Þjóðviljinn - 29.07.1988, Blaðsíða 19

erum að sigla inn í skeið þar sem
flokkaóánægjan mun verða enn
meira áberandi og upp úr því
kann að koma krafa frá kjósend-
um um uppstokkun.
- Sjálfur fer ég ekki dult með
að ég er þeirrar skoðunar að með
Alþýðubandalagi og Alþýðu-
flokki er geysilega mikill skyld-
leiki. Ég held að flokksrótin í
báðum flokkum hugsi mjög svip-
að. Menn hafa nokkuð mismun-
andi afstöðu til utanríkismála, en
því má ekki gleyma að mjög
margir Alþýðuflokksmenn td.
ungkratar hafa endurtekið lýst
yfir vilja sínum um brottför hers-
ins. Og þrátt fyrir áherslumun í
ýmsum málum og öðru vísi vinn-
ubrögð er Kvennalistinn jafn-
framt að minni hyggju í mikilli
málefnalegri nálægð við þessa tvo
flokka.
Kvennalistinn
þarf tíma
- Það er kannski erfitt að tala
um samstarf A-flokkanna og
Kvennalistans á landsvísu vegna
þess að Kvennalistinn er enn það
ung hreyfing og hann hefur aldrei
þurft að takast á við þau vanda-
mál sem fylgja landsstjórninni.
Áður en hægt er að sjá fyrir sér
einhverja breiða samfylkingu á
vinstri kantinum þá þarf Kvenna-
listinn tíma til að átta sig á eigin
stærð, og í rauninni til að ákveða
hvað hann vill verða þegar hann
verður stór. Vill hann taka þátt í
hreyfingu sem bæri umhverfis-
mál, kvenfrelsi og hag láglauna-
fólksins fyrst og fremst fyrir
brjósti - eða verður hann sér-
flokkur kvenna um eilífð? Því
svarar enginn með vissu í dag,
allra síst við karlarnir.
Hin æskilega þróun er sú að
fyrir aldamótin takist miklu
breiðari samvinna með A-
flokkunum og Kvennalistanum
sem leiði til þess að upp spretti ný
fylking til vinstri við íhaldið.
En nær Alþýðubandalagið að
lifa fram að aldamótum miðað
við stöðuna eins og hún er í dag?
Hver er skýringin á fylgishruni
flokksins?
- Skýringin er tvennskonar
held ég. Það hefur verið viss lang-
tímaþróun innan verkalýðshreyf-
ingarinnar sem Alþýðubandalag-
ið samkvæmt hefð hefur grund-
vallað starf sitt og stefnu á.
Verkalýðshreyfingin hefur verið
á þungbæru og erfiðu undanhaldi
í heilan áratug. Mistök forystu-
manna verkalýðshreyfingarinnar
hafa veikt traust manna á Al-
þýðubandalaginu. Það mætti
hafa langt mál um þetta. Kon-
ur hafa til dæmis sótt í stór-
auknum mæli út á vinnumarkað-
inn en verkalýðshreyfingin sofið
og ekki svarað þeim kröfum sem
komið hafa upp samfara þessari
þróun. Það hefur því myndast
óskipuleg ný verkalýðshreyfing,
sem samanstendur fyrst og fremst
af konum, sem nánast allar fylla
láglaunahópana. Þessar konur
hafa lítið sem ekkert getað sótt til
verkalýðshreyfingarinnar. Hún
hefur vanrækt þær og þetta hefur
skapað sterka andúð í garð
hreyfingarinnar. Alþýðubanda-
lagið hefur svo mætt þessari sömu
andúð. Þessi veikleiki og undan-
hald verkalýðshreyfingarinnar
hefur síðan komið enn skýrar
fram í svakalegum kjarasamning-
um. Það var einmitt eftirtektar-
vert, að mikil sókn Kvennalistans
í fylgisraðir Alþýðubandalagsins
kom fram þegar þær tóku að
beita sér sem hinn eini raunveru-
legi málsvari láglaunakvenna og
síðan allra láglaunahópanna í
þjóðfélaginu. Þær töluðu af innri
sannfæringu og hjá þeim gat eng-
inn bent á fortíð sem stangaðist á
við stefnuna í nútíðinni.
Tvíveldi í
Alþýöubanda-
laginu
Þetta er önnur skýringin en hin
eru þau langvinnu átök sem átt
hafa sér stað innan flokksins.
Margir gerðu sér vonir um að
þeim átökum myndi linna eftir
síðasta landsfund. Vissulega hafa
ekki verið nein átök síðan þá, en
starf flokksins frá landsfundi
sýnir að það hafa ekki ennþá tek-
ist sættir.
f fljótu bragði virðist staðan
þannig í dag, að það ríki tvíveldi í
flokknum. Tvær fylkingar sem að
vísu takast ekki á en vinna ekki
heldur saman. Ég man ekki betur
en félagi Lenín hafi sagt að tví-
veldi gæti aldrei varað nema
skamma stund.
Það er alveg ljóst að þessu
verður að linna. Ef menn ætla að
láta Alþýðubandalagið lifa og
gera það aftur að sterku afli þá
gerist það á einni og einungis
einni forsendu: Menn verða að
vinna saman.
Menn segja gjarnan að til þess
að flokkurinn verði trúverðugur
á ný þurfi að koma til nýtt fólk í
forystunni sem sé ekki merkt af
átökum fortíðarinnar. Ég held að
það sé ekki rétt. Innan flokksins
eru mjög sterkir forystumenn úr
báðum fylkingum og allir vita, að
þeir hafa ekki borið gæfu til að
vinna saman. Til að flokkurinn
trúi þvf sjálfur að hann sé heill á
ný, og til að þjóðin sannfærist um
það líka, þurfa menn að sjá þessa
raunverulegu leiðtoga vinna sam-
an.
Ólafur og Svavar
Svo við tölum skýrar, þá ertu
þú að tala um samstarf eða sam-
starfsleysi þeirra Ólafs Ragnars
Grímssonar og Svavars Gests-
sonar?
- Ég er að tala um það, að
þjóðin verður að sjá að Ólafur
Ragnar Grímsson og Svavar
Gestsson sem eru hinir tveir
óskoruðu foringjar þessara fylk-
inga innan flokksins, þeir vinni
saman, og þá ekki bara útávið
heldur einnig af heilindum inná-
við. Þessum mönnum verður að
takast að bræða sig saman og þeir
þurfa að fá til liðs við sig ungt og
starfsfúst fólk.
- Það hefur margt jákvætt
gerst frá þvf á síðasta landsfundi.
Það hefur verið tekið rækilega á
stefnumótun flokksins og það er
búið að móta nýja og ferska
stefnu í ýmsum málum eins og
t.d. verkalýðsmálum. En sam-
fara nýrri stefnu þarf líka að kalla
til nýtt fólk í þann hóp, sem
gagnvart þjóðinni er andlit
flokksins. Ég er vitaskuld að tala
um þingflokkinn. Þingmenn eins-
og aðrir sem vinna á vegum
flokksins, hvort heldur þeir eru
ritstjórar eða sveitarstjórnar-
menn verða að þekkja sinn
vitjunartíma. Ég tel til dæmis •
lífsspursmál fyrir flokkinn að fá
miklu fleiri konur í þingið. Já, í
sannleika sagt, þá þarf uppstokk-
un í þingflokknum.
Þú vilt hafa uppskipti í þingf-
lokknum og sýna nýja forystu í
flokknum útávið en samt talar þú
áfram um lykilmennina, lykil-
menn þeirra fylkinga sem eldað
hafa grátt silfur saman innan
flokksins á undanförnu, þe. að
segja fyrrverandi formann og nú-
verandi formann. Stangast þetta
ekki á?
- Alls ekki. Þessir menn eru
hinir óskoruðu leiðtogar sem
flokkurinn á í dag. Báðir eru
geysilega starfshæfir, báðir hafa
yfirburðareynslu og það er alveg
ljóst að báðir njóta virðingar hjá
þjóðinni. Kanski menn móðgist
þegar ég segi, að í þessu tilliti má
líta á flokkinn eins og hvert ann-
að fyrirtæki. Flokkurinn hefur
fjárfest í þessum mönnum og
einsog sakir standa eru það þeir
sem eru best í stakk búnir til þess
að koma honum á framfæri við
þjóðina. Það getur vel verið að
hvað þá varðar hafi um skeið ver-
ið vík á milli vina. Þeir eru hins
vegar báðir fagmenn og hljóta að
gera sér ljóst, að til þess að hags-
munir flokksins nái fram að
ganga verða þeir að bræða sig
saman. Kannski þurfa þeir að
kyngja svolitlu af stolti til að það
takist, en af reynslu get ég fullyrt
að það er ekki vont á bragðið.
Hefur þú orðað þennan sátta-
tón við forystumenn í flokknum
og þá fengið einhver viðbrögð?
- Ég tala stundum við fólk,
meðal annars forystumenn úr
mínum eigin flokki. Þá ber nátt-
úrlega ýmislegt á góma. Ég verð
ekki var við annað en það sé full-
ur vilji til þess að ná saman. Skyn-
semin er að ná yfirhöndinni.
Kosningar geta
flýtt fyrir sáttum
En hefur þú trú á því að flokk-
urinn geti aftur náð tiltrú almenn-
ings?
- Við skulum bara skoða
stöðuna eins og hún er á
stjórnmálasviðinu í dag. Það er
eftirspurn eftir harðri stjórnar-
andstöðu. Skoðanakannanir
sýna endurtekið að ríkisstjórnin
hefur stuðning minnihluta kjós-
enda. Mér hefur sýnst að í dag sé
Steingrímur Hermannsson að-
alstjórnarandstæðingurinn. Það
er því full þörf fyrir sterkan og
samhentan flokk sem getur veitt
þessari íhaldsstjórn aðhald og
komið henni sem fyrst frá völd-
um. Slíkur flokkur hlýtur að eiga
sína möguleika.
Forystumenn flokksins, þeir
Ólafur, Svavar og fleiri njóta álits
og ég finn einnig að margir yngri
og óþekktari forystumenn hafa
farið vaxandi í áliti almennings.
Ég nefni til dæmis Svanfríði Jón-
asdóttur á Dalvík, varaformann
flokksins. Ég hlýt því að álykta
svo að ef flokknum tekst að koma
fram sem ein heild og koma sjálf-
um sér í vinnuhæft ástand, þá
muni menn alvarlega íhuga hvort
ekki sé rétt að styðja Alþýðu-
bandalagið.
Eru menn ekki að falla á tíma,
ef t.d. verður boðað til kosninga í
haust, sem er alls ekki ólíklegt?
- Nei ég held ekki. Verði kosn-
ingar með stuttum fyrirvara í
haust, þá munu slíkar aðstæður
hraða þeirri þróun sem ég hef hér
verið að lýsa. Þá sæju menn, að
það er einfaldlega ekki hægt að
fara í slíkar kosningar nema sýna
það svart á hvítu að umskipti
hefðu átt sér stað innan flokksins.
Það þyrfti meðal annars að
koma fram í djörfum fléttum,
ekki síst varðandi framboðslista
út um landið. Nei, kosningar í
haust eru síður en svo óæskilegar
fyrir Alþýðubandalagið. Þær
myndu einungis knýja menn til
að horfast í augu hver við annan
og raunveruleikann. Það er tími
til kominn.
^g-
NÝTT HELGARBLAÐ - ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 19