Þjóðviljinn - 16.09.1988, Qupperneq 22
Ragnar Arnalds: Ég hef alltaf verið hrifinn af
sveitalífinu
Sýslumaður sýnir Örlygi á lllagili upphaf Sinfóníunnar. Valdimar Örn Flygenr-
ing og Gunnar Eyjólfsson.
Sveitasinfónía
Á fimmtudaginn kemur,
þann 22. september, hefst
síðasta leikár Leikfélags
Reykjavíkur í Iðnó með frum-
sýningu á nýju leikriti eftir
Ragnar Arnalds. Leikritið
heitir Sveitasinfónía og eins
og nafnið bendir til er efni
þess bæði sinfónía og sveit.
Auk hljómkviðu mikillar sem
sýslumaður staðarins hefur
samið og hyggst láta
sveitunga sína flytja, fjallar
leikritið um mannlega hljóm-
kviðu í íslenskri sveit.
Sveitasinfónía gerist á einum
vetri og er mikið um að vera í
sveitinni; sýslumaður undirbýr
sinfóníuflutning, hreppstjórinn
hyggst gifta sig, bindindismenn
og bruggarar láta til sín taka, og
miklar deilur eru uppi um hvort
byggja eigi virkjun á staðnum.
Þar að auki veður ólmur graðfoli
um allar sveitir og veldur meðal
annars því að náttúra mannanna
leitar út fyrir þau takmörk sem
opinber siðfræði setur. Eins og
nærri má geta verður blanda allra
þessara atburða til þess að ýmis-
Íegt óvænt gerist, og eru ekki allir
jafn ánægðir með málalok, enda
erfitt að gera öllum til hæfis.
Alls koma fimmtán persónur
við sögu í Sinfóníunni, helstu
framámenn sveitarinnar, sýslu-
maðurinn, hreppstjórinn, prest-
urinn og læknirinn, auk hús-
freyja, bænda og heimasætunnar
ungu, svo einhverjir séu nefndir.
Þar sem því hefur verið hvíslað að
persónur þessar og atburðir eigi
sér ef til vill ákveðnar fyrirmyndir
í raunveruleikanum, liggur
auðvitað beinast við að spyrja
höfundinn hvort svo sé.
Gróskumikil *
alþýðumenning
- Það er ekkert í söguefninu
sem hefur raunverulega gerst,
segir Ragnar Arnalds, - og engin
lifandi fyrirmynd að neinni per-
sónanna. Hinsvegar má kannski
segja að einstakir drættir í per-
sónulýsingum og margar hug-
myndir í söguþræði eigi sér ýmsar
fyrirmyndir eins og gengur. Þetta
er þjóðlífslýsing, lýsing á grósku-
mikilli alþýðumenningu.
- Það er ekki tilgreint hvar á
landinu leikurinn gerist, enda
skiptir það ekki máli. Þetta gerist
fyrir 15 til 20 árum, í þröngum dal
á milli hárra fjalla, væntanlega
fyrir vestan eða norðan, - eða
austan. Ekki allfjarri dalnum er
lítill þéttbýliskjarni sem heitir
Tangi, og þar búa sýslumaður-
inn, lögreglumaðurinn og læknir-
inn, en þeir koma allir mjög við
sögu. Þarna stendur til að byggja
virkjun sem er umdeild, enda
þýðir bygging hennar að land fer
undir vatn. Þar að auki er afrétt-
arlandið ofbeitt, og þannig kom-
sónur eða er eitthvert þema sem
skiptir meira máli en annað?
- Ástarsagan er meginstefið en
virkjunar- og bindindismálin
undirstef. Örlygur á Illagili, sem
er þó í brennideplinum; er ekki
endilega meiri aðalpersóna en
hver annar. Kannski er hesturinn
Stjarni aðalpersónan, þótt hann
sjáist að vísu aldrei. Hann veður
um sveitina og óhætt er að segja
að hann sé mikill örlagavaldur.
- Auðvitað hefði mátt velja
eitt af þessum ólíku málum, til
dæmis virkjunarmálið, og láta
leikritið fjalla eingöngu um það.
Og oft hafa verið samin leikrit
með ótvíræðari aðalpersónum. í
leikritagerð hefur þróunin stefnt
meira í þá áttina. En mér er eðli-
legra að lýsa lífi fólksins frá mörg-
um hliðum, og held mig þess
vegna við sömu aðferðina og í
Uppreisn á ísafirði, er með marg-
ar persónur sem skipta máli.
Þarna rekast á ýmis sjónarmið,
eins og þeirra sem stjórna fjár-
málunum og þeirra sem lifa fýrir
líðandi stund eins og oft vill
verða. Það tvinnast saman mörg
stef og söguþráður er nokkuð
flókinn og margþættur, en þannig
væri það líka ef þessir atburðir
hefðu gerst í einhverri sveitinni
hér á landi.
