Þjóðviljinn - 28.10.1988, Side 27

KYNLÍF
\
INGIBJÖRG
JÓNA
JÓNSDÓTTIR
Ao læra að vera
góður elskhugi...
Mér til mikillar ánægju eru er-
lendar rokkstjörnur farnar að
kyrja um „safer sex“ eða hættu-
laust kynlíf. Til dæmis syngja The
I Escape Club „Give me, give me
safe sex“ í laginu „Wild, wild
west“. Ekki veitir af, því hættu-
laust eða öruggara kynlíf eins og
ég kýs að kalla það, er kynlíf
framtíðarinnar ef svo má komast
að orði.
Mikilvægasta hugtakið í hættu-
lausu eða öruggara kynlífi er að
blanda ekki saman líkamsvökv-
um. Aðalsmitlerðir alnæmisvír-
usins eru með sæði og blóði. Það
sem setur fólk í hættu að fá í sig
vírusinn fer eftir hegðuninni við
kynmök, ekki kynhneigð við-
komandi einstaklinga. Astæðan
fyrir því að alnæmi smitaðist
fljótt á meðal homma í upphafi
var einfaldlega sú að slímhúðin í
endaþarminum er mjög viðkvæm
fyrir hnjaski. Ástæðan fyrir því
að alnæmisvírusinn breiddist líka
fljótt út á meðal eiturlyfjaneyt-
enda er sú staðreynd að þeir deila
oft með sér notuðum nálum þeg-
ar þeir sprauta sig. Þegar nálinni
er stungið í æð á vírusinn greiðan
aðgang inní blóðrásina og þarm-
eð líkama viðkomandi. Prinsipp-
ið í öruggu kynlífi er þá það að
hafa ekki óvarðar (án smokks)
endaþarmssamfarir, óvarðar
leggangasamfarir, ekki gleypa
sæði og ekki hafa samfarir í
munn. I stuttu máli erum við að
hverfa frá því sem ég kýs að kalla
„fullnægingarmiðað kynlíf". Þess
í stað þurfum við að læra að njóta
alls þess sem samlíf hefur uppá að
bjóða áður en kemur að samför-
um og samfarafullnægingu. í
staðinn erum við að læra með
hættulausum kynmökum að efla
það sem ég vil kalla „ánægjukynj
líf“ þar sem áherslan er ekki bara
á samfarir og samfarafullnægingu
heldur alla upplifunina í sam-
bandi við það sem innileg, náin
kynni geta gefið manni.
Ánægjukynlíf
Ánægjukynlíf er það þegar þú
ferð með elskhuga þínum uppí
sumarbústað eina helgi, þið elsk-
ist heitt og innilega alla helgina
og uppgötvið á sunnudagskvöld-
ið að þið hafið ekki enn haft sam-
farir! Einnig er öruggara kynlíf
að kenna okkur að verða betri
elskhugar. Þegar ég spyr fólk á
námskeiðunum sem ég hef haldið
um öruggara kynlíf hvað því líki
við í öruggu kynlífi, kemur margt
forvitnilegt í ljós. í öruggu kynlífi
ræðir fólk frekar saman um hvað
það vill og vill ekki gera og opnar
þannig möguleika á frekari tjá-
skiptum.
Ein helsta orsök kynlífsvanda-
mála er skortur á tjáskiptum
þannig að ef fólk viðhefur örugg-
ara kynlíf verða allar kynlífsþarf-
ir augljósari. Fyrir vikið verður
kynlífið mikið nánara og inni-
legra. í öðru lagi er ábyrgðin í
samlífinu orðin jafnari á báða að-
ila. Kvenkynið hefur yfirleitt axl-
að meiri ábyrgð í sambandi við
getnaðarvarnir og þekkir vel til-
finningar í því sambandi. Þegar
samlíf er orðið augljós spurning
um líf og dauða, ekki aðeins fyrir
kvenkynið heldur karlkynið líka,
eru þeir etv. farnir að sýna meiri
tilburði um ábyrgð fyrst þetta er
orðin spurning um eigið skinn. f
þriðja lagi þá telja sumir sem hafa
kynnt sér öruggara kynlíf að þar
séu tilfinningar frekar sýndar.
Það fylgir náttúrlega ef tjáskiptin
eru orðin opnari.
Vegna tvíræðni enska textans í myndinni treystum við okkur ekki til
þess að þýða hann, en „safe“ þýðir bæði peningaskápur og öruggt.
Kynlífs-
rannsóknir
Einn karlmaður sem var á
námskeiðinu hjá mér í september
orðaði það þannig að hann væri
ekki „eins tættur" og átti þá við
viðbrögð sín í sambandi við
skyndikynni. Nú fer fólk sem er
meðvitað um öruggara kynlíf
ekki á ball til að „veiða einhvern"
heldur til að kynnast.
Síðastliðnar vikur hef ég verið
að heimsækja fjölbrautar- og
menntaskóla og tala við krakk-
ana um öruggara kynlíf. Þörfin er
greinileg en það er spurning
hvernig fræðslan nýtist. Ég er
sammála Sölvínu Konráðs sem
skrifaði nýlega grein þar sem hún
fjallaði m.a. um nauðsyn þess að
rannsaka kynlífshegðun hér á
landi. Það er þreytandi að vera að
vitna stöðugt í erlendar rann-
sóknir og reyna eftir fremsta
rnegni að styðjast við niðurstöður
um þær þegar íslenskt þjóðfélag
er annars vegar. Ég styð
heilshugar alla viðleitni frá hinu
opinbera til að fræða almenning
um alnæmi og varnir í því sam-
bandi. En maðurinn er kynvera
og það má ekki gleyma að benda
líka á möguleikana sem við höf-
um til að njóta náinna kynna.
Sannleikurinn er sá að hægt er að
lifa öllu því kynlífi sem maður
vill, bara ef maður tekur ábyrgð á
því. Öruggara kynlíf bendir okk-
ur á möguleikana til að efla kyn-
ferðisleg samskipti fólks og er
stórkostlegt tækifæri til að opna
umræðu um kynlíf og þörf á kyn-
fræðslu. Að læra listina að elska
er ekkert smá mál.
Að afloknu heimsbikarmóti
„Nú þarf maður að fara að
skrifa um loðnuverðið," sagði
ónefndur starfsmaður Stöðvar 2
að loknu heimsbikarmótinu í
skák. Loðnan og aðrir fiskar sjáv-
ar stóðu undir þessum menn-
ingarviðburði og öðrum sem allir
taka enda einhverntímann. Þar
kom að því, að heimsmeistarinn
Garrý Kasparov stigi fæti sínum
hér á land. Hann ætlaði að slá
stigamet Fischers hér, en raunin
varð sú, að aðeins einu sinni tókst
honum að ná efsta sæti einn, og
það var á hárréttum tíma - að
lokinni síðustu umferð! Kaspar-
ov olli mönnum nokkrum von-
brigðum í upphafi, en hann hafði
skýringar á þessu öllu saman, og
er líða tók á mótið lifnaði hann
allur við, tefldi af mikilli grimmd
og gaf út frægar yfirlýsingar. Það
var jafnvel erfitt að stoppa hann
af. Ur teboði sovéska sendiráðs-
ins, og áfram í Súlnasalnum að
Hótel Sögu, lét hann móðan
mása svo að málglöðum mönnum
féll allur ketill í eld. Þegar ungir
sveinar þustu uppá sviðið í lok
síðustu útsendingar Stöðvar 2 til
að hylla meistarann og ná undir-
skrift hans, var ljóst að mótið
hafði lukkast og kannski betur en
bjartsýnustu menn höfðu þorað
að vona.
Hingað til hefur Skáksamband
íslands að mestu séð um skák-
mótahald, þar með talin einvígi,
en nú brá svo við að fyrirtæki úr
einkageiranum tók að sér þetta
hlutverk um stund og leysti það
vel af hendi. Það fór því ekki hjá
því, að skákáhugamenn yrðu var-
ir við ýmsar nýjungar á þessu
skákmóti, og einmitt þar held ég
að þeir Stöðvarmenn hafi unnið
stærsta afrekið. Þó obbinn af því
fólki sem vann við skipulagningu
mótsins hafi ekki komið nálægt
skákmótahaldi fyrr, fann það
nýjar og ferskar íausnir. Svæðið
allt var teiknað sérstaklega og þar
var stranglega fylgt skilyrðum
sem stórmeistarasambandið
setti. Þetta steypumengaða svæði
sem var í sumar, breyttist fljótt í
vingjarnlegt umhverfi sem féll vel
að hinu mikla tækniverki. Það
vakti athygli mína að mörg bestu
verkin voru unnin af konum,
bæði á tæknilega sviðinu og þvf
sem laut að almennu umhverfi,
aðstöðu fyrir áhorfendur, blaða-
menn, veitingar o.s.frv.
