Þjóðviljinn - 30.10.1982, Blaðsíða 16

16 SiÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 30.-31. október 1982
Helgin 30.-31. október 1982 1 ÞJóÐVILJINN — SÍÐA 17
Viðtal við
Braga Ásgeirsson
Halldór B.
skrifar
Bragi Asgeirsson erflestum Islendingum kunnur
sem listamaður, kennari og gagnrýnandi. Hann hefur
ávallt verið nærri þar sem eitthvað er að gerast í listum.
Hann er afkastamikill málari og grafíker, og skipta
sýningar hans og samsýningar tugum. Þá eru
einkasýningar hans ekki af smærri gerðinni og minnast
menn eflaust þeirrar sem hann hélt á 50 ára afmæli
sínu að Kjarvalsstöðum og fyllti báða sali og ganga
hússins.
yfir andlit Braga, um leið og hann
svarar ófyrirleitinni spurningu
minni: „Málarar eiga að sýna oft,
helst þrisvar á ári. Enga lognmollu
hér. En til þess þarf fleiri borgir á
íslandi, svona 3-5 borgir, svo lista-
menn þurfi ekki alltaf að sýna á
sama stað. Eins og nú er háttað
vantar bæði aðstöðu og áhuga úti á
landi, menn eru of uppteknir við að
græða peninga.
Erlendis rækja bankar og stór-
fyrirtæki skyldur sfnar við menn-
inguna. T.d. standa bankar í Dan-
mörku bak við umfangsmikla at-
hafnasemi hér, kaupa myndir til að
dreifa í skóla og félagsheimili um
land allt. Fyrirtæki standa fyrir
verðlaunaveitingum s.s. S.O.
Broste sem veitti bjartsýnisverð-
launin o.fl. Þetta allt er vítamín-
sprautafyrir listina og ekki aðeins
gert í eitt skipti fyrir öll, heldur á
sér stöðug endurnýjun stað og líf
fyrir listina“.
- Eru íslenskir cinkaaðilar þá of
nískir?
„Það held ég ekki. Þetta stafar
fremur af þekkingarskorti á hlut-
verki lista en nísku“, og Bragi er
íhugull á svip: „Það þarf meiri
fræðslu og áróður fyrir gildi menn-
ingar“.
- En eru opinberir aðilar skárri?
„Listasafn íslands lánar myndir í
sendiráð, ráðuneyti og aðrar opin-
Undanfarið hefur Bragi verið á
starfslaunum, og afraksturinn
mátti sjá á síðustu einkasýningu
hans í vestursal Kjarvalsstaða, en
henni er nýlokið. I tilefni af þessari
sýningu hafði ég upp á listamannin-
um til viðtals og fór það fram í bjai t
ri og rúmgóðri vinnustofu hans á
13. hæð í háhýsi við Austurbrún,
en þar hefur Bragi starfað undan-
farin 16 ár.
Um sýningar,
aðstœður o.fl
- Hvernig gekk sýningin Bragi?
„Ágætlega. Mér þótti vænt um
að sjá hve breiður hópurinn er sem
niðrandi", svarar Bragi og brosir í
kampinn.
- Er þessi breyting í list þinni
vegna áhrifa crlcndis frá?
„Síður en svo. Ég bjó eitt sinn
vestast í Vesturbænum og fór þá oft
með börnin mín litlu niður í fjöru
og við fundum dót sem ég notaði.
Nú eru ungarnir stálpaðir og gamla
dótið að mestu uppurið. Ég ætlaði
að byrja á þessum nýju málverkum
fyrir fjórum árum, en komst ekki
til þess“.
Um listir
á Islandi og
Norðurlöndum
- Hvað segir þú um þróun mynd-
listar á Islandi?
„Þótt ég sé gagnrýnandi á ég erf-
itt með að átta mig fullkomlega á
hlutunum. Hér vantar allar heim-
ildir og samantekt. T.d. hafa verið
haldnar 30-40 FÍM-sýningar, en
það vantar allar heimildir um þær.