Hvað er framundan á ritvellin-
um? Ertu með nýtt leikrit á prjón-
unum?
- Sá sem er kominn af stað er
auðvitað alltaf með eitthvað í
pokahorninu. Ég kláraði Sveita-
sinfóníu nokkurnveginn á síðasta
ári, og er með ýmis verkefni sem
ég hleyp í þegar færi gefst. En nú
er mikil óvissa í stjórnmálunum,
eins og allir vita, og kannski
kosningar framundan, svo það er
satt að segja afskaplega ólíklegt
að ég hafi tíma til að gefa mig að
ritstörfum á næstunni.
Þórhallur Sigurðsson leikstýrir
Sveitasinfóníu, tónlistin er eftir
Atla Heimi Sveinsson, og Sigur-
jón Jóhannsson hannar leikmynd
og búninga. Örn Árnason leikur
hreppstjórann, Valgerður Dan
systur hans Soffíu, og Sigríður
Hagalín móður þeirra.
Gunnar Eyjólfsson er sýslu-
maðurinn söngelski, Valdimar
Örn Flygenring Örlygur á Illagili,
Margrét Ákadóttir Emma kona
hans, Þorsteinn Gunnarsson Jós-
ef prestur og Edda Heiðrún
Backman heimasætan dóttir
hans. Björn stórbóndi á Grund er
leikinn af Sigurði Karlssyni, Jón
Hjartarson er Mundi bóndi,
Steindór Hjörleifsson Friðrik
lögreglumaður og Jakob Þór Ein-
arsson Ólafur læknir. Börnin eru
leikin af Guðjóni Kjartanssyni,
Flóka Guðmundssyni, Helgu
Kjartansdóttur, Sverri Erni Arn-
arsyni og fleirum.
LG
Sveitin ágætt
yrkisefni
Er einhver sérstök ástœða fyrir
því að þú velur þér sveitina að
yrkisefni?
- Ég hef alltaf verið hrifinn af
sveitalífinu. Ég hef haft mikil
kynni af sveit og sveitalífi, hef
kynnst því vel í gegnum mitt
starf, og finnst það vera ágætt
yrkisefni. Ekki síst núna þegar
landbúnaðurinn á undir högg að
sækja og'Sveitirnar virðast vera á
góðri leið með að tætast upp.
- í leikritinu er ég auðvitað að
dásama þessa þrotlausu iðju
áhugamanna, sem að vísu hafa
ekkert lært til verka, en gera
kraftaverk í menningarmálum
með bjartsýninni einni. Allir
þekkja bókmennta- og sagn-
fræðiáhuga fólks í sveitum, þetta
gríðarlega kórastarf sem blóm-
strar alls staðar, og svo áhuga-
mannaleikfélögin.
- Alexander sýslumaður er
sérstakt tákn um þennan menn-
ingaráhuga. Hann er fremstur í
flokki þeirra sem eru að undirbúa
stórkostlega menningarhátíð,
enda er hann allt í senn, tónskáld
in næg tilefni til hagsmunaá-
rekstra.
- Ég er ekki að lýsa neinum
tilteknum deilumálum, til dæmis
með virkjunarmálinu. Ótal mál
af þessu tagi hafa komið upp hér
á landi og eiga eftir að koma upp.
og ljóðskáld, og grúskari í forn-
um fræðum, hefur þegar gefið út
tvær bækur um dularfull fyrir-
brigði í hreppnum. Hann er sam-
nefnari fyrir marga ágæta menn
sem hafa verið miklir menning-
arfrömuðir í hjáverkum.
Bændur í réttastemmningu. Jón Hjartarson, Sigurður Karlsson og Valdimar Örn Flygenring.
Þórhallur Sigurðsson og Ragnar Arnalds fyrir æfingu á Sinfóníunni.
Myndir - Jim
Þarna eru ýmsir hlutir sem geta
minnt til dæmis á Blöndudeiluna,
en í mörgum hreppum ultu úrslit
hennar á einu atkvæði. En svo er
ef til vill eitthvað sem minnir
meira á Laxárdalinn.
- Sama má segja um deiluna
um hestinn, deilumál á milli Hún-
vetninga og Skagfirðinga um
óbeislaða stóðhesta voru mjög al-
geng fyrir um 25 til 30 árum. Svo
eru bæði Húnvetningar og Skag-
firðingar mjög tónelskir... En
þetta á líka allt við um aðra
landshluta.
Stjarni
örlagavaldur
Nú koma margir við sögu og
blandast saman mörg ólík þemu.
Finnst þér hœgt að benda á ein-
hverjar persónur sem aðalper-
22 SÍÐA - WÖÐVILJINN - NÝTT HELGARBLAÐ -