Þjóðviljinn - 13.01.1989, Blaðsíða 23

Síamstvíburar í Iðnó
Fáirtvíburarhafaorðiö
frægari en þeir Sjang og Eng,
sem voru samvaxnir á hlið-
inni. Þeirvoru fæddiríSíam
(Thailandi) og síðan hafa allir
samvaxnir tvíburar gengið
undir nafninu síamstvíburar.
Þeir bræður urðu frægir „sjóar-
ar“ beggja vegna Atlantsála og
tróðu uppi á leiksviðum í Banda-
ríkjunum, Bretlandi, Frakk-
landi, Hollandi og Belgíu. Þeir
voru kallaðir áttunda undur ver-
aldar.
Þegar þeir voru 31 árs giftust
þeir systrunum Söru og Adelaide
Yates, sem voru um tvítugt og
áttu með þeim 21 barn. Afkom-
endur þeirra telj a nú á þriðj a þús-
und manns.
Þeir bræður voru um margt
ólíkir einstaklingar og segir sagan
að Sjang hafi blótað Bakkus
óspart en Eng verið stakur reglu-
maður, hvernig sem það hefur
gengið þar sem þeir höfðu sam-
eiginlega blóðrás.
Sænski rithöfundurinn Göran
Tundström hefur skrifað leikrit
byggt á ævi þeirra bræðra og mun
það verða frumsýnt í Iðnó í
kvöld, en Þórarinn Eldjárn sá um
þýðinguna.
Þröstur Leó Gunnarsson
leikur Sjang en Sigurður Sigur-
jónsson Eng. Leikstjóri er Lárus
Ýmir Óskarsson.
-Sáf
E*ttAiafuhel®tU sérkennurrl Þjóðleikhússins er stuðlabergsstíllinn í byggingunni. Loftið í áhorfendasalnum er alse
stuolabergi, sem nu er að molna i sundur og því mikil þörf á að gera við það.
Leikferftir og skólasýningar
Gísli Alfreðsson Þjóðleikhússtjóri: Óhjákvæmilegt að loka húsinu
um einhvern tíma. Verið að gera áætlun til að tryggja líflega starfsemi
Endurbætumarsem þarf
að gera á Þjóðleikhúsinu eru
svo gagngerar að þær er ekki
hægt að gera í áföngum,
sagði Gísli Alfreðsson Þjóð-
leikhússtjóri. Þegarleggja
þarf nýjar rafleiðslur, vatns-
lögn og loftræstingu og gera
við sprungur í veggjum verður
að gera það í einu lagi. Það er
ekki hægt að hætta í miðri
sprungu meðan sýning eða
æfing stenduryfir. En leikhús-
menn hafa gert áætlun í fimm
liðum til að tryggja líflega
starfsemi meðan húsið verður
lokað.
á meðan
í fyrsta lagi er ráðgert að senda
leikhópa í ferðir um landið. Þetta
er ein af skyldum Þjóðleikhússins
sem ekki hefur verið hægt að
rækja eins og lög segja fyrir um.
Helst vill Þjóðleikhússtjóri hafa
tvo hópa á ferðalagi í einu.
í öðru lagi á að leggja áherslu á
að kynna leiklist í skólum, jafnvel
vonast menn til að komast í heim-
sókn í alla skóla landsins. Tengsl-
in við skólana hafa rofnað á und-
anförnum árum en nú á að bæta
úr því.
I þriðja lagi er fyrirhugað líf-
legt starf á Litla sviðinu.
f fjórða lagi er áætlað að koma
upp barnaleikhúsi, setja á fót hóp
til að sinna leiksýningum fyrir
börn og unglinga. Það ættu bæði
að vera hreyfanlegar sýningar
sem mætti fara með í skóla og
sýningar til dæmis í húsi íslensku
óperunnar ef samningar nást um
það.
í fimmta lagi höfum við hug á
að setja upp stærri sýningar aðrar
en barnasýningar, hvort sem það
yrði í íslensku óperunni eða ann-
ars staðar, á skemmtistöðum eins
og dæmi eru til um eða öðru
húsnæði sem gæti hentað í þess-
um þrengingum.
Þegar Þjóðleikhúsinu verður
lokað eru sem sé líkur á að starf-
semi þess dreifist víða. Það verð-
ur kannski ekki síðra
„þjóð“-leikhús á meðan. SA
Ólafur Haukur
Símonarson
Gaman og
alvara
Á dögunum birtist í kýklóps-
auga því er nefnir sig sjálft Ríkis-
sjónvarp, einn þessara óviðjafn-
anlegu þátta sem gera að manni
finnst skammdegið svo skammar-
lega stutt. Þrír menn með ofsókn-
aræðisglampa í augum héldu því
fram að Svíar væru upphaf og
endir allrar ógæfu Íslendínga. Þá
gekk önnur sveit manna fram-
fyrir myndavélina og vottaði að
þetta væri orðum aukið, Svíar
væru ekki eins slæmir og af væri
látið: Sjáiði bara hvað við erum
vel heppnaðir, ekki tókst Svíum
að spilla okkur.
Það er ömurlegt hlutskipti að
eiga sér enga öfundar- eða hat-
ursmenn. Og til allrar hamíngju
eru Svíar ekki þær moðbrækur að
þeim hafi ekki tekist að koma sér
upp öflugri sveit öfundar- og hat-
ursmanna víða um heim. Mest
eru þeir hataðir fyrir það að
reyna að stilla til friðar í styrjöld-
um og gánga framfyrir skjöldu í
mannréttindamálum. Því miður
verður að viðurkenna að
öfundar- og hatursmenn þeirra
hér á landi virka enganveginn
nógu sannfærandi ; þeir hafa ekki
þá ástríðuglóð sem lyft gæti naggi
þeirra og níði á æðra plan. Nema
helst þegar borgarlögmaðurinn
tók að fárast útaf því að sænskur
valdsmaður skyldi leyfa sér að
skiptast á orðum við meintan
homma, þá blossaði upp smá
eldur í augum hans. En í heild
hljómar nöldur um útnesja- og
dalamennsku og ómennskar
skrifræðistilhneigíngar sænskra,
falskt úr strjúpum íslenskra dala-
og útnesjamanna sem sitja sjálfir
einsog feitar köngulær í hinu ís-
lenska valdakerfi miðju.
Fyrir eyrum þeirra sem
eitthvað þekkja til hinna Norður-
landaþjóðanna hljómar viska á
borð við „að við Íslendíngar
séum af öðru bergi brotnir, við
séum annarrar grunngerðar en
hinar Norðurlandaþjóðimar",
nákvæmlega einsog það sem hún
er: rugl. Þjóðir eru aldrei og til
allrar hamíngju bara svona og
hinsegin. Þegar ég kom úngur
maður til Danmerkur og fór með
kunníngja mínum að vetrarlagi í
sjávarpláss á vesturströnd Jót-
lands, þá fannst mér ég kominn
heim í Sandgerði eða Ólafsvík.
Karlarnir og kerlíngarnar þær
sömu. Kaupmannahöfn var svo
annar heimur; og þó, stundum
finnst mér að Reykjavík sé út-
hverfi í Kaupmannahöfn, svona
álíka og Gladsaxe. En það er
annað og viðkvæmara mál.
Á reiðhjóli fór ég norður um
Svíþjóð og það var dálítið annað
tóbak en að tylla niður rassi í
Stokkhólmi og sitja á lángdregn-
um fundum með kerfisköllum
þar (sem ég gerði mörgum árum
síðar). Á þessari löngu leið sem
hjólið rann úr Lundi norður á
bóginn varð á vegi mínum alls-
konar fólk, margir staðirnir
minntu mig á Selfoss og Akur-
eyri, makindaleg, værðarleg
framsóknar- og íhaldspláss með
notalegt, greiðvikið, hreinlegt,
heiðarlegt fólk, - Svía. í Stokk-
hólmi er áreiðanlega meira en
nóg af þessari merku dýrategund
sem mennirnir í sjónvarpinu
töldu að hefðu fjölgað sér óeðli-
lega í Svíþjóð, hrokafullum kerf-
isrottum; en vel að merkja: sú
nagdýrategund er að fjölga sér,
og hún er allsstaðar eins, í Stokk-
hólmi, París, Róma, Reykjavík
og Moskvu.
Svo ég reyni nú að álykta á
grundvelli eigin reynslu, sem er
auðvitað afar óvísindalegt einsog
„Nefndin til þróunar staðla í ís-
lenskri hugsun“ hefur bent á, þá
dirfist ég að segja þetta: Það er
lífsreynsla og stéttarstaða sem
sker úr um það hvort menn skilja
hverjir aðra. 1 því sambandi láng-
ar mig að minnast á eina blaða-
grein Ólafs Gíslasonar úr Palest-
ínu; þar var viðtal við sjóara sem
ekki mátti róa til fiskjar, var
meinað að afla sér og sínum lífs-
viðurværis. Sjálfsagt hefðu allir
íslenskir, norskir, danskir og
sænskir sjóarar fundið til með
þessum manni á svipaðan hátt og
ég og fengið tár í augun. Ég fann
til með honum afþví hann var sjó-
maður einsog við hér í eynni, ég
skynjaði næstum líkamlega harð-
neskjuna sem hann var beittur,
niðurlægínguna sem honum var
haldið í; hvernig ætlunin var að
brjóta vilja hans, fjölskyldu hans,
þjóðarinnar.
Á hinn bóginn hef ég alltaf átt
erfitt með að skilja öreiga sem
berast á banaspjót vegna blæ-
brigða í trúarbrögðum, sjómenn
sem myrða aðra sjómenn, fátæka
bændur sem skjóta á aðra fátæka
bændur, einsog í hinu hryllilega
stríði írana og íraka. Ég les um
það, sé það í sjónvarpi, en ég skil
það ekki fremur en barnakross-
ferðir kristinna manna á miðöld-
um.
En það er víst hægt, einsog
dæmin óteljandi sanna, að magna
hatur milli ólíklegustu manna og
þjóða. Og það er gert með áróðri
og lýgi; í nútímanum með því að
fylla fjölmiðla af lygum og mis-
jafnlega lævíslegum áróðri; það
nægir jafnvel stundum bara að
hampa heimskunni eða láta hana
afskiptalausa.
Og því miður, af meiði íllgirni
og heimsku er sú ófrægíngarher-
ferð sem farin hefur verið hér á
landi af engri sýnilegri ástæðu á
hendur Svíum; til allrar hamíngju
með fremur klénum árángri. Því
hvað sem segja má um sænska
kerfiskarla og kerlíngar þá hefur
almenníngur á íslandi góða
reynslu af almenníngi í Svíþjóð.
Og ekki að ástæðulausu, því Sví-
ar eru vinnusamt, hreinlegt og
þokkalega upplýst fólk, og síðast
en ekki síst velviljað í garð ís-
lendínga. Og það er ekki við Svía
að sakast bótt þeir á samkomum
Norðurlandamanna kunni venju-
lega best skil á viðfángsefnunum,
séu jafnan fyrstir að opna pýngju
sína og leggi mest af mörkum til
sameiginlegra verkefna; hafi
mesta einurð til gagnrýni á sjálfa
sig og aðra. Það er líka erfitt að
leggja Svíum það til lasts að þeir
sýna alveg sérstaka tilhneigíngu
tilað greiða götu Íslendínga, styr-
kja þá til náms og starfa í listum
og vísindum, hefja þá til vegs og
virðíngar í sínum röðum; láta
okkur njóta sannmælis í flestu til-
liti. Og skyldi það bera merki um
ómannúðleg viðhorf þessarar
þjóðar að íslenskar verðandi
mæður streyma til Svíþjóðar að
njóta þar átján mánaða fæðíngar-
orlofs? Og eigum við að hata Svía
fyrir það að skjóta skjólshúsi yfir
hundruð einstæðra mæðra sem ís-
lenska ofurmennasamfélagið
hefur kreist úr hvern blóðdropa,
brotið í mél andlega og líkam-
lega?
Merkilegir menn Íslendíngar,
miklir víkingar, dálítið óöruggir á
erlendri storð; við ælum framaní
gestgjafann; kátir í andbyr, ham-
íngjusamastir í nauðvörn.
Föstudagur 13. janúar 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 23