Þjóðviljinn - 22.04.1989, Qupperneq 13

Stórveldi
Suður-Asíu
DAGUR
ÞORLEIFSSON
AÐ UTAN
Rajiv Gandhi, forsætisráðherra
Indlands - Monroe-kenning fyrir
Suður-Asíu?
sem er í klemmu milli Kína og
Indlands eins og Nepal, er raunar
formlega leppríki Indlands, sam-
kvæmt samningi gerðum fyrir
allmörgum árum.
En að slepptu einhverju fólki í
löndum þessum er enginn sem
skammar Indland fyrir ágengni
Indland er eitt afmestu herveldum heims, ráðríki þess
gagnvart miklu smærri grönnum fœrist í vöxt og önnur
stórveldi láta sér vel líka
r
Ihcimspressunni undanfarið
hefur þó nokkuð verið fjallað
um Indland sem nýtt stórveldi eða
jafnvel risaveldi. Einnig heyrist
að Indverjar séu búnir að koma
sér upp „Rajiv-kenningu,“ sem sé
þeirra eigin útgáfa af Monroe-
kenningunni bandarísku og gildi
fyrir Suður-Asíu.
Vitaskuld má halda því fram að
Indland, sem og Kína, þessi tvö
langfjölmennustu ríki heims, séu
risaveldi, þó ekki sé nema vegna
mannfjöldans. íbúar Indlands
munu nú vera um 820 miljónir.
Bandaríkin og Sovétríkin eru
ekki risaveldi aðeins í krafti
mannfjölda síns, heldur og efna-
hagslegs máttar síns, auðlinda og
herstyrks. Formlega teljast stór-
veldi heims vera fimm, Bandarík-
in, Sovétríkin, Bretland, Frakk-
land og Kína, og er sú virðing
þeirra auðkennd með fastasetu í
öryggisráði Sameinuðu þjóð-
anna.
Stórveldi fyrr
og nú
Þegar þetta var ákveðið á
síðari árum heimsstyrjaldarinnar
síðari voru þrjú fyrstnefndu ríkin
vissulega stórveldi, hin tvö ekki,
en pólitískir hentugleikar og
söguhefðir réðu því að þau fengu
að vera með. Bandaríkin og So-
vétríkin eru stórveldi enn og Kína
er orðið það. Hvort Bretland og
Frakkland séu stórveldi í dag er
umdeilanlegt, en líkur benda til
að Evrópubandalagið bræðist á
komandi áratugum saman póli-
tískt og verði nýtt risaveldi. En
þar yrðu Þjóðverjar líklega í for-
ustu fremur en Bretar og Frakk-
ar. Japan er stórveldi, og raunar
meiriháttar, vegna gífurlegs og
vaxandi efnahagsstyrks.
Skipanin í fastasæti öryggis-
ráðsins er þannig ekki nema að
takmörkuðu leyti í samræmi við
veruleikann í heiminum í dag.
Enda kváðu Indverjar Iíta á hana
sem móðgun við sig; hversvegna,
er þeim spurn, skyldu Kínverjar,
Bretar eða Frakkar njóta þessara
forréttinda en ekki við?
Risaveldi
framtíðar?
Indland hefur vissulega af
meiru að státa en manngrúanum
einum. Iðn- og tæknivæðingu,
sem og hagvexti, fleygir þar fram
jafnt og þétt, og einhverjir fram-
tíðarfræðingar voru þegar fyrir
nokkru farnir að sjá Indland í sýn
sem „efnahagsveldi 21. aldar“.
Her þess er sá fjórði fjölmennasti
í heimi, ágætlega þjálfaður og vel
vopnum búinn. Síðan 1986 hefur
Indland flutt inn meira af vopn-
um en nokkurt annað ríki heims.
Sjálft hefur það og framþróaðan
hergagnaiðnað og býr sig undir
að fjármagna vígbúnað sinn með
útflutningi á vopnum.
Að margra áliti er Indland þeg-
ar komið í tölu þeirra ríkja, sem
eiga kjarnorkuvopn eða hafa að
minnsta kosti möguleika á að
framleiða þau með litlum fyrir-
vara. Líkur eru taldar á að á
næstu áratugum gæti áhrifa Ind-
lands ekki aðeins í grannríkjum
þess, heldur og á öllu Indlands-
hafssvæðinu og víðar.
íhlutun á
Sri Lanka —
viðskiptabann
á Nepal
Eðlilegt er að spurt sé hvaða
„þörf“ Indland hafi fyrir allan
þennan vígbúnað, nú á tímum
spennuslökunar milli Sovétríkj-
anna og Vesturlanda og þegar
samskipti þess við Kína og meira
að segja erfðafjandann Pakistan
virðast fara batnandi. Auðvitað
halda Indverjar því fram, að víg-
búnaður þeirra sé einungis í varn-
arskyni, til að tryggja öryggi
þeirra. En raunverulega ástæðan
er líklega miklu fremur metnað-
ur. Tónninn er eitthvað á þessa
leið: Nú er að okkur komið að
verða stórveldi - jafnvel risaveldi
- eins og hinir.
Einmitt upp á síðkastið hefur
ráðríki Indlands gagnvart smáum
(eða tiltölulega smáum)
grönnum þess færst áberandi í
vöxt. Það studdi Tamíla á Sri
Lanka í uppreisn þeirra gegn
stjórn landsins, knúði síðan báða
aðila til samkomulags og reynir
nú að framfylgja því samkomu-
lagi með hersetu norður- og
austurhluta eyjarinnar. Og í lok
s.l. mánaðar setti það viðskipta-
bann (eða því sem næst) á Himal-
ajaríkið Nepal í refsingarskyni
vegna þess að Nepalstjórn leyfði
sér s.l. ár að kaupa eitthvað af
vopnum af Kína.
Þótt einhverjum kunni undar-
legt að þykja má vera að einmitt
afslappaðra ástand á alþjóðavett-
vangi geri að verkum að Indverj-
ar gefi útþenslustefnu sinni
lausari taum en áður. Risaveldin
draga að sér klærnar og það hefur
í för með sér aukið olnbogarými
fyrir önnur ríki út um allan heim.
Indland virðist ætla að notfæra
sