Þjóðviljinn - 22.12.1972, Blaðsíða 47

Jólablað 1972 ÞJÓÐVILJINN —f StÐA Í7.
INFORMATION
Framhald af 13. siðu.
um, hvort allir starfsmenn eigi að
hafa ihlutunarrétt um það, sem
stendur i blaðinu, eða hvort rit-
stjórnin eigi að vera þar einvöld.
En lögin kveða núna á um, að
starfsmannafélagið „hafi engin
áhrif á stefnuna i ritstjórn blaðs-
ins. Aðalritstjórarnir bera fram-
vegis sem hingað til fulla ábyrgð
á henni”. Þab er semsé ofan i
kaupið aðalritstjórnin, sem er hér
úrslitaaðilinn og ákveður stefn-
una, i samræmi við lögfest mark-
mið blaðsins. Þetta þýðir, að við á
aðalritstjórninni höfum valdið,
komi til ágreinings. En i reynd er
það þannig, að á ritstjórnarfund-
unum, sem eru öllum opnir,
blaðamönnum sem öðrum starfs-
mönnum, er stefnan ákveðin og
blaðið skipulagt dag frá degi.
Auðvitað gerist það stundum, að
ritstjórinn tekur af skarið, en
stundum er lika kosið um málin
og við hlýðum úrslitunum. En
áhrifa allra starfsmannanna á
stefnu blaðsins gætir i þvi að þeir
velja hverjir skuli verða ritstjór-
ar og hverja ráða skal til blaða-
mennsku. Ritstjórnin gat ekki
ráðið Klaus Albrechtsen upp á
eigin spýtur. Enda þótt hann sé
frábær starfskraftur, hefði svo
getað farið, að hann hefði ekki
verið ráðinn.
Hugsjón og raunveruleiki
— Hvað um almennt launa-
jafnrétti?
— Við höfum gert viljasam-
þykkt um jöfn fyrir mismunandi
vinnu, en við höfum ekki jafn-
launakerfi ennþá. Við höfum gert
ýmsar ráðstafanir, til dæmis
breytt visitöluuppbótinni, þannig
að lægstlaunaða starfsfólkið fær
hæsta uppbót, en það hæstlaun-
aða þá lægstu. Þetta er talsvert
mikilvægt. I kjarasamningum
höfum við leitazt við að fram-
fylgja reglunni um að hækka
lægsta kaupið mest. Við höfum
semsé þreifað okkur áfram i átt
til launajafnréttis og munum
áreiðanlega halda þvi áfram, en
það er auðvitað erfitt i þessu
þjóðfélagi.
Það sem mér finnst skemmti-
legast við þetta er, að hér er um
venjulegan vinnustað að ræða,
hér vinnur venjulegt fólk. Þetta
er ekki fyrirtæki, sem skapað er
af eintómum hugsjónamönnum.
Hér eru venjulegir prentarar,
blaðamenn og aðrir starfsmenn,
— sumir eiga hús og bil, aðrir
ekki, sumir eiga erfitt með að
greiða húsaleiguna og þurfa á
meiri peningum að halda, en öðr-
um gengur betur. Og það má
segja, að þetta væri allt saman
auðveldara, ef hér væru 100 hug-
sjónamenn, sem hefðu ákveðið að
gefa út blað. En á hinn bóginn er
þetta nær raunveruleikanum og
forvitnilegra að reyna þetta á
venjulegum vinnustað, þar sem
vinnur venjulegt fólk með venju-
legar þarfir. Og þetta hefur i för
með sér, að þótt menn séu sam-
mála um ágæti launajafnréttis,
þá verður að þreifa sig áfram
með það. Og nú verður að hafa i
huga, að ég er að tala um launa-
jafnrétti á dálitið annan hátt en
venjan er i þjóðfélaginu.
Hér er til dæmis launajafnretti
milli kvenna og karla. bað sem ég
á við eru jöfn laun fyrir alla,
hvort sem maður er aðalritstjóri
eða sendill — allir leggja sitt af
mörkum til blaðsins, og það á að
vera vinnustundafjöldi eða eitt-
hvað annað, sem ákvarðar hver
launin skuli vera, en ekki hvað
maöur gerir.
— En eruð þið ekki bundnir af
almennum kjarasamningum?
— Bæði já og nei.Hvað varðar
prentarana, þá höfum við eigin
samninga, sem kveða á um, að
þeir skuli fá sem svarar meðal-
launum prentara i Kaup-
mannahöfn. bað eru engir
heildarsamningar við blaða-
menn; við getum borgað þeim það
sem við viljum. En það er aug-
ljóst, að við veröum-að taka dálit-
ið tillit til þess, hvað sami maður
gæti fengið i laun annars staðar.
Blaðamennirnir hér eru talsverð-
ir hugsjónamenn, þvi hér starfa
blaðamenn, sem gætu fengið
hærra kaup annars staðar. En
samt eru ákveöin takmörk fyrir
þvi, hve munurinn má vera mik-
ill. Á hinn bóginn getég fullyrt, að
hvað snertir yngstu blaðamenn-
ina, sem eru nýkomnir til starfa.
þá eru þeir vel borgaðir hérna.
Þeir njóta þeirrar reglu okkar að
hækka lægstu launin.
— Og hver er svo reynslan af
framkvæmd lýðræðisins á blað-
inu?
— Stundum er það erfitt,
stundum er þaö timafrekt, en
þrátt fyrir erfiðleika er reynslan i
grundvallaratriðum mjög já-
kvæð. Formaður blaðstjórnar,
Arne Frederiksen prentari, sagði
á nýafstöðnum aðalfundi hluta-
félagsins, að efasemdarmenn
hefðu haldið þvi fram, að allt
mundi fara i vitleysu, ef allir
fengju að ráða um allt. Áðrir
heldu þvi fram, að það yrði sama
forystusveitin, sem öllu réði, eins
og ekkert hefði breytzt. Við höf-
um sýnt fram á, að hvort tveggja
er rangt, að minnsta kosti hvað
okkur varðar. Ég hef orðið undir i
atkvæðagreiðslum á allsherjar-
flmdum og aðalfundum, sömu-
leiðis forstjórinn og margir aðrir.
Samt gengur allt prýðilega, —
maður er náttúrlega hálffúll i
nokkra daga, ef tillaga, sem
manni hefur sjálfum litizt vel á,
hefur mætt andstöðu meirihlut-
ans. Þetta hefur ákveðin vanda-
mál i för með sér, en lýðræðis-
grundvöllurinn sjálfur hefur ekki
skapað vandamál. Þvert á móti
hefur fyrirtækinu vegnað miklu
betur en nokkru sinni áður i sögu
þess.
— Var eitthvað um, að fólk
hætti á blaðinu út af þessu nýja
fyrirkomulagi?
— Nei, á þessum tveim árum
hafa að visu örfáir hætt, en það
hefur verið af öðrum ástæðum.
Til dæmis fékk einn ágætur utan-
rikismálasérfræðingur okkar
áhuga á að setjast á skólabekk og
gerði það. Nei, það hefur enginn
hætt út af vaxandi lýðræði. Aftur
á móti hafa margir viljað koma
til okkar vegna þess; blaðamenn
annars staðar frá, margir veru-
lega góðir, hafa sótt um vinnu hér
nýlega.
Fréttaöflun, fjáröfl-
un og efling útgáf-
unnar
— Hvers konar samband hafið
þið við útlönd? Eru margir
erlendir á ykkar vegum, sem þið
fáið efnið beint frá?
— Stundum höfum við haft
fasta fréttamenn erlendis. Nú
sem stendur höfum við þó ekki
neinn fastráðinn. Hálft annað ár
höfðum við mann i New York,
sömuleiðis mann i Paris i hálft
annað ár, eitt ár mann i London .
