Þjóðviljinn - 22.04.1989, Qupperneq 10

KLIPPT OG SKORIÐ
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Síðumúla 6, 108 Reykjavík
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans ,
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Arnason, Silja Aöalsteinsdóttir
Umsjónarmaður Nýs Helgarblaðs: Sigurður Á. Friðþjófsson
Fréttastjóri: Lúðvik Geirsson
Útlit: Þröstur Haraldsson
Auglýsingastjóri: Olga Clausen
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson
Verð: 125 krónur
Atkvæöagreiöslan
í BSRB-félögunum
Forystusveit BSRB hlýtur aö vera nokkuö hress í
bragði eftir aö Ijóst varð um úrslit í atkvæðagreiðslu tíu
aðildarfélaga um nýgerða samninga. í almennum kosn-
ingum þarsem meira en tveir þriðju félagsmanna tóku
þátt lýstu nær 84 af hundraði yfir samþykki sínu, og hafa
niðurstöður úr samsvarandi atkvæðagreiðslu innan
bandalagsins aldrei verið jafn ótvíræðar.
Það er þess virði að velta því fyrir sér hvað veldur
þarsem ekki var samið um miklar launahækkanir, og
raunar óverulegar hjá þeim BSRB-mönnum sem höfðu
hæst laun fyrir.
Hér kemur margt til. Til dæmis er augljóst að innan
BSRB hafa orðið þáttaskil. Menn hafa ákveðið að leggja
til hliðar fornar væringar, sem á tímabili var talið að hefðu
gengið af samtökunum dauðum, og lagt mikla áherslu á
að félögin stæðu saman þrátt fyrir að hvert þeirra njóti
fulls sjálfstæðis. Einnig er augljóst að reynt hefur verið að
viðhafa eins lýðræðisleg vinnubrögð í samningagerðinni
og unnt er. Persónugervingur þessara áherslna er hinn
nýkjörni formaðursamtakanna, Ögmundur Jónasson, og
það handaband sjálfstæðis og samvinnu sem tekist hefur
í BSRB kemur best fram í því að Ögmundur undirritaði
samningana fyrir hönd BSRB, þótt hann hefði ekki til þess
formlegt umboð. Þessi eindregna niðurstaða atkvæða-
greiðslunnar er öðrum þræði traustsyfirlýsing til Ög-
mundar.
Það er auðvitað ekki síðri ástæða að þótt ekki séu
raunkrónurnar margar er samningurinn það á borði sem
svo oft hefur verið hyllt í orði: kjarabætur sem fyrst og
fremst koma láglaunahópunum vel. Og það er líka tím-
anna tákn að hér er-í fyrsta sinn með skipulegum hætti -
gerð sameiginleg tilraun til að lyfta fjölmennum hópum
kvenna í launum og bæta félagsréttindi þeirra. Og hefði
þurft að ganga miklu lengra.
Einnig er auðvelt að túlka niðurstöðunnar sem skilaboð
til ríkisstjórnarinnar, sem vitnisburð um skilyrtan stuðn-
ing. Ljóst er að kauptryggingar í samningnum eru vægast
sagt ótraustar, og því ráða störf ríkisstjórnarinnar að með-
al annars verðlagsmálum og vaxtalækkun úrslitum um
það hvort samningarnir ganga upp. Vinstristjórnin hefur á
móti heitið að ganga strax til viðræðna við BSRB um
næstu skref bæði í launamálum og hvað varðar almenn
lífskjör. Þessar viðræður þarf að byrja að undirbúa strax.
Þá hljóta úrslitin að vera ánægjuefni fyrir Alþýðubanda-
lagsmenn, sem fyrir skömmu héldu sérstakan miðstjórn-
arfund í nokkurri skyndingu um kjaramálin og kjarastefnu
ríkisstjórnarinnar. BSRB-samningarnir eru gerðir af fjár-
málaráðherra flokksins, og þótt aðstæður hafi ekki boðið
til neinnar kjarabyltingar er ótvírætt að samningurinn mót-
ast af þeirri launastefnu sem Alþýðubandalagið hefur
mótað sér, og ítrekaði síðast á áðurnefndum miðstjórnar-
fundi.
Þá er ótalið að mikil þátttaka - tæp 80 prósent ef undan
er skildir starfsmenn Reykjavíkurborgar - og hinar ein-
dregnu niðurstöður eru á sinn hátt bending BSRB-fólks til
félaga annarstaðar á vígstöðvum kjarabaráttunnar. Einar
Ólafsson formaður SFR orðaði það á sinn hátt í gær og
sagði að nú yrði að linna leiknum „eitt par fram fyrir
ekkjumann“ í samningamálunum.
Vonandi að hin glæsilega samstaða innan BSRB um
kjarasamningana boði enn breiðara bræðralag launa-
fólks um raunhæfar kjarabætur og jafnrétti til lífsgæða.
-m
é
Vorkomaf
í skugga verkfalla
Morgunblaðið
og verkfallið
Ýmisleg fjölmiðlaviðbrögð við
verkfalli BHMR eru giska
fróðleg. Ekki síst það hvernig
tekið er á málum hjá Morgun-
blaðinu. Blaðið á sér léttan leik,
það telur sig ekki þurfa að segja
margt. Þaö er fyrst og síðast í
stjórnarandstöðu og það þýðir,
að ef BHMR nær fram einhverju
af kröfum sínum umfram það
sem hefur gerst í samningi
BSRB, mun blaðið reka upp gól
og tala um fullkomið ábyrgðar-
leysi stjórnvalda. Ef BHMR nær
litlu sem engu fram, þá mun blað-
ið reka upp annað gól um svik
vinstristjórnar við launafólk. Það
þarf aldrei að segja eitt orð um
það, hvernig Sjálfstæðismenn í
ráðherrastólum hefðu brugðist
við kjaradeilunni, enda sýna
skoðanakannanir að það er best
fyrir Sjálfstæðisflokkinn að segja
og gera sem allra minnst, þá sóp-
ast að honum fylgið.
Ó hve þungbært
Það er mjög í þessum anda að
leiðari Morgunblaðsins um „Vor-
komu í skugga verkfalls" var
mjög hulduhrútslegur. En þar
segir m.a.: „í raun er það þung-
bært að við skulum ekki bera
gæfu til að ná betri sáttum í okkar
fámenna þjóðfélagi en raun ber
vitni, að okkur skuli ekki hafa
tekist að skipta þjóðartekjunum
með friðsamlegri hætti og finna
það meðalhóf sem allir geta við
unað“.
Það kostar svosem ekki neitt
að reka upp siðferðilegt andvarp
af þessu tagi. Hver hefur á móti
því að menn sýni sáttfýsi og gætu
betur unað við sinn hag? En mað-
ur vill samt ekki leyfa einmitt
Morgunblaðinu að hjala svo í
friði, því. í þess munni er sátta-
andvarpið hræsni. Málflutningur
blaðsins hefur um ár og daga ein-
mitt tekið mið af því, að það ætti
að ríkja sem mest frjálsræði á
vinnumarkaði eins og það heitir,
að markaðslögmálin ættu að ráða
sem mestu um þau frægu kaup á
eyrinni. Og það er þetta sama
frjálsræði sem veldur því öðru
fremur að kjaramunur hefur vax-
ið í landinu - sem gerir svo öll
tilmæli um að allir skuli nú una
giaðir við sitt enn tómlegri og fár-
ánlegri.
Leggjum
niður ríkið
Morgunblaðið sér svo þann
kost grænstan að láta að því
liggja, að niðurstaðan af verkfalli
BHMR eigi að vera sú að helst
skuli ríkið ekki hafa fólk í sinni
þjónustu. Blaðið segir:
„Enn einu sinni fáum við að
kynnast því, að hið opinbera er
sem vinnuveitandi ekki fært um
að halda þannig á málum starfs-
manna sinna að ekki komi til
verkfalla".
Dauðans vitleysa er þetta!
Hver er sá vinnuveitandi að hann
geti „haldið þannig á málum
starfsmanna sinna“? Svo ekki sé
nú á það minnst að hér er um
vinnuveitanda að ræða sem hefur
geypilegan fjölda starfsmanna úr
öllum mögulegum starfsgreinum
í sinni þjónustu. Vinnuveitandi
kemst ekki hjá verkföllum nema
hann taki verkfallsréttinn úr sam-
bandi - eða starfi á afmörkuðu
sviði þar sem hagnaður er meiri
en annarsstaðar í þjóðfélaginu og
laun hærri en gengur og gerist.