Glæsileg
skáksýningarborö
Heimsbikarmótið var lengi í
undirbúningi. Það var seinni part
síðasta árs sem Páll Magnússon,
sem óumdeilanlega er frum-
kvöðull mótsins, lagði dæmið
upp fyrir fjármáladeildina. Mótið
var góð fjárfesting fyrir íslenskt
skáklíf, og sýningarborðin sem
Stöðin keypti eru það einnig.
Með tilkomu þeirra hefur að-
staða fyrir áhorfendur stórbatn-
að.
Óhætt er að fullyrða að ekkert
skákmót hér á Iandi hafi vakið
eins mikla athygli, enda hlaut það
rækilega umfjöllun í blöðum og
sjónvarpi. Margsinnis voru
áhorfendur yfir þúsund talsins og
þá reyndist Borgarleikhúsið of
lítið. Góður árangur Jóhanns
Hjartarsonar, eftir því sem á leið,
jók áhugann, svo og glæsileg
framganga heimsmeistarans f
lokaumferðunum og í sjónvarps-
útsendingum sem voru kapítuli út
af fyrir sig. Mörgum fannst Kasp-
arov sérkennilegur náungi. Hann
er aðdáunarverður fyrir dugnað
og kraft og svo örgeðja að Ieitun
er að slíkum mönnum. Þegar
hann náði að slappa af kom í ljós
að þetta er hinn viðfelldnasti
náungi, en hann tekur hlutverk
sitt alvarlega og á margt ógert.
Þegar öllu er á botninn hvolft, þá
er það mikið happ fyrir
skákheiminn að maður eins og
Kasparov skuli vera kominn fram
á sjónarsviðið. Líkt og Fischer
getur hann hrifið fjöldann með
sér.
Enn heillar
„töframaöurinn
frá Riga“
Framan af mótinu var það
Mikhael Tal sem átti hug og
hjörtu áhorfenda með glæsilegri
taflmennsku og einkar vingjarn-
legri og skemmtilegri framgöngu.
Þó er nú ljóst að Tal má muna
sinn fífil fegri. Hann er heilsutæp-
ur og var lagður á spítala fyrir
síðustu umferð. Alvarleg
veikindi hafa verið hlutskipti
þessa eins mesta skáksnillings
sögunnar, og af þeim sökum
auðnaðist honum aðeins að vera
heimsmeistari í eitt ár. Tal hlaut
fegurðarverðlaun fyrir skák sína
við Jonathan Speelman, og er
þetta annað árið í röð sem Tal
hlýtur þau verðlaun á skákmóti
hérlendis. Sigurskák hans við Jó-
hann Hjartarson á IBM-mótinu f
fyrra fór víða og var einróma
kjörin besta skák sem tefld var á
fyrrihluta síðasta árs. Garrý
Kasparov hlaut svo verðlaun fyrir
best tefldu skák mótsins, gegn
Jan Timman. Margar stórkost-
legar skákir sáu dagsins ljós og
aðrar auðvitað lakari. Það var
vitað að skákmenn á borð við
Andersson og Ribli myndu litla
hrifningu hljóta, enda skákir
þeirra oft á tíðum frámunalega
leiðinlegar fyrir áhorfendur. í
þessu móti var nýja fyrirkomu-
lagið í notkun, en það hentar
greinilega betur yngri mönnum.
Það gerir miklu meiri kröfur til
manna en áður, enda fór svo að
þrír keppendur af gamla skól-
anum röðuðu sér í neðstu sætin,
þeir Kortsnoj, Spasskí og Port-
isch. Margeir Pétursson varð
neðstur, en bilið milli hans og
þessara þriggja var óvrulegt.
Margeir vann þrjár skákir, sem er
meira en fjölmargir keppendur
mótsins gerðu. Hann getur nokk-
uð vel við unað, þó neðsta sætið
sé nú aldrei eftirsóknarvert.
Heimsbikarmótið er ein rósin í
hnappagat skákmenningar okk-
ar. Það fór vel fram og hnökra-
laust, að undanskildum nokkrum
rafmagnsbilunum sem urðu í
upphafi, enda var „Skúli raf-
virki" að störfum og tók batterrí-
ið úr sambandi. Sýningarborðin
fóru að virka fullkomlega er slak-
ir belgískir tæknimenn höfðu ver-
ið sendir af landi brott, og síðasta
tæknibilunin varð svo er næstum
allt landið varð rafmagnslaust.
SKÁK
HELGI
ÓLAFSSON
Föstudagur 28. október 1988 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 27