Allir þeir starfsmenn, sem við
höfum haft erlendis, eru fast-
ráðnir hér núna. Svo að það má
segja að okkar aðferð sé að senda
fólk út af örkinni um skeið, svo
það kynnist einhverju svæði vel>
siðan köllum við það heim og get-
um hagnýtt okkur þekkingu þess
Það er ekki flókið mál að setja upp siðurnar i Information. Þar eru yfir-
leitt engar myndir, fyrirsagnirnar á svipuðum Ietrum, dálkabreiddir
nær alltaf þær sömu o.s.v.frv.
og reynslu varðandi þessi svæði.
Vissulega langar okkur að senda
fólk út um allar jarðir aftur, en
þvi miður höfum viðekki haft efni
eða möguleika á þvi undanfarið.
En svo höfum við auðvitað föst
sambönd við fjölda manna, sem
ekki hafa það að aðalatvinnu að
skrifa fyrirokkur. Við köllum það
fastan „free-lance”, eða fasta,
sjálfstæða blaðamenn. Við höfum
einn i Bonn,stúlku i Róm, fulltrúa
i mörgum fréttastofum i Banda-
rikjunum, einn fastan/lausan i
Peking, annan i Hong Kong,
austurevrópusérfræðing með
miðstöð i Vinarborg. Svo höfum
við fjöldann allan af lausum og
föstum fréttamönnum út um
hvippinn og hvappinn.
Information ér það danskra
blaða, sem i hlutfalli við saman-
lagðan ritstjórnarkostnað ferð-
ast mest. Það eru alltaf ein-
hverjir á ferðalagi. Hin blöðin
eyða meiru, en það fer oft i
iþróttahátiðir og þess háttar. Við
erum með marga raunsanna
ferðalanga.
Við forvitnumst um fjárhag
blaðsins, sem oft er stærsti
leyndardómurinn við alla blaða-
útgáfu. (Hvaða islenzkt blað
birtir t.d. eins og Information
mánaðarlegt uppgjör um afkomu
blaðsins á útsíðu?) Knútur tekur
strax að ryðja úr sér tölum,
dengir yfir okkur reikningsyfir-
litum og fjárhagsáætlunum,
bendir okkur á hvað einstakir
dálkar hafi kostað i framleiðslu
þann daginn og virðist yfirleitt
engu hafa að leyna. Ekki er
ástæða til að þreyta lesendur með
talnaflaumi, en við birtum þær
forvitnilegustu.
— Flest dönsk blöð fá yfirleitt
um 50% af tekjum sinum fyrir
auglýsingar, við fáum aðeins 23%>
á þann hátt. Það er ein skýringin
á þvi , að blaðið er tiltölulega
dýrt. En þetta gefur okkur meiri
möguleika með efnið og aukið
sjálfstæði. Ritstjórnin hefur til
umráða rúman þriðjung allra út-
gjalda blaðsins. 1 júli siðastliðinn
notaði hún kringum 330 þúsund
danskra króna (u.þ.b. 4 milj. isl .
kr.). Af þvi eru föst laun tæplega
2/3 hlutar. Svo við tökum utan-
rikismálin, sem blaðið leggur
mikla áherzlu á, nam kostnaður
við keyptar greinar, þ.e.a.s. fyrir
utan föst laun blaðamannanna
sjálfra, milli 5 og 6 þús. d.kr. (ca.
60—70 þús. isl. kr.).
Annar mikilvægur hluti blaðs-
ins, menningarmálin, kaupir efni
fyrir 12 þús. d.kr. (tæplega 150
þús. isl. kr.) i þessum eina mán-
uði. Samanlagt eyðum við u.þ.b.
25 þúsund d.kr. til kaupa á að-
sendu efni, og það verður að telj-
ast tiltölulega mikið. Svo höfum
við fastan gjaldalið, sem nefnist
ferða- og fréttaritarareikningur.t
júli var hann óvenju hár, eða 38
þús. d. kr. , en það stafar af þvi,
að þá höfðum við staðsetta menn
á Grænlandi, i Bandarikjunum og
nokkrum Evrópulöndum. Yfir-
leitt er enginn hörgull á aðsendu
efni, enda þótt okkur gangi illa að
keppa við stærstu blöðin, sem
geta greitt ofsafjárhæðir fyrir
stuttar greinar eftir fræga menn.
