Þjóðviljinn - 29.07.1988, Blaðsíða 15

Ef mengun frá Kísiliðjunni eyðiieggur Mývatnssvaeðið eru íslensk stjórnvöld
ábyrg. Þau vita vel hvaða áhættu þau eru að taka. Þau hafa verið vöruð við
þessu undanfarin 20 ár.
áhætta tekin. Skömmu seinna
sagði hann í sömu ræðu, að ef í
ljós kæmi að eitthvað skaðaði
umhverfið þá yrði þegar gripið í
taumana. Ég benti honum á, að
það að stöðva eitthvað þegar það
hefði valdið skaða væri þveröfugt
við það að taka ekki áhættu, en
það gat ráðherrann ómögulega
skilið."
Ferðamenn
Samtökin um verndun Mý-
vatns hafa ekki bara áhyggjur af
Kísiliðjunni. Pau láta sig skipta
alla þætti sem geta haft skaðleg
áhrif á umhverfið. Mikil umferð
ferðamanna til svæðisins er vax-
andi áhyggjuefni.
„Það er langt því frá að við telj-
um Kísiliðjuna vera eina bölvald-
inn hér. Fjöldi ferðamanna er
miklu meiri en svæðið getur tekið
á móti með núverandi viðhaldi.
Það býður enginn heim gestum
nema að þurfa að taka til eftir þá.
Ef fjöldi gesta verður mjög mikill
þá þarf en meiri tiltekt og ef gest-
afjöldinn er meiri en heimilið get-
ur með góðu móti tekið á móti,
þá er hætta á skemmdum.
Skilningur forráðamanna í
ferðamálum á þessu hefur því
miður ekki verið nógu mikill en
þeir eru nú farnir að gera sér
grein fyrir þessu. Ástæðan er sú
að þeir skilja að ef svo fer fram
sem nú horfir þá munu þeir
standa uppi án þess að hafa neitt
að selja. Það er mjög gott þegar
hagnaðarsjónarmiðið kemur
náttúruverndinni til góða.
Margir staðir á svæðinu eru
orðnir verulega illa farnir af á-
troðningi ferðamanna og eru
Dimmuborgir mjög sláandi dæmi
um það.
Allur gróður á svæðinu er mjög
viðkvæmur. Yfirborð Mývatns er
í 277 metra hæð yfir sjávarmáli og
jarðvegslagið ofan á hrauninu er
mjög þunnt. Allt gróðurfar hér er
því óhemju viðkvæmt. Undir
þessu jarðlagi er svo hraun sem
minnir helst á svissneskan ost.
Allt sem fer niður í hraunið síast
lítið sem ekkert áður en það fer
niður í grunnvatnið. Rotþrær hér
eru alls ekki gerðar fyrir þann
fjölda sem hingað kemur á ferð-
amannatímanum, þannig að þær
verða yfirfullar og skolpið rennur
beint ofan í grunnvatnið."
Stööuga rann-
sóknaráætlun
En hvað vilja samtökin að sé
gert?
„Við viljum fá fullkomna rann-
sóknaáætlun, sem tekur til allra
þátta er geta valdið röskun í
vistkerfinu á svæðinu. Við viljum
að þessari áætlun sé haldið í gangi
að staðaldri þannig að hægt sé að
fylgjast með öllum breytingum í
lífríkinu.
í öðru lagi viljum við að fjár-
magn í viðhald, virkt eftirlit og
rannsóknir á þessum þáttum
verði stóraukið.
Síðast en ekki síst þarf að koma
til hugarfarsbreyting hjá þeim
sem flytja inn ferðamenn. Ferða-
mennirnir sjálfir eru yfirleitt
mjög tillitssamir, þeir ráða bara
ekki sínum ferðum, heldur eru
það innlendir fararstjórar, sem
taka ekki tillit til umhverfisins.“
-Sáf
Stefnuyfirlýsing
Samtaka um verndun
Mývatns
ISamtökunum er skylt að standa vörð um lögin um verndun
■ Laxár og Mývatns frá 1974, og gæta þess að þau séu haldin í
hvívetna.
2Ef rannsóknir á lífríki Mývatns eða aðrar augljósar staðreyndir
■ benda til þess að námagröftur úr botni þess, starfræksla
efnaverksmiðju á bökkum þess, röng stjórnun á framrennsli Mý-
vatns við Mývatnsósa, eða hver önnur starfsemi á svæðinu stofni
lífríki Mývatns eða umhverfi þess í hættu, ber þegar í stað að
stöðva slíka starfsemi, nema óyggjandi sannanir liggi fyrir um að
breytingar á þeim rekstri komi í veg fyrir alla áhættu. Samtökin eru
þess fullviss, að lífríki Mývatns sé svo einstakt og dýrmætt, að
óafsakanlegt sé að setja það í hugsanlega hættu af mannavöldum.
3Markmiðum sínum hyggjast Samtökin ná meðal annars með
■ að leita aðstoðar áhugamanna, stofnana og samtaka um
náttúru- og umhverfisvernd, innlendra sem erlendra, svo og með
kynningu á málstað okkar í ræðu og riti, enda teljum við okkur skylt
að veita liðsinni hverjum þeim aðilum, sem hafa náttúruvernd
hvers konar að markmiði.
Dukakis og
varamaður hans
Dukakis verður forsetaefni
Demókrata í Bandaríkjunum
og vinnur að ö.llum líkindum
sigur og mönnum líst ekkert
illa á það. Viðhorf hans til
mála eru nær einhverri evr-
ópskri velferðarmiðju en höf-
uðkenningar Reaganista.
Dukakis ætti og að ganga enn
beturen Reagan að semja við
Sovétmenn um afvopnunar-
skref og vígbúnaðareftirlit.
En allur aðdragandi að því að
Dukakis er valinn dregur hugann
að ýmsum sérkennum og furðum
bandarískra stjórnmála. Og þá
fyrst og fremst að því, hve langt
er komið þeirri þróun að forvitn-
in beinist nær eingöngu að ævi-
ferli og persónulegum einkenn-
um forsetaefnisins en mjög lítið
að því hvað hann ætli sér í pólitík
eða hvort hann ætlar sér eitthvað
yfir höfuð.
Það er mjög í þessum anda að
allir sem vettlingi valda hafa ver-
ið kvaddir til að vitna um per-
sónuleg kynni sfn af Michael
Dukakis allt frá blautu barns-
beini. Útkoman er dálítið sér-
stæð: Það kemur nefnilega á dag-
inn að Dukakis er maður galla-
laus. Aldrei hefur hann brotið
rúðu, stolið súkkulaði, skrifað
skólastíl upp eftir öðrum, farið á
hóruhús, reykt hass, svikið
undan skatti, né heldur tekið sér
ástkonu. Hann er sjálfur Fyrir-
myndarpilturinn. Maður sér að
blaðamenn eiga í dálitlum erfið-
leikum með þessi ósköp og reyna
þeir sumir að hefna sín á forseta-
efninu sárasaklausu með því að
segja að maðurinn sé barasta
hrútleiðinlegur.
Stefnuskrár
borga sig ekki
En eftir því sem persónuleika-
þulan lengist því færra heyrist um
pólitík Dukakisar. Enda hafa
menn hans það fyrir satt, að ekki
borgi sig að taka mjög ákveðið á
neinu máli sem um er deiit, held-
ur tala sem loðnast og jákvæðast
um að „koma til móts við þarfir
þjóðarinnar" eða „endurskoða
forgangsröð verkefna samfélags-
ins“. Haft er eftir einum af helstu
hagfræðingum Demókrataflok-
ksins, Michael Barker, að „Það
er ekki barasta svo að það sé eng-
in stefnuskrá til hjá Demókrö-
tum. Við erum að komast á það
stig þegar menn hafa enga trú á
því að hafa stefnuskrá yfir
höfuð“.
Með öðrum orðum: ímynd
forsetaefnis er um leið hinn pólit-
íski boðskapur þess. Allt annað
skiptir litlu máli.
Þetta þýðir líka, að margra
dómi, að Demókrataflokkurinn,
sem er einatt nokkuð svo losara-
Iegt bandalag ýmissa strauma
sem ekki finna sér annan farveg í
spennitreyju tvíflokkakerfisins,
hann hafi gefist upp við að skýra
frá því hver hann er.
Með og á móti
Þetta þýðir nú samt ekki að
Michael Dukakis sé skoðanalaus.
Það má telja upp nokkurn lista
yfir mál þar sem hann er á önd-
verðum meiði við Reagan og þá
forsetaefni Repúblíkana, Bush
varaforseta. En þess er með ein-
földu bragði gætt, að reikulir
kjósendur taki ekki alltof mikið
eftir þessu. Það bragð er valið á
íhaldsömum suðurríkjademó-
krata, Llloyd Bentsen, til vara-
forsetaefnis. Bentsten þessi er
nefnilega á öndverðum meiði við
Dukakis - en á sama máli og höf-
uðfjandinn Bush um flest eða öll
þau mál sem menn hafa fest á
blað.
Tökum dæmi.
Dukakis er á móti áframhald-
andi aðstoð Bandaríkjanna við
kontraskæruliða í Nicaragua.
Bentsen (og Bush) eru fylgjandi
þeirri aðstoð.
Dukakis er á móti skattaniður-
skurði Regans frá 1981, sem kom
fyrst og fremst hinum efnuðustu
til góða. Bentsen (og Bush) eru
fylgjandi þeirri skattapólitík.
Dukakis er á móti MX-
elfdflaugunum, B-1 sprengju-
flugvélunum, dauðarefsingu,
skyldubænahaldi í skólum, skatti
á innflutning olíu og Stjörnust-
ríði. Bentsen (og Bush) er með
MX og B-1 og dauðarefsingu og
bænahaldi og Stjörnustríði.
Dukakis vill eftirlit með byssu-
eign þegnanna og frjálslegri
stefnu í fóstureyðingarmálum,
Bentsen er hinsvegar með þessu.
Og svo var það
Jackson
Þetta sýnist í meira lagi ein-
kennileg samsetning. En hún er
víst talin klókindaleg til atkvæða-
veiða. Bentsen „dekkar“
eitthvað af því hægraliði sem
Bush hefur átt auðveldast með að
höfða til. Dukakis reynir að sjá
um afganginn. Og það fylgir með
í útreikníngum þessum, að það
mikla fylgi sem Jesse Jackson
hlaut í forkosningum og tengist
inn á það sem helst hrærist af rót-
tækni og baráttu fyrir réttindum
minnihluta, það geti ekkert farið
annað og hljóti að skila sér í sig-
urpott Demókrata.
Þeim, sem fylgst hafa með
bandarískri stjórnmálaumræðu
síðustu misserin ber saman, um
að Jesse Jackson hafi einn forset-
aefna haft eitthvað það sem máli
skipti fram að færa til umræðu um
vandamál sem tengjast hinum
miklu andstæðum í bandarísku
samfélagi - auk þess sem hann
hafi reynst manna málsnjallastur.
Það hefði verið merkileg lyfting
blökkumönnum og öðrum minni-
hlutahópum ef honum hefði tek-
ist að koma sér í stöðu varaforset-
aefnis, og menn hefðu fengið
miklu skýrari skilaboð um það en
nú, að um tvo kosti væri í raun og
veru að velja í bandarískum
stjórnmálum. En svo fór sem fór:
Demókrataflokkurinn áræðir
ekki að hafa svartan mann í fyrir-
svari, hinn bandaríski meðaljón
er fyrirfram dauðhræddur við
slíka möguleika, og kemur til
skjala sjálft tveggja flokka kerfið
og teymir allan málflutning eins
langt inn í þokukennt miðjumoð
og hugsast getur.
Árni Bergmann
Bentsen og Dukakis: I framboði með skoðanabróður Bush.
NÝTT HELGARBLAÐ - ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15