Þjóðviljinn - 11.07.1981, Blaðsíða 17

Helgin 11. — 12. júli 1981 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 17
rir það að j
-kerfinu
Owen Wilkes fyrir utan höfuftstöftvar Sipri f Stokkhólmi: Almenningur
á rétt á vitneskju til þess aö geta tekiö afstööu á réttum grundvelli.
En á hvaöa grunni hvilir starf
manns eins og Owen Wilkes, sem
leggja sig eftir að rannsaka
tæknibúnaö herja, og hversvegna
leiöir þaö til andstööu og jafnvel
baráttu gegn ákveönum áformum
á þessu sviöi? Og hversvegna er
slik áhersla lögö á aö skoöa radió-
stöövar, hlustunar-miöunar-
stöövar og myndavélar, til gervi-
hnatteftirlits? Má ekki meö viss-
um rétti halda fram aö hér sé um
aö ræöa nauðsynlega liöi i varnar-
og eftirlitskerfum hervarnanna?
— Hér er ekki höfuðspurningin
hvort um er aö ræða varnar- eða
sóknarkerfi. Aðalatriðiðer aö eðli
þessa tæknibúnaðar er leynt fyrir
ibúum þess lands, þar sem honum
er komið fyrir. Almenningur veit
ekki, eða á ekki að vita, hversu
flækt við erum i hernaðarnet, sem
spannar allan heiminn. Og án
þess að hafa innsýn i þetta sam-
hengi getur viökomandi þjóð ekki
á frjálsum grundvelli tekið af-
stöðu til þess hvort hún æskir
þessara tengsla við hernaðar-
kerfin eða ekki. Þetta er sérstak-
lega mikið alvörumál, þegar um
það er að ræða, að reistar eru
stöðvar, sem eru einboðin skot-
mörk i kjarnorkustriði við vissar
aðstæður. Þegar tekið er tillit til
þessara atriða er ekki hægt að
verja leyndina sem hvilir yfir
uppbyggingu hernaöarkerfanna,
og þessvegna er það skylda okkar
aö fletta ofan af henni til þess að
ibúar lýðfrjálsra rikja geti fengið
að taka afstöðu til þess sem er að
gerast.
Forgangsskotmörk
1 sambandi viö fullyröingu
Owcn Wilkes um aö Sovétmenn
miöi kjarnorkusprengju á Island
vegna þess tæknibúnaðar, sem
hér er og þjónustar kjarnorku-
kafbáta bandariska flotans, er
ekki nema rétt aö spurt sé, hvort
nokkur ástæöa sé til þess að ætla
aö Sovétmönnum finnist þaö
ómaksins vert aö sleppa atóm-
sprengju á hlustunar- og eftirlits-
stöövar á islandi eftir aö stríö
heföi brotist út. Væru ekki önnur
skotmörk talin mikilvægari?
— Hlustunar- og njósnastöövar
eru ekki þaö sem taliö yrði brýn-
ast að bomba. En siglingaleið-
sögukerfi bandarisku kjarnorku-
kafbátanna eru sjálfur kjarninn i
þeirri stefnu Bandarikjastjórnar,
sem kennd hefur verið við „fyrsta
höggið”, og eru án alls efa for-
gangsskotmark i upphafi kjarn-
orkustriös.
Þeir sem fylgjandi eru her- ■
stöövum á lslandi halda þvi I
gjarnan fram aö sá hlustunar- og ■
eftirlitsbúnaöur, sem starfræktur I
er á vegum Bandarikjamanna á !
tslandi sé fyrst og fremst liður i >
varnarkerfi NATO og þjóni þeim I
tilgangi aö viöhalda friöi, en sé J
ekki ógnandi eöa i árásarskyni. |
Viö einhver rök hljóta slík sjónar- ■
miö að styöjast?
— Það er ekki hægt að útiloka m
það aö slik viðvörunarkerfi geti i
komið i veg fyrir átök, t.d. sneytt ■
hjá striði vegna slysa eða óhappa. !
En tilvist þeirra má einnig nota |
sem tylliástæðu til hernáms. ■
Meginmáli skiptir þó að þessar I
stöðvar eru aðeins hlekkir i þeirri ■
keðju sem stórveldastreitan ■
hefur undið um heiminn. tsland '
leggur land sitt undir sem hlekk i ,
þessa keðju með þeim afleiðing- I
um sem það getur haft.