Maður gæti stórum betur áttað sig
á þróuninni ef einhver gögn væru
fyrir hendi.
Annars held ég að við stöndum
sterkar en flestir gera sér grein
fyrir. Þetta kom berlega í ljós fyrir
allmörgum árum, þegar Norður-
löndin skiptust á að bjóða einum
listamanni frá einhverju hinna
landanna að sýna á árlegri samsýn-
ingu. fslendingarnir báru yfirleitt
af, og fengu bestu dómana. Þetta
var fljótlega lagt af, kannski út af
ofangreindu. Það sama var upp á
teningnum þegar Júlíana
Sveinsdóttir sýndi á dönskum sam-
sýningum, Jón Stefánsson á
Gronningen, Jón Engilberts með
„Kammeraterne" og Svavar
Guðnason á Hástudstillingen og
Grönningen,þau fengu ávallt einna
bestu ef ekki bestu umsögnina", og
Bragi bætir við um leið og hann
teiknar með höndunum á andrúms
loftið: „Við þurfum ekki að skam-
mast okkar fyrir neitt nema það að
hafa ekki ræktað þetta betur með
upplýsingum og útgáfustarfsemi".
- Hvernig þá?
„Með útgáfu myndarlegra rita
um þróun íslenskrar listar frá stríði
fram á okkar dag. Það þurfa rnargir
að vera með í þeirri útgáfu. Þó að
þetta yrði mjög dýrt mundu pen-
ingarnir skila sér aftur. Erlend
lista- og bókasöfn mundu t.d.
kaupa slíkar bækur grimmt“.
„Brjóti maður
landamœri faga
innan myndlist-
arinnar, er mað-
ur settur út af
sakramentinu... “
Séu menn ein-
hœfir eru verk
þeirra talin sam-
stœð. Sýni þeir
hreytileik er list
þeirra talin ósam-
stœð... “
EG ÞJAIST EKKIAF LIFSLEIÐA”
sýnir málverkum mínum áhuga.
Það voru ekki álnamenn sem föl-
uðust aðallega eftir verkum mín-
um, heldur alls konar fólk, gamalt
og ungt, sem ég hef ekki kynnst
fyrr. Þetta er merkilegt þegar tekið
er tillit til þess að fólk hefur al-
mennt minna af peningum milli
handa en áður.
Annars er fokdýrt að sýna, kost-
aði mig a.m.k. 100.000 krónur ef
eingöngu er tekið með í reikning-
inn, efni, rammar, leiga og sýning-
arskrá. En það verður að hafa
það“, bætir Bragi við og yppir öxl-
um. Og í þetta fóru öll starfs-
launin".
- Hverju svarar þú þeirri gagn-
rýni að þú sýnir of ört?
. „Éghefekkiunniðmikiðundan-
farin 4 ár, hafði varla komist að
málaratrönunum í fleiri ár til alvar-
legra átaka. Nokkur verk átti ég
hálfunnin, og lá þetta ástand þungt
á mér. Svo þessi sýning er nokkurs
konar úttekt á hugmyndum sem ég
hef ekki haft tækifæri til að ljúka
við hingað til“. Nú breiðist bros
berar stöfnanir. Erlendis er hvert
ráðuneyti með fastan sjóð til lista-
verkakaupa. Hérna hringja þeir
bara og biðja um myndir frá L.I.
„Og nú glottir Bragi.
- Hvernig standa söfnin sig?
„Þetta er erfið spurning“, segir
Bragi og hleypir brúnum. „Þau
hafa of lítið fjármagn til umráða,
en ég held þau geri sitt besta. Þó
mættu þau stuðla meira að er-
lendum sýningum og innlendum
einnig. Þá eru sýningaskrár al-
mennt efnisrýrar. Það mætti hugsa(
sér staðlaðar gerðir af skrám, sem-
hægt væri að safna saman síðar og
binda inn í bækur, í stað þessara
tíkarlegu blöðunga sem engum
koma að gagni.
