Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.1995, Qupperneq 14

14
LAUGARDAGUR 26. ÁGÚST 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoöarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK, SiMI: 563 2700
FAX: Auglýsingar: 563 2727 - Aðrar deildir: 563 2999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasiða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt,is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Vilja láta verkin tala
Félag íslenzkra bifreiðaeigenda hefur ákveðið að bjóða
út tryggingar 10.000 bíla á alþjóðlegum vettvangi til þess
að ná iðgjöldum þeirra bíla niður um að minnsta kosti
15-20%. Þetta er djörf tilraun félagsins til að hamla gegn
illa þokkaðri fáokun innlendu tryggingafélaganna.
Fyrsta skref félagsins fólst í tveggja kvölda símakönn-
un, sem leiddi í ljós, að rúmlega þriðji hver bíleigandi
sagðist vera reiðubúinn að vera með í pakkanum. Af því
að hér segja menn oft meira en þeir gera, hefur félagið
áætlað, að tíundi hver bíleigandi verði í rauninni með.
Nú ætlar félagið að safna yfirlýsingum 10.000 bíleig-
enda um, að þeir séu tilbúnir að skipta um tryggingafé-
lag, ef hagkvæmara tilboð bjóðist frá öðrum aðila. Með
það í höndunum ætlar félagið síðan að bjóða allan pakk-
ann í heilu lagi á alþjóðlegum tryggingamarkaði.
Félagið hefur þegar tekið upp þráðinn við erlend fyrir-
tæki til að kanna jarðveginn. Ráðamenn félagsins telja,
að svona margir bílar séu freistandi, því að þeir geri
nýju tryggingafélagi kleift að hazla sér völl hér á landi
og leggja í þann kostnað, sem fylgir allri byrjun.
Það er ekki auðvelt verkefni, sem Félag íslenzkra bif-
reiðaeigenda hefur tekizt á hendur með þessu framtaki.
Ýmis ljón eru á veginum, sem taka verður tillit til. Ef
dæmið gengur upp, munu ráðamenn félagsins hafa mik-
inn sóma af, en enginn verður óbarinn biskup.
Erfiðasti hjallinn kemur fyrst í ljós. Hann felst í land-
lægu þýlyndi íslendinga, sem láta yfir sig ganga hremm-
ingar, sem mundu kalla á hörð viðbrögð borgara í ýmsum
öðrum löndum, svo sem í Bandaríkjunum. íslendingar
eru fúsir til mótmæla, en vilja ekki hafa fyrir þeim.
Fræg dæmi eru raunar til úr sögu Félags íslenzkra
bifreiðaeigenda. Þá kom í ljós, að íslenzkir bíleigendur
voru fúsir til að þeyta bílhorn í eina mínútu til að mót-
mæla benzínhækkun, en voru svo ófáanlegir til að taka
strætisvagn í einn dag til sams konar mótmæla.
Þótt þriðji hver bíleigandi segist vilja taka þátt, er
ekki víst að tíundi hver bíleigandi muni í rauninni skrifa
undir. Það er því við ramman reip að draga, þar sem er
ístöðuleysi og úthaldsleysi og einkum þó þýlyndi og van-
þroski íslendinga, þegar til kastanna kemur í alvöru.
Ef félagið kemst yfir þennan hjalla, verður eftirleikur-
inn ekki eins erfiður. Ljóst er, að innlendu ofbeldisfélög-
in hafa að undanfórnu verið að safna digrum sjóðum í
skjóh fáokunar. Áætlað er, að vextimir einir af sjóðunum
nemi 10.000 krónum á ári á hvern bíleiganda í landinu.
Þess vegna er líklegt, að einhver erlend tryggingafélög
sjái sér hag í að bjóða 1 stóran pakka og nota magnið til
að auðvelda sér að koma upp útibúi á íslandi. Sjóðir
tryggingafélaganna sýna, að iðgjöld bílatrygginga eru of
há hér á landi og að unnt er að bjóða lægri iðgjöld.
Ef bíleigendum tekst þetta mikilvæga verkefni, er
kominn grundvöhur fyrir því, að almennir borgarar átti
sig á mikilvægi samtakamáttar gegn þeim aðilum, sem
í skjóh þröngs og lengst af fremur lokaðs markaðar hafa
rottað sig saman 1 fáokun á kostnað almennings.
Hingað til hafa markaðslögmál aðeins gilt til mála-
mynda á mörgum sviðum hér á landi. Á flestum mikil-
vægum sviðum starfa fá og stór fyrirtæki, sem hafa með
sér náið samráð um meðferð viðskiptamanna, og á sum-
um sviðum er raunar einokun ríkisfyrirtækis.
Fyrir utan afnám ríkisafskipta af landbúnaði er fátt,
sem er betur til þess falhð að bæta lífskjör almennings
en virk og öflug samtök hans gegn einokun og fáokun.
Jónas Kristjánsson
Kvennaráðstefna að
ldnverskum hætti
Á fyrri öldum lagði fólk einatt á
sig mikið erfiði og ærinn kostnað
til að fara pílagrímsferðir til helgra
staða af trúarástæðum. Nútímafólk
flykkist í staðinn á ráðstefnur vítt
og breitt um heimsbyggðina af hug-
sjónaástæðum. Mest aðdráttarafl
hafa alþjóðaráðstefnur á vegum
Sameinuðu þjóðanna.
Fjórða heimsráðstefna SÞ um
konur á að hefjast í Peking, höfuð-
borg Kína, 4. september og standa
til hins 15. Eins og við önnur hlið-
stæð tilefni var frá öndverðu gert
ráð fyrir sérstakri ráðstefnu full-
trúa óháðra félagasamtaka sam-
hhða hinni opinberu sem fulltrúar
ríkisstjórna sitja.
Mörgum leist frá upphafi illa á
að orðiö var við þrábeiðni Kína-
stjórnar um að fá að standa fyrir
þessari kvennaráðstefnu. Sérstak-
lega þótti vandséð hvernig farið
gætu saman valdboðsstjórn Kom-
múnistaflokks Kína og reglur SÞ
um frjálsan aðgang að og tjáningar-
frelsi á samkomum sem þessari.
Því nær sem dregur samkomu-
degi verður ljósara að þessar efa-
semdir eiga fullan rétt á sér. Kín-
versk yflrvöld hafa sýnt að þau eru
staðráðin í að takmarka stórlega
aðgang að ráðstefnu frjálsu félaga-
samtakanna og beita öllum ráðum
til að hindra að þaðan berist boð-
skapur sem þeim þykir óæskilegur.
Meginráð Kínastjórnar til að ná
þessu markmiði var að ákveða, eft-
ir að undirbúningur var löngu haf-
inn, að færa ráðstefnu óháðu sam-
takanna frá Peking til smáborgar-
innar Húærú, hálfs annars klukku-
tíma ferð frá höfuðborginni. Var
því borið við að íþróttaleikvangur
í Peking, sem áður átti að vera vett-
vangur samkomunnar, hefði
reynst ótraustur.
Þeim sem fylgst hafa með gangi
mála ber saman um að raunveru-
leg ástæða flutnings ráðstefnu
óháðu samtakanna sé ótti við mikla
aðsókn. Gert hafði verið ráð fyrir
um 20.000 konum en þátttökutil-
kynningar eru komnar yfir 36.000.
Þá tölu ætla kínversk yfirvöld sér
bersýnilega að lækka og telja þar
að auki auðveldara að hafa tök á
þeim sem koma í smástað úti á
landi en í höfuðborginni.
Auk þess að neita blákalt um
vegabréfaáritanir fyrir fulltrúa til-
tekinna hópa, svo sem samtaka
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
útlagakvenna frá Tíbet og íran,
hafa kínversk yfirvöld gert miklu
fleirum erfitt eða ómögulegt að
sækja ráðstefnu óháðu samtak-
anna með vífilengjum og undan-
brögðum. Til að mynda er veiting
vegabréfsáritunar gerð háð bókun
gistingar en gistingarbeiðnum svo
ekki svarað. Gert er ráð fyrir að
með þessu móti verði um tug þús-
unda kvenna meinaður aðgangur.
Ráðstefna óháðu samtakanna á
að hefjast 30. ágúst og ljúka 8. sept-
ember. Með þeirri tímasetningu og
fjarlægðinni milli Húærú og Pek-
ing er að mestu girt fyrir að veru-
legt samband verði milli kvenna
frá óháðu samtökunum og fulltrúa
í sendinefndum ríkjanna á opin-
beru ráðstefnunni.