(Dugir það síðastnefnda þó oft
ekki til.)
Og síðan kemur hin snjalla og
uppbyggilega ráðlegging Morg-
unblaðsins til opinberra starfs-
manna:
„Yrðu þeir opinberir starfsmenn
sem vilja sömu laun og hinir sem
vinna hjá einkaaðilum ekki best
settir með því, að losa um þessi
störf hjá ríkinu og færa húsbónd-
avaldið í hendur einhverra ann-
arra?“
Með öðrum orðum: seljum
bókasöfnin, Háskólann, Land-
spítalann og Veðurstofuna einka-
aðilum, og þið, kæru háskóla-
gengnir, munuð fá öll ykkar
kjaramál leyst. (Eins og þeir hjá
Siglósfld kannski?) Er þetta ekki
yndislega einfaldur heimur? Er
ekki gott að eiga góða að?
Ekki
hálaunafrekja
Fleira um verkfall BHMR.
Hólmgeir Björnsson skrifaði hér
í blaðið skynsamlega grein um
það „fjölmiðlaálit“, að það séu.
„hálaunamenn" sem séu í verk-
falli og heimti með frekju meira í
sinn hlut en aðrir. Aðrir úr
röðum BHMR hafa kveðið sterk-
ar að orði í reiði sinni yfir því að
þeir séu kallaðir hálaunamenn og
kröfur þeirra „vitfirringslegar".
Það er rétt og satt: hvað sem
öllum prósentureikningi líður er
ekki verið að ræða um lúxus og
bílífi þegar spurt er um 70 þúsund
króna lágmarkslaun. Og þegar
t.d. Bjarney Kristjánsdóttir vek-
ur máls á því í grein í Morgun-
blaðinu, að sförf að kennslu og
hjúkrun séu þjóðfélaginu verð-
mæt og eigi að meta til launa eftir
því, þá er maður fljótur til sam-
þykkis.
Nei, það er engum blöðum um
það að fletta að vissulega hafa
BHRM menn mikið til síns máls.
Og það er satt best að segja ekki
sérlega heiðarlegt að núa þeim
því um nasir, að til séu hópar
fólks sem hafa allmiklu lægri laun
- að minnsta kosti finnst mannni
að það sé lítill sannfæringarkraft-
ur í þeim samanburðarfræðum í
munni þeirra, sem sjálfir standa
nokkuð hátt í tekjustiganum.
Samanburðar-
fræðin
En engu að síður er það þessi
samanburður sem leikur BHMR
menn grátt. Ekki vegna þess að
hann sé ranglátur eða réttlátur,
heldur vegna þess að hann er til
og hann er raunverulegt afl í
framvindu þess launakerfis sem
Ragnar Stefánsson kallar í DV-
grein „allsherjarsambland af ó-
réttlæti, fölsunum og vitleysu“.
Það er því miður ekki hægt að líta
framhjá því, að hvaða samning-
ar, sem gerðir eru nú um stundir,
eru látnir virka sem fordæmi „yfir
alla línuna" eins og menn komast
gjarna að orði. „Það segir sig
sjálft að við verðum að fá það
sama og þeir“ - er sagt á degi
hverjum í viðtölum. Er þetta
kannski „samstaða launafólks
um að sækja fram“ eins og Ragn-
ar vill í fyrrnefndri DV-grein
sinni? Því miður ekki í reynd - við
þær samdráttaraðstæður, sem nú
eru, er ekki nokkur leið að koma
auga á það afl sem gæti tryggt að
verulegar launahækkanir sem um
væri samið nú fengju gildi (eða
kaupmætti haldið stundinni
lengur). Við vildum gjarna
þekkja og eiga slíkt afl, slík úrr-
æði, en ef við getum ekki höndlað
þau og virkjað í því samfél-
agsgangvirki sem við búum við,
þá sitjum við uppi með ósk-
hyggjuna eina.
10 SfÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Laugardagur 22. apríl 1989