Ég er þeirrar skoöunar að |
koma eigi upp svæðum milli stór- ■
veldanna sem verði óhervædd. I
Það mætti til dæmis skapa slika ~
óhervædda linu frá Kanada til i
Grænlands, Islands og Noregs. I
Það myndi að minnsta kosti ekki !
auka á spennuna milli stórveld- |
anna, sem er afar hættuleg. Þessi ■
riki gætu að minu mati gert opin- I
berar niðurstööur eigin eftirlits- ■
kerfis meö hernaðarumsvifum. ■
Raunverulegt hlutverk
Islands
Owen Wilkes er ekki i neinum ■
vafa um það að raunverulegt ■
hlutverk herstöðvanna á íslandi
sé að styrkja árásargetu Banda- I
rikjaflota á Noröur-Atlantshafi. ■
Slikt hlutverk hlýtur óhjákvæmi- |
lega aö þýða tengsl við kjarn- ■
orkuvopnakerfi Bandarikja- ■
manna, og þá sérstaklega kaf- J
báta búna atómvopnum, sem ■
verða æ þýðingarmeiri i vigbún- I
aöarstefnu Bandarikjastjórnar. m
Samkvæmt rökfræði herforingja i ■
austri og vestri kalla slik tengsl á •
atómsprengju.
(Byggt a viötali vio Owen I
Wilkes i Stokkhólmi 23. júni sl., !
norskum blaðagreinum, og dóms- |
skjölum) Einar Karl Haraidsson ■
skak
AF
VITO
Einhvern timann i fyrndinni
gat ég um Iitt þekktan sovéskan
skákmann, Vitolins aö nafni.
Eftir þvf sem næst verður komist
þá hefur hann aldrei teflt utan
Sovétrikjanna og er þaö i raun og
veru hálfgerö synd þvf hug-
myndaríkari skákmann er erfitt
aö fyrirhitta. Væru veitt Nóbels-
verölaun f þetta fengi þessi sér-
kennilegi skákmaöur, sem eftir
áreiöanlegum heimildum hefur
dvaliö langdvölum á geöveikra-
hælum, þau verölaun fyrir hug-
mynd f þrætubókarfræöum
Najdorf — afbrigöisins i Sikil-
eyjarvörn. Fyrir stuttu rakst ég á
skák meö honum þar sem koma
fram öll helstu einkenni f skákstil
hans óbilandi sigurvilji og
sókndirfska:
Hvftt: Vitolins
Svart: Zuravlev
Spænskur leikur
1. e4-e5
2. Rf3-Rc6
3. Bb5-a6
4. Ba4-b5
5. Bb3-Ra5
(Norska afbrigðið svokallaöa.
Norömenn rannsökuðu þetta fyrir
Olympiumótið i Havana 1966 og æ
siöan hafa norskir meistarar beitt
þessu afbrigði mikiö. I Havana
var uppskeran þó fremur rýr t.d.
tapaði Johannessen, þá besti
Norðmaðurinn, auðveldlega fyrir
Fischer. Algengast er að hróka i
þessari stöðu eöa leika 6. d4 en
leikur Vitolins er i anda gömlu
meistaranna þegar sóknin var
vörninni yfirsterkari).
6. Bxf7+! ?
(á þessum bæ kemst ekkert að
nema sókn).
6. ...-Kxf7
7. Rxe5-Ke7
8. d4-Rf6
9. 0-0
(Hvitur er ekkert að flýta sér og
undirbýr að koma hróknum i
spiliö með þvi sem kóngurinn
kemst i skjól).
9. ...-De8
10. Rc3-Kd8
11. Rd5-Bb7
(Hér kom einnig til greina að
leika 11. -Rxd5).
12. Bg5-Bxd5
13. exd5-Be7
14. Hel
(Það er eftirtektarvert aö hvitur
fer sér aö engu óðslega i upphafi
tafls, jafnvel þó hann sé manni
undir. Hann kemur mönnum sin-
um i ákjósanlegar stöður og
undirbýr orustuna á meöan
nokkur glundroði rikir i herbúö-
um svarts).
14. ...-Hb8
15. a4!
(Loks hefst hvitur handa).
15. ,..-b4
16. c4!-h6
17. Bh4-g5
18. Bg3-d6
19. Rd3-Rxc4
20. Hcl-Ra5
Helgi
Olafsson
skrifar
abcdefgh
21. Rc5!!
(Þessi stórfallegi leikur leiðir
rakleiöis til vinnings, jafnvel þó
hvitur veröi i augnablikinu tveim
mönnum undir).
21. ...-dxc5
22. d6!!
(Annar stórfallegur leikur).
22. ,..-cxd6
23. dxc5
(Nú eru góð ráö dýr. Þrátt fyrir
mikla liðsyfirburöi á svartur afar
óhægt um vik. Hann kýs að gefa
hrók til baka en það bjargar
engu).
23. ,..-d5
24. Dxb8-Dc6
25. Bd6!
(Náöarstuðið)
25. ... Bxd6
26. cxd6-Dxd6
27. Dc2!-Dd7
28. Dc5!
(Hér heföi svartur átt aö gefast
upp en hann þráaðist við i nokkra
leiki i viðbót).
28. ...-Rc4
29. b3-Re4
30. Dd4-Hh7
31. bxc4-Rc3
32. Db6 + -Dc7
33. Dxb4-d4
34. Df8-Kd7
35. De8 + -Kd6
36. De5+-Kc6
37. Dxd4
— Svartur gafst upp.