Annars er margt vel gert,
Thorvaldsens-sýningin er góð, svo
dæmi séu tekin. Hún er ágæt kynn-
ingarsýning fyrir þá sem ekki eiga
þess kost að sjá Thorvaldsens-
safnið í Kaupmannahöfn. Upp-
setningin er frábær og þar getum við
mikið lært af Dönum og hönnuðum
þeirra. Það hlýtur að vera
skemmtilegra að sýna í mörgum
litlum og hlýlegum sölum í stað
þeirra einhæfu gáma sem íslenskir
sýningarsalir eru. Annars hafa
sprottið upp skemmtilegri salir í
seinni tíð, Listmunahúsið í Lækj-
„Þetta er í fyrsta
sinni í 22 ár að ég
get einbeitt mér
að málverkinu,
ótruflaður“.
argötu og Listasafn ASÍ, svo
eitthvað sé nefnt“.
- Svo talinu sé vikið að nýlokinni
sýningu þinni, ertu að ganga gegn-
um miklar breytingar í list þinni?
„Þegar ég ber saman þessar
myndir og það sem ég hef áður
gert, sé ég mikinn mun. Þetta er í
fyrsta sinn í 22 ár, að ég get einbeitt
mér að málverkinu ótruflaður.
Þrátt fyrir starfslaunin áður, þurfti
ég að vasast í öðru og naut mín því
ekki til fulls. Nú lagði ég öll starfs-
launin í efniskostnað og fór ekki
strax í frí, heldur hélt áfram að
kenna.
Hér liggur hundurinn grafinn.
Enginn sem hefur fyrir fjölskyldu
að sjá getur látið tekjurnar nægja
fyrir efniskostnaði og vinnustofu,
þótt hann sé í fullu starfi og gott
betur. Þegar maður í fastri stöðu
fær starfslaun hrapar hann niður
um marga launaflokka. Starfs-
launum fylgir sú kvöð að styrkþegi
vinni ekki hjá hinu opinbera á
meðan. Þau eru ekki undanþegin
skatti, og er slík tilhögun óskiljan-
leg. Allir styrkir til lista ættu að
vera skattfrjálsir, skilyrðislaust. Ég
hef notið mín vel þennan stutta
tíma, en er í staðinn kominn í víta-
hring skattanna um leið og ég fer í
hið eiginlega leyfi. Starfslaun mega
aldrei ósjálfrátt verða hefndar-
gjöf“-
- Hafa hugmyndir að málverk-
unum verið lengi að gerjast?
„Sumar. Ég tek myndir úr um-
hverfinu, allt mögulegt og stílfæri".
Um leið og Bragi færir mér fulla
kollu af maltöli, sýnir hann mér
gamla forsíðumynd á þýska tíma-
ritinu Stern. „Sjáðu. Ég hef aldrei
unnið svona áður. Nú liggur fyrir
að hlúa að árangrinum. Haustið
hefur verið langt og fallegt. Það er
dauður málari sem ekki hrífst af
því“.
- Hefurðu ekki verið gagnrýnd-
ur fyrir samhengisleysi?
„Séu menn einhæfir eru verk
þeirra talin samstæð. Sýni þeir fjöl-
breytileik er list þeirra talin ósam-
stæð. Þessi hugtök má því bæði
nota í jákvæðri merkingu og
- Hvaða aðili ætti að standa að
þessu?
„Menningarsjóður í samráði við
listasöfnin. Það mætti hækka
brennivín um eina krónu. Það
mundi nægja. Þá þarf tímarit, gott
og vandað. Eitt slíkt nægði á ári“.
- List ungra manna?
„Það mætti halda stóra og veg-
lega sýningu ungra manna á Kjar-
valsstöðum.Það er erfitt að dæma
þá eftir öllum þessum smásýning-
um, en það er til mikið af ungu
hæfileikafólki. Það sýnir of sjaldan
vegna þess hve dýrt það er“.
- Er íslensk list of einhæf?
„Miklu fremur fjölhæf miðað við
hin Norðurlöndin. Síðan á miðöld-
um höfum við verið fljótir að til
einka okkur nýjungar í listum.
Norðurlöndin eru of sjálfhverf.
Edward Munch, Strindberg og
Ibsen voru ekki spámenni í eigin
heimalandi. Þeir gáfu megin-
landinu mikið með list sinni“.
- Eigum við þá að snúa okkur til
meginlands Evrópu?
„Nei. Við megum passa okkur á
að vera of hallir undir list Evrópu-
landa. Norðurlöndin hvíla á 50.000
ára gamalli menningararfleifð og
miklu merkilegri en fram kemur í
uppsláttarritum. Það er óþarfi fyrir
norræna listamenn að vera alfarið
fréttaritarar þess sem er að gerast
sunnar í álfunni. Þvert á móti
eigum við að gefa meginlandinu
eitthvað, t.d. með samnorrænum
tví- eða þríæringi af sama gæða-
flokki og Dokumenta í Kassel eða
Biennalinn í Feneyjum. Þá fyrst
yrði litið upp til okkar.
- Eitthvað á borð við Skandin-
avia Today?
„Langt í frá. Þar er jafnvel
skopast að Norðurlöndunum, og
sýnir það gífurlegt þekkingarleysi
þeirra sem að sýningunni standa.
Einhverjir menn í Ameríku þykj-
ast geta ákveðið hvað sé að gerast á
Norðurlöndum og ómaka sig ekki
einu sinni hingað til íslands til að
sjá hvað hér er að gerast. Þetta er
hreinasta vanvirða við norrænar
listir, nema þá listiðnir sem fá
nokkuð réttláta úttekt". Bragi set-
ur upp hneykslunarsvip, en svo
breiðist út bros yfir andlit hans:
„Hins vegar hefur Skandinavia
Today verið ágætis auglýsing fyrir
norræna þjóðhöfðingja".
Niðurlag
- En hvað er svo framundan hjá
pér sjálfum?
„Ég fer til Kaupmannahafnar á
næsta ári til að gera þar grafík-
möppu, einnig er sá möguleikli að
ég geri grafík fyrir sænskt útgáfu-
fyrirtæki. Þá vinn ég að mynd-
skreytingumvið Ijóð Matthíasar Jo-
hannessen, „Sálmar á atómöld“.“
- Er mikið atriði að menn vinni á
aðskiljanlegum sviðum lista?
„Það örvar sköpunargleðina að
vinna á mörgum sviðum. Sjáðu
Picasso, Matisse, Brafue og Miro.
Þeir voru skapandi á öllum sviðum,
grafík, málverki, höggmyndum,
keramík, og betra hefur ekki verið
gert af sérfaglærðum mönnum. Við
Norðurlandabúar megum varast
að hólfa okkur niður á bása og setja
okkur stífar reglur í þessum efnum.
Brjóti maður stöðluð landamæri
faga innan myndlistarinnar, er
maður settur út af sakramentinu.
Picasso vann allt að 8 til 10 myndir
á dag nema síðustu æviárin og í
ýmis efni. Sá hefði varla átt upp á
pallborðið hér norðurfrá“.
Bragi bendir í öll horn vinnu-
stofu sinnar, þar sem blasa við verk
á öllum hugsanlegum stigum.
„Það bíða mín næg verkefni, eins
og þú sérð. Ég þjáist hvorki af
hefðbundnum lífsleiða né bjálfa-
bjartsýni. Lífið er spennandi, en
það þýðir ekki að ég sé alltaf í góðu
skapi“, segir hann og leikur ein-
feldning með öllu andlitinu. ,.Mér
hugnast hressileg átök við lífið og
listina og vil vera virkur í samtíð
minni".
Ég stend upp belgfullur af malt
öli, sem „bætir, hressir og kætir“,
og þakka Braga fyrir gagnmerka
síðdegisstund.
Sovéskir dagar
Listafólk
frá
Mið-
Asíulandi
í nóvember verður niinnst 65 ára
afmælis októberbyltingarinnar og
60 ára afmælis Sambands sósíalí-
skra sovétríkja. Hópur listafólks,
tónlistarmanna og dansara frá Ta-
dsjikistan, einu af Mið-
Asíulýðveldum Sovétríkjanna, er
væntanlegur hingað til lands 4. nó-
veniber til tæplega hálfsmánaðar
dvalar og þátttöku í árleguin so-
véskum dögum Mír, Menningart-
cngsla íslands og ráðstjórnarríkj-
anna.
í hópnum eru m.a. nokkrir af
fremstu listamönnum Rúbov-
sveitar Ríkisfílharmóníunnar í Ta-
dsjikistan, en hún er í flokkum
frægustu þjóðlaga- og dansflokka
sem nú starfa í Sovétríkjunum, að
mestu skipuð stúlkum sem leika á
rúbov, þjóðlegt tadsjiskt strengja-
hljóðfæri, dansa og syngja. Einnig
eru í förinni nokkrir einleikarar og
söngvarar í fremstu röð.
Listafólkið frá Tadsjikistan mun
koma fram á tónleikum og dans-
sýningum og við ýmis önnur tæki-
færi í Reykjavík og á nokkrum
stöðum á Suður- og Vesturlandi,
svo ogí Vestmannaeyjum. Laugar-
daginn 6. nóvember kemur listaf-
ólkið fram á tónleikum og danssýn-
ingu í Austurbæjarbíói, þar sem
minnst verður 65 ára byltinga-
rafmælis og 60 ára afmælis SSSR.
Sunnudaginn 7. nóvember verður
listafólkið í Hlégarði í Mosfells-
sveit kl. 16 og 18 og 9. nóvember í
Vestmannaeyjum.
Að kvöldi fimmtudags 4. nó-
vember verða Tadsjikarnir við
opnun sýningarinnar í Ásmundar-
sal við Freyjugötu á listmunum og
nytjahlutum frá heimalandi þeirra,
en þar mun geta að líta keramik,
tréskurð, málmhluti, skrautmuni
úr silfri. útsaum og þjóðbúninga,
einnig sýnishorn af ofnum efnum
með þjóðlegum mynstrum, veg-
gteppi o.fl.
Éaugardaginn 6. nóvember
verður opnuð í Eden í Hveragerði
sýning á nokkrum olíumálverkum
eftir listamenn frá Tadsjikistan og
um 20 svartlistarmyndir eftir Raz-
imov. Listamennirnir munu koma
fram við opnunina.
Þá verður opin í Mír-salnum að
Lindargötu 48 sýning frá Tadsjik-
istan nteðan á listamanna-
heimsókninni stendur og þar verða
einnig sýndar kvikmyndir og kynnt
þjóðleg tónlist af hljómplötum.
- ekh
Skráning
á
atvinnu-
ástandinu
Skráð atvinnuleysi er nú scm
svarar 0.2% af áætluðum mann-
afla. Er þetta lægsta hlutfall á yfir-
standandi ári og í fyrsta skipti sem
skráðir atvinnuleysisdagar í einum
mánuði fara niður fyrir 6000.
Reyndust atvinnuleysisdagar í sept-
cmber 5.472 um land allt og er það
talsvert yfir meðaltali áranna
1975-1982“.
Fyrstu níu mánuði þessa árs hef-
ur fjöldi skráðra atvinnuleysisdaga
tvöfaldast frá sama tíma í fyrra eða
úr rúmlega 76.000 í tæplega
152.000.
Meirihluti atvinnulausra eru
konur eða 59%