Þjóðviljinn - 09.04.1983, Blaðsíða 7

Helgin 9.-10. aprfl 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
sunnudagspistill
Um vmstrið
hægrið og
konumar
Árni
Bergmann
skrifar
Svarthöfíi reiknaði það út á dög-
unum, að framboð kvennalista til
alþingiskosninga gætu kannski haft
þá blessun í för með sér, að Ragn-
hildur Helgadóttir yrði einn af
næstu ráðherrum Sjálfstæðis-
flokksins. Má vera að þar ratist
kjöftugum satt á munn, hver veit.
Og það má vera að ýmsar konur
myndu líta á slíkan frama Ragn-
hildar sem verulegan ávinning fyrir
konur í þeim skilningi, að með
honum sé gefið fordæmi (það for-
dæmi var reyndar fram komið með
setu Auðar Auðuns í stjórn). En
það er eins víst, að margar verði
líka þær konur sem spyrðu sjálfar
sig að því, hvort það væri í raun
ekki betra að einhver vinstrimaður
færi með félags- og heilbrigðismál
(dagvistarmál, fæðingarorlof, fóst-
ureyðingar og margt fleira) en
Ragnhildur Helgadóttir - jafnvel
þótt svo ólánlega vildi til að sá væri
karlmaður og héti til dæmis Svavar
Eða svo spurt sé um stórmál sem
varðar mjög afkomu allra „hags-
ýnna húsmæðra" - orkusölu til er-
lendra auðhringa: eru þau mál bet-
ur komin í höndum ráðherra, sem
hefur svipuð viðhorf og Verslun-
arráðið - ef hún er kona - en í
höndum Hjörleifs Guttormssonar?
Hér er vikið að spurningum sem
tengjast m.a. viðtali sem Síne-
biaðið Sæmundur átti við Kristínu
Ástgeirsdóttur, þriðja mann á
Kvennalista í Reykjavík. En Krist-
ín segir: „Það er ekki nóg að koma
konum að, málið er fyrir hverju
þær berjast. Við erum að móta
nýja stefnu sem lítur á málin frá
sjónarhóli kvenna". Gott og vel -
en, með leyfi að spyrja - hvaða
kvenna?
Og hvaða stefnu?
Konur
og Græningjar
Kristín leggur á það nokkra
áherslu, að stefna kvennalistans sé
ekki ósvipuð þeirri sem Græningj-
ar hafa í Þýskalandi. Einkum að
því er varðar „jafnvægi milli manns
og náttúru". Það er vitanlega ekki
nema prýðilegt þegar kvenna-
hreyfingar taka undir umhverfis-
verndarumræðuna, en hún er að
sönnu ekki þeirrá einkamál frekar
en karla. Krafan um jafnvægi milli
manns og náttúru setur mál upp
með mismunandi hætti eftir að-
stæðum: í Þýskalandi þurfa menn
að berjast við heiftarlega mengun,
sem drepur skóga og eitrar vatn og
andrúmsloft, sem og við kjarn-
orkuúrgang. Hér á landi er brýnast
að græða sár margra alda ofbeitar
og læra að umgangast fiskistofna af
skynsemi. En þótt þessi umhverfis-
mál gangi oft yfir hefðbundnar
skiptingar í vinstri og hægri, þá er
það eitt sem veldur því, að flesta
andstæðinga umhverfisvernda-
manna er að finna hægramegin í
stjórnmálum en stuðningsmenn á
vinstri hlið. Það er afstaðan til
eignaréttar: náttúruvernd krefst
þess oft að gengið sé á rétt einstak-
linga til að haga sér eins og þeim
sýnist vegna þess að þeir „eigi“
land og vötn og fyrirtæki. Virk
náttúruvernd er eitur í beinum
markaðshyggjunnar.
Friöarmál
Kvennalistakonur vilja taka vel í
friðarbaráttuna og hafa ýmislegt
jákvætt um þau mál að segja. En
þær eru ólíkar Græningjum og
reyndar flestum öðrum evrópskum
friðarhreyfingum. Samkvæmt yfir-
lýsingum efstu manna kvennalist-
anna láta þær sér nægja „frystingu"
vígbúnaðar - „það er ekki hægt að
afvopna ísland án þess að afvopna
annarsstaðar um leið.“ Um slíka
„jafnhliða afvopnun" er geysi-
víðtæk samstaða um allar jarðir
sem einskonar lágmarksviðmiðun.
En Græningjar, CND, END og
fleiri friðarhreyfingar ganga lengra
- sérkenni þeirra er að þær eru
reiðubúnar að taka áhættu af ein-
hliða frumkvæði í afvopnunarmál-
um. Rétt eins og íslenskir her-
stöðvaandstæðingar vilja herinn
burt. Hér er ekki aðstaða til að fara
út í rök piálsins - en óneitanlega er
hér verulegur munur á kvennalist-
akonum og friðarhreyfingunum og
erfitt að koma auga á „sjónarhól
kvenna" í landslaginu.
Frá
Tónlistarskóla
Kópavogs
Vornámskeiö fyrir 6 og 7 ára börn hefst
þriðjudaginn 26. apríl og lýkur föstudaginn
13. maí.
Innritun til 22. apríl í skrifstofu skólans
Hamraborg 11 2. hæö, kl. 9—12 fyrir hádegi.
Skólastjóri.
Enginn munur
Undir lok fyrrgreinds viðtals er
minnt á að fyrir borgarstjórnar-
kosningar í fyrra hafi Kvennafram-
boðið látið á sér skiljast að hug-
tökin vinstri og hægri væru úrelt og
Kristín Ástgeirsdóttir er spurð að
því hvort þetta sé enn skoðun
aðstandenda Kvennalista. Hún
svarar:
„Það sem við áttum við í fyrra
var að það væri harla lítill munur á
vinstri- og hægriflokkum í borgar-
stjórn. Ég fæ ekki betur séð en
sama sé uppi á teningnum á þingi.
Flokkarnir beita allir sömu aðferð-
um, þessi hugtök eru orðin ó-
raunhæf. Hvað meina menn nú
orðið með hugtökum eins og t.d.
vinstri og sósíalismi? ....Við viljum
hefja umræðuna upp fyrir stimpla-
planið“.
Það er alveg rétt að það sýnist
einatt lítill munur á vinstri og hægri
í bæjarstjórnum. En þetta þarf
ekki að stafa af spillingu og sam-
tryggingu. Það er blátt áfram all-
víðtæk samstaða í þjóðfélaginu um
vissar tegundir þjónustu, og obb-
inn af peningum t.d. bæjarfélaga er
fyrirfram fastur í þeirri samstöðu.
Hinu gleyma menn oft, að viss
samstaða t.d. um nauðsyn dagvisri
arstofnana er ekki sjálfsagt mál.
Hún hefur orðið til í löngum
átökum milli hægri- og vinstri-
flokka. Sósíaldemókratar og sósí-
alistar höfðu frumkvæði í þeim
málum og liðkuðu fyrir þeim í
bæjarstjórnum og á þingi og f ríkis-
stjórnum. Sjálfstæðisflokkurinn
var lengi þrár og þver og taldi dag-
vistarstofnanir neyðaúrræði ein-
ungis. Saga þessa máls er saga
undanhalds hægrisjónarmiða - í
bland við það, að nú staða kom upp
að framleiðslukerfið spurði meira
eftir konum en fyrr.
En úr því minnst var á borgar-
stjórn og Kvennaframboðið í fyrra:
það væri gaman að spyrja þær kon-
ur sem síðan hafa unnið að borgar-
málum, hvort reynsla þeirra á liðnu
ári staðfesti kenninguna um að
hægrið og vinstrið séu úrelt hugtök
Er enginn munur á Davíð með
hans strætisvagnapólitík, leikvalla-
gjaldi og fleiri trakteringum og fyr-
ri meirihluta?
Á þingi
Og svo er talið líklegt, að vinstri
og hægri séu einnig úrelt hugtök á
þingi. Ekki finnst Verslunarráði að
svo sé. Ekki finnst þeim Sjálfstæð-
ismönnum svo vera, sem bíða með
öndina í hálsinum eftir að fá
möguleika á að byrja á nýjum
framkvæmdum fyrir herinn, eða
þeim, sem líta með tortryggni á fé-
lagslegar lausnir í húsnæðismálum
og telja þær grafa undan sjálfs-
bjargarhvötinni. Og svo mætti
lengja telja.
Munurinn
Hitt er satt og rétt, að menn eru á
hverjum tíma krafðir um það hvert
sé inntak hugtaka eins og vinstri og
sósíalismi. Sumir telja það t.d. nóg
sósíalistum, að taka jákvætt undir
kaupgjaldsbaráttu verkalýðsfé-
laga, vinna að auknum tekjujöfn-
uði með samningum og skattapó-
litík, vera örlátari en hægrimenn til
félagslegrar þjónustu og þar fram
eftir götum. Aðrir nema ekki stað-
ar fyrr en við afnám séreignar á
helstu framleiðslutækjum, nýja
framleiðsluhætti sem byggi á sjálfs-
stjórn verkamanna. Samkomulag
um skilgreiningar á „vinstri“ og
sósíalisma verður ekki neglt niður
- sem betur fer liggur mér við að
segja, því ef menn gerðu það, er
eins líklegt að þeir sætu eftir í
kreddufeni og veruleikinn hlypi frá
þeim. Hitt skiptir svo meira máli,
að þótt ekki verði hugsað í því
mynstri, að hér byrjar sósíalisminn
og hér endar hann - þá er um raun-
verulega pólitíska strauma að
ræða, sem leita saman í farveg er
stefnir annað en þeir straumar,
sem geta af sér United Fruit Com-
pany, Exxon, Pinochet, Franz-
Josef Strauss, Margaret Thatcher,
Ronald Reagan - og Verslunarráð
íslands.
Víddirnar
Það var haft nokkuð á oddi í fyr-
ra, að hver og einn ætti að hafa rétt
til að skilgreina sig sjálfur í pólitík.
Ef Kvennalistakonur vilja skil-
greina sig sem vantrúarfólk á vinst-
rið og hægrið og leitendur „Þriðju
víddarinnar" (sem Kristín minnist
á), þá er það vitanlega meira en
velkomið. En þetta þýðir líka að
sósíalistar, karlar sem konur, hafa
þörf og skyldu til að skilgreina sig
enn betur og rækilegar en áður í
þeirri afstöðu til eignaréttar, sam-
hjálpar og mannlegrar samstöðu
sem greinir menn í vinstrisinna og
hægrisinna.
Og, svo vikið sé aftur að við-
talinu í Sæmundi - það er, því mið-
ur, hægara sagt en gert, að „hefja
umræðuna upp yfir stimplaplanið"
- upp fyrir „úreít hugtök um hægri
og vinstri“. Þegar minnst varir
kemur Vilmundur og segist vera
ekki aðeins þriðja víddin heldur
sjálf fimmta víddin - og skipti nú
engu máli hægri og vinstri („sami
grautur í sömu skál“), né heldur
kvennareynsla og karlareynsla -
heldur stendur og fellur gæfa vor
með aðskilnaði framkvæmdavalds
og löggjafarvalds! Engu er líkara
en þetta undarlega fagnaðarerindi
ætli að ganga mun betur í mann-
skapinn en málflutningur V-
listans, sem átti sér þó þá mikil-
vægu réttlætingu að misrétti kynj-
anna er staðreynd. ÁB
Bókari óskast
Starf bókara hjá Selfosskaupstaö er laust til
umsókntir. Góö bókhaldsmenntun og starfs-
reynsla er nauðsynleg. Umsóknir sendist
bæjarskrifstofunni, Eyrarvegi 8 Selfossi, eigi
síöar en 20. apríl nk.
Undirritaöur ve'itir allar nánari upplýsingar
um starfið í síma 99-1187.
Bæjarritarinn á Selfossi
Aöalfundur
VERKAKVENNAFÉLAGSINS FRAM-
SÓKNAR verður haldinn sunnudaginn 17.
apríl kl. 14 í lönó.
Dagskrá: 1. Venjuleg aöalfundastörf
2. Önnur mál.
Félagskonur vinsamlegast sýniö skírteini við
innganginn.
Stjórnin.