Aðstöðuna í Húærú má svo
marka af upplýsingum í kynning-
arplaggi gestgjafa. Þar segir að í sjö
húsaþyrpingum verði séð um að
ekki verði fleiri en fimm svefnpláss
um hverja snyrtingu, einn sími til
millilandasamtala verði í hverri sjö
bygginga þyrpingu og einn sími til
innanlandssamtala á annarri
hverri hæð. Yngri þátttakendum
verður skipað á efri hæðir því að
engar lyftur eru í sex hæða húsun-
um.
Kínversk stjórnvöld eru enn var-
ari um sig gagnvart Kvennaráð-
stefnunni eftir að hún varð tilefni
til úttektar erlendra fréttamanna
og mannréttindasamtaka á brotum
á réttindum kvenna sem viðgang-
ast í Kína. Sú stefna stjórnvalda að
takmarka mannfjölgun hefur ýtt
undir að meyfóstrum sé eytt og
sömuleiðis fóstureyðingar og ófrjó-
semisaðgerðir að konum nauðug-
um.
Enn viðgengst í sumum héruðum
Kína að konum sé rænt og þær
seldar mansali því mútuþægir
embættismenn láta slíkt afskipta-
laust. Á iðnaðarsvæðunum í Suð-
ur-Kína hefur það gerst að konur
hafa brunnið inni hópum saman í
verksmiðjubyggingum eða svefn-
skálum þar sem þeim er haldið við
vinnu sína nánast eins og fóngum.
Ofan á allt þetta bætist svo að
fari ráðstefnuhald kvenna heims í
Kína úrskeiðis að dómi valdhafa
getur það orðið vopn í valdabaráttu
sem fram fer bak viö tjöldin vegna
þess að æðsti valdamaðurinn, Deng
Hsiaóping, er á tíræðisaldri og
kominn að fótum fram.
Á veggtöflu i verksmiðju í borginni Gúlangjú eru skráðar tíðir starfskvenna. Verði varðmaður barneignatak-
markana (konan á myndinni) vör við að blæðing dragist skipar hún konunni, sem í hlut á, að fara í þungunarpróf.
Skodanir annarra
Kína hótar Tævan
„Með því að hefja aftur tilraunir með eldflaugar á
hafinu út af Tævan ætla Kínverjar ekki aðeins að
hræða Tævani. Þeir ætla einnig aö sýna Bandaríkj-
unum, að þeir eigi ekki að blanda sér í þessa deilu.
Andsvör Bandaríkjamanna og Tævan hafa veriö lít-
il til þessa. Stefna Bandaríkjamanna hefur veriö að
hvetja kínversku ríkin tvö til þessa að leysa ágrein-
ingsmál sín án þess aö blanda Washington í málið.“
Úr forystugrein Herald Tribune 18. ágúst.
Karlmenn verða að gefa eftir
„Konur vinna lengur en karlmenn, fá lægri laun
og eiga minna. Af þeim 1,3 milljörðum manna sem
lifa í fátækt á jörðinni eru 70 prósent konur. Hvað
skal gera? Svarið virðist augljóst: Konur verða að fá
betri aðgang að vinnu og peningum. Peningar skapa
möguleikana á að mennta sig og fá heilsugæslu og
þeim verður aö dreifa jafnar. Karlmenn verða að
gefa eftir.“
Úr forystugrein The Independent þann 20. ágúst.
Engin iðrun vegna svika
„Leiötogar Sameinuðu þjóðanna og NATO hafa
ekki þjáðst af iðrun þegar þeir hafa brugöist íbúum
Bosníu eða „öruggra“ svæða eins og Srebrenica og
Zepa. Loforð um öryggi hafa verið svikin og þúsund-
ir manna hafa týnt lífi sem fórnarlömb serbískra
böðla og vegna aðgerðaleysis umheimsins. Og nú er
verndarsvæðið Gorazde að falla. Það er aumkunar-
verö og slök frammistaða. Ábyrgðin á þeim glæpum
sem þar eru fyrirsjáanlegir mun bæði hvíla á glæpa-
mönnunum sem fremja þá og umheiminum sem
ekkert aðhefst.“
Úr forustugrein Politiken 21. ágúst