Samt sem áður eru margir, sem
vilja frekar skrifa fyrir okkur.
I sambandi við fjárhaginn má
loks nefna, að við höfum látið
gera fyrstu þriggja-ára -
áætlunina um afkomu blaðsins.
Þar kemur m.a. fram, að upp-
lagið verður að aukast um a.m.k.
1000 á ári, eigum við að halda i
horfinu. Nú höfum við annað árið
i röð getað sýnt fram á fjárhags-
legan bata; auglýsingjatekjur
fara heldur hækkandi, öfugt við
það, sem gsrist á hinum blöð-
unum; upplagið eykst. Samt sem
áður förum við varlega i
sakirnar, rætt er um nauðsynlega
endurnýjun prentvéla, prentar-
ana vantar sturtuböð, á einum
stað þarf að gera við gólfið
o.s.frv.
— Nú gefið þið út fleira en
Information?
— Já, við erum eiginlega með
tvö útgáfufyrirtæki. Annað hefur
verið starfrækt árum saman og
gefur út blaðið Kommunen (hlið-
stætt islenzka blaðinu Sveitar-
stjórnarmál); það kemur út
hálfsmanaðarlega og skilar
dálitlum hagnaði. Svo höfum við
minna forlag, sem er meira i
anda Informationar, það hefur
gefið út nokkra bæklinga, grafik-
myndir, eftir þekkta listamenn og
siðast nýstárlega bók um iþróttir.
(Þvi má skjóta inn i að iþrótta-
þáttur Informationar, sem hóf
nýlega göngu sina, er dálitið sér-
stæður sökum mjög þjóðfélags-
legs inntaks). Og við höfum i
hyggju að gefa út bók á græn-
lenzku með greinaflokkum þeim,
sem við höfum birt um Grænland
i sumar. Þetta er litið fyrirtæki og
á ekki að verða stórt, það er nóg
af útgáfufyrirtækjum i Dan-
mörku. En við höfum áhuga á að
koma stöku sinnum á framfæri i
samþjöppuð ormi einhverju
sem snertir það, sem við erum að
fást við daglega. Þetta er allt
fremur óvist ennþá, gæti þróazt i
ýmsar áttir, en við erum hræddir
við að ráðast i of mikið, til að
dreifa ekki kröftunum um of. Við
erum litið fyrirfæki og höfum
margt annað að gera. Það er
samt fullur áhugi fyrir þessu, en
fyrst um sinn verða það varla
meira en 2 eða 3 bækur á ári.
Betra, betra, betra
— Er það rétt aö þið haldið sér-
staka ritstjórnarfundi, það sem
eingöngu eru ræddar leiðir til að
gera blaðið betra?
— Já, — þ.e.a.s. , að i öllum
deildum fyrirtækisins, lika hér á
ritstjórninni , eru til svokallaðar
framtiðarnefndir, sem gera
framtiðaráætlanir eða koma
með hugmyndir. Það snýst ekki
allt hérna um ritstjórnina og
stefnu blaðsins, eins og þið
kannski haldið. I prentsmiðjunni
er rætt um, hvort kaupa skuli
nýja prentvél, ein deildin telur sig
vanta sturtuböð, annars staðar
þarf að endurbæta gólfið. Svo
reynum við að safna öllu saman
og ákveða okkur. Ef ekki verður
af kaupum á prentvélinni,
hvernig á þá að ráðstafa fénu?
Framtiðarnefndirnar hafa lagt
fram sinar hugmyndir, og siðan
er það starfsmannafélagsins að
ákveða. Annars vegar er nauð-
synlegt að tryggja starfsfólkinu
almennilega vinnuaðstöðu, og
hins vegar þarf að tryggja að
blaðið fari batnandi — og seljist
þeim mun betur. Þvi ef upplagiö
Hvttd kosta
reykingar
auk
heilsutjóns
Ef þú leggur andvirði eins •
sígarettupakka á dag inn i \
bankabók, þá átt þú næga \
peninga fyrir ferð til
útlanda, eftir eitt ár, eða
nýjum bil eftir 10 ár.