Þjóðviljinn - 20.11.1982, Blaðsíða 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN |HeIgin 20. - 21. nóvember 1982
Konur! Stöndum vörö um réti
Eflaust verða einhverjar undrandi á því
að við skulum vera að gera fóstureyðingar
að umræðuefni hér og nú. Þið getið hins-
vegar verið fullvissar um það að einmitt nú
er okkur konum bráðnauðsynlegt að líta
upp og taka eftir þeirri hreyfingu sem er að
hefja göngu sína hér á landi. Þetta er fólk
sem vill þrengja fóstureyðingalöggjöfina og
svipta okkur þeim rétti sem við höfum til
fóstureyðinga af félagslegum ástæðum.
Alþjóðleg hreyfing
gegn fóstureyðingum
Samsett mynd af nýfæddum börnum í ruslapoka. Dæmi um málflutning
kristinna stúdenta. Myndin er tekin úr blaði þeirra, Salt, septemberhefti.
Rétturinn til fóstureyðinga hefur
verið höfuðbaráttumál þeirrar
kvennahreyflngar sem hóf göngu
sína í lok sjöunda áratugarins.
Þessi barátta er tjáning á vilja
kvenna tii frelsis og sjálfsákvörðun-
ar, en forsenda frelsis er, að þær
hafl umráðarétt yfir eigin líkama.
Þrátt fyrir tilkomu pillunnar
voru getnaðarvarnir þá sem og nú,
ófullkomnar og ekki aðgengilegar
öllum konum. Konur undu því
ekki lengur að vera þrælar eigin
líkama og fórnarlömb ótímabærrar
þungunar. Þær kröfðust þeirra
grundvallarmannréttinda að taka
sjálfar ákvörðun um hvenær þær
fæddu barn í heiminn. Þær vildu fá
að ráða því sjálfar hvort þungun
leiddi til barnsfæðingar eða fóstur-
eyðingar snemma á meðgöngu-
tíma.
Sjálfsákvörðunarréttur til fóst-
ureyðinga er bundinn tveimur skil-
yrðum. í fyrsta lagi að lagalegur
Þorvaldur Garðar Kristjánsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins,
hefurennekkilæknastaf þráhyggju
sinni. í flmmta skiptið á sjö árum
hefur hann freistað þess að breyta
fóstureyðingarlöggjöflnni frá 1975.
í fyrsta skiptið, þ.e. á árinu ’75,
hlaut breytingatillaga hans aðeins
eitt atkvæði, atkvæði hans sjálfs,
og í næstu þrjú skiptin var frum-
varpi hans vísað til nefndar sem
svæfði það að fengnum álits-
gerðum, m.a. frá félagi kvensjúk-
dómalækna.
Markmið Þorvaldar er að banna
fóstureyðingar af félagslegum
ástæðum, þ.e. að eingöngu skuli
heimila fóstureyðingar þegar líf
móður liggur við, sýnt er að barn
verði alvarlega vangefið og ef
þungun verður af völdum
nauðgunar.
í þetta skiptið stendur Þorvaldur
ekki einn. Honum hefur bæst
liðsauki frá þingmönnunum Agli
Jónssyni, Lárusi Jónssyni og Sa-
lóme Þorkelsdóttur, öllum úr Sjálf-
stæðisflokki. Þorvaldur hefur einn-
ig feitað eftir stuðningi kirkjunnar
manna og trúarfélaga og fengið all-
nokkurn meðbyr úr þeirri átt.
Takmarkalaus
vanþekking
f greinargerð með frumvarpinu
(sem er merkileg heimild um tak-
markalausa vanþekkingu flutn-
ingsmanna frumvarpsins) rekja
fjórmenningarnir tölur ailt til árs-
ins ’79 um fjölda fóstureyðinga og
sýna fram á fjölgun árlega frá setn-
ingu laganna. Upptalningunni lýk-
réttur sé fyrir hendi og í öðru lagi
að ríki og sveitarfélög sjái konum
fyrir ókeypis eða ódýrri þjónustu
við allt sem fóstureyðingum
viðkemur, sér í lagi er nauðsynlegt
að við framkvæmd aðgerðarinnar
sé ‘fullkomin heilsugæsla og sér-
fræðileg meðferð. Ef þessi skilyrði
eru ekki uppfyilt er fóstureyðing
aðeins forréttindi þeirra sem
efnaðir eru.
Baráttan fyrir fóstureyðingum
hefur víðast hvar verið geysihörð
og dregið hundruð þúsunda
kvenna út á göturnar til útifunda og
kröfugangna. Þátttaka í þeim
aðgerðum hefur náð langt út fyrir
raðir hinnar skipulögðu kvenna-
hreyfingar og hefur leitt í ljós að
sjálfsákvörðunarréttur til fóstur-
eyðinga er hagsmunamál nær allra
kvenna. Þess ber t.d. að geta að í
þessari baráttu hafa tekið þátt eldri
konur sem stóran hluta ævi sinnar
hafa orðið að þola kvilla, sjúk-
ur með eftirfarandi setningu:
„Þetta er reynsla okkar af því að
heimila fóstureyðingar af svoköll-
uðum félagslegum ástæðum".
Þetta er vægast sagt afskaplega
óheiðarlega að verki staðið hjá
þingmönnunum. Á árunum ’78 og
’79 geisaði hér rauðuhundafarald-
ur og voru fjölmargar fóstur-
eyðingar heimilaðar af þeim ástæð-
um, sem í eðli sínu eru læknisfræði-
legar og hefðu þ.a.l. verið heimil-
aðar hvað sem ákvæðum um „fé-
lagslegar ástæður“ liði. Fóstur-
eyðingum fjölgaði ekki á árunum
’80 og ’81 en fjórmenningarnir geta
þess að sjálfsögðu ekki.
Hver er á móti
félagslegri þjónustu?
Annað dæmi um ruglingslega
hugsun flutningsmannanna skal til-
fært hér: „Enginn neitar því, að
bágar heimilisástæður vegna ó-
megðar eða alvarlegs heilsuleysis á
heimilinu eða þroskaleysi móður
geti skapað (!) félagslegt vanda-
mál. En spurningin er, hvernig á að
bregðast við þeim vanda. Það á
ekki að gera með því að veita heim-
ildirtil fóstureyðingar. Félagslegan
vanda á að leysa með félagslegum
ráðstöfunum". Hvernig ætlar
Þorvaldur Garðar að leysa vanda-
mál s.sl. „þroskaleysi móður“ með
félagslegum ráðstöfunum? Hvern-
ig ætlar Þorvaldur Garðar að leysa
með félagslegum ráðstöfunum
vandamál sem felast í „alvarlegu
heilsuleysi á heimilinu“?
Auðvitað er greinarhöfundur
fyllilega sammála því að bæta beri
dóma og ófrjósemi vegna ólöglegra
fóstureyðinga framkvæmdum af
fúskurum við ömurleg skilyrði.
Allmargar konur hafa látist af
völdum slíkra aðgerða.
Að vera vel á verði
Engum blöðum er um það að
fletta að einungis fyrir tilstyrk þess-
arrar fjöldahreyfingar og baráttu
hefur rétturinn til fóstureyðinga
verið rýmkaður í allmörgum
löndum. Vegna ójafnrar þróunar
kvennahreyfingarinnar frá einu
landi til annars og mismunandi
styrkleika kvennabaráttunnar frá
einum tíma til annars hefur rýmk-
un fóstureyðingarlöggjafar gerst á
ólíkum tíma. T.d. var fóstureyð-
ingarlöggjöfinni breytt til batnaðar
á Bretlandi 1967, en ekki fyrr en
1978 á Ítalíu. Sú rýmkun varð fyrir
atbeina mjög öflugrar hreyfingar
kvenna sem m.a. naut stuðnings
öflugra verkalýðsfélaga.
félagslega stöðu mæðra og barna
þeirra og telur að annað frumvarp
Þorvaldar um hækkuð mæðralaun
ofl. eigi að samþykkja. En þær
ráðstafanir eru ekki nægjanlegar.
Fleiri þurfa að koma til. En hvað
stendur í veginum fyrir slíkum úr-
bótum annað en niðurskurðarsjón-
armið og andstaða eigin flokkssyst-
kina Þorvaldar gegn aukinni sam-
neyslu, gegn félagslegum íbúða-
byggingum og fleiri atriðum sem
snerta beint hag mæðra í slæmri
félagslegri stöðu og barna þeirra?
Það sem Þorvaldur Garðar og fé-
lagar hans raunverulega óttast er
sjálfstæði og sjálfsforræði kvenna.
Enda segja þau í greinargerðinni:
„Þær (þ.e. fóstureyðingar, innsk.
gr.höf.) fela í sér hættuna á þjóðfé-
lagslegri upplausn. Ef þjóðfélagið
viðurkennir, að fólk geti notið
hamingju, ánægju og unaðar, en
það þurfi ekki að bera afleiðing-
arnar, ef það vill það ekki, þá er
það sama þjóðfélag að kippa
stoðunum undan sjálfu sér og
stefnir til hruns... Þá getur til þess
komið að jafnvel eigin geðþótti og
makræðissjónarmið ráði því, hvort
mannlegu lífi er tortímt eða ekki...
Oft liggur leiðin til varanlegrar
hamingju í gegnum andstreymi, að
ófríska konan ali barn sitt og lifi
með því og fyrir það.“
Þjáningin göfgar
Greinarhöfundur hefur aldrei
gert sér neinar gyllivonir um af-
stöðu íhaldssamra karlþingmanna.
En hvernig getur kona eins og Sa-
lóme Þorkelsdóttir leyft sér, kona
Nú má kannski spyrja þeirrar
spurningar hvort þetta sé ekki allt
gott og blessað. Konum víðs vegar
um heim hefur tekist að ávinna sér
rétt til fóstureyðinga, þó sá réttur
sé ekki alls staðar sjálfsákvörðun-
arréttur konunnar, heldur taki
aðrir aðilar þátt í þeirri ákvörðun
(t.d. hér á landi).
Konur verða hins vegar að átta
sig á því að engin trygging er fyrir
því að sá réttur sem hefur áunnist
verði ekki aftur tekinn. Á tímum
harðnandi efnahagskreppu, leika
lögmál kapítalískrar markaðssam-
keppni þá grátt sem minna mega
sín og á það ekki síst við um konur,
en þátttaka þeirra í atvinnulífi er
háð gæðum og magni félagslegrar
þjónustu (dagheimili, skóladag-
heimili, þjónusta við sjúka og aldr-
aða o.fl.). Þessa þjónustu er nú
sem óðast verið að skera niður og
ekki hvað síst í heilbrigðiskerfinu.
Þar missa konur vinnuna og fjár-.
sem sjálf býr í einbýlishúsi í Mos-
fellssveit, er komin úr barneign og
lifir á þingmannalaunum, að segja
íconum sem sannanlega búa þegar
við- slæmar félagslegar aðstæður,
að dýrka andstreymið og finna eitt-
hvað göfugt við það? Fjórmenn-
ingarnir halda því sem sagt fram ða
eigingirni kvenna og „makræðis-
sjónarmið“ stjórni gerðum þeirra.
Aðrar eins svívirðilegar aðdróttan-
ir í garð kvenna eru fáheyrðar og
ber að fordæma skilyrðislaust.
Þetta opinberar ekkert annað en
dæmalausa vanþekkingu á aðstæð-
um og viðhorfum kvenna.
Það er full ástæða fyrir alla þá
sem styðja rétt kvenna til fóstur-
eyðinga að vera vel á verði gegn
öllum tilraunum til að skerða þann
rétt. Ekki aðeins hafa kirkjunnar
menn nú þeytt stríðslúðra sína
Þorvaldi til samlætis, heldur hafa
markvissar tilraunir verið gerðar
innan stjórnmálasamtaka til að afla
skerðingaráformum fylgis.
Á nýafstöðnu flokksþingi Al-
þýðuflokksins urðu snarpar deilur
um fóstureyðingar. Sterkur þrýst-
ingur á þingflokkinn kom fram um
að hann beiti sér fyrir skerðingu á
rétti kvenna til fóstureyðinga.
Fremstur í flokki gekk Gunnlaugur
Stefánsson, fyrrverandi þingmaður
og núverandi fræðslufulltrúi
þjóðkirkjunnar. Öllum tillögum
var vísað frá og kom því ekki til
atkvæðagreiðslna. Ljóst er þó að
þessi afturhaldsöfl hafa hreiðrað
um sig innan Alþýðuflokksins, þó
svo að nokkrir þingmenn hans hafi
lýst yfir andstöðu sinni við frum-
varpið.
magn til aðgerða svo sem fóstur-
eyðinga er skorið við nögl. Við
þessar aðstæður hefja afturhaldsöfl
upp rödd sína, róðurinn reynist jú
léttari en áður.
Hreyfing gegn
fóstureyðingum
Undanfarin tíu ár hefur verið
starfandi á vesturlöndum hreyfing
gegn fóstureyðingum. Hreyfing
þessi er í örum vexti og er stöðugt
að fremja nýja landvinninga.
Öldur þessarar hreyfingar hafa
skolast hingað á land og hefur þess
nýlega orðið vart (sjá nánar annars
staðar á síðunni). Hópar þeir sem
mynda þessa hreyfingu bera fögur
nöfn eins og: „Fyrir lífi“ (Pro-life),
„Rétturinn til Iífs“ (rátten till liv),
„Hreyfing fyrir lífi“ (Movimento
per la vita) o.s.frv. Þessir hópar
hafa ýmist sterk tengsl við kirkjuna
eða eru beinlínis á veguni hennar,
en sérstaklega þó hvítasunnusöfn-
uða og kaþólikka. Lífið sem hér
skal verndað er að sjálfsögðu ekki
líf kvenna heldur fóstursins sem
þær bera undir belti.
Starfsaðferðir og áróðursbrögð
þessarrar hreyfingar virðast vera
þær sömu frá einu landi til annars. í
upphafi gefa hópamir sig út fyrir að
vera sjálfsprottinn söfnuður á-
hyggjufullra einstaklinga sem
blöskrar hrörnandi siðferði og það
virðingarleysi fyrir lífinu sem leyfir
morð á fóstri.
Áróður
í áróðri sínum eru hinir lífelsk-
andi ekki vandir að meðulum. Lit-
skrúðugir og rándýrir bæklingar
eru prentaðir í stórum upplögum.
Þeir innihalda myndir sem birta á
sannfærandi hátt blóðuga líkams-
parta fósturs. Fóstureyðingu er líkt
við morð. Konur sem láta fram-
kvæma fóstureyðingu eru sagðar
morðingjar, svo og þeir læknar sem
framkvæma aðgerðirnar. Ætíð er á
mjög villandi hátt rætt um fóstrið
sem sjálfstæða mannveru allt frá
getnaði. Hrörnandi siðferði nútím-
aþjóðfélagsins er tíundað, höfnun
þess á kristnu siðgæði og sú nautna-
hyggja sem ætli með allt til
fjandans.
Auk bæklinga, hefur hreyfingin í
fórum sínum kvikmyndir, lit-
skyggnudagskrár, videokasettur
og yfirleitt alla áróðursmiðla sem
nöfnum tjáir að nefna. Allt er þetta
áróðursefni hlaðið hryllingi til þess
gerðum að vekja angist, viðbjóð og
sektarkennd. Athyglisverðast er
að sömu bæklingar, sömu kvik-
myndir og dagskrár eru notaðar í
mörgum löndum. Hin alþjóðlega
samvinna og samtryggingarkerfi er
augljós. Og hvaðan kemur svo allt
hið óheyrilega fjármagn sem til
þesa er notað?
Frumvarp Þorvaldar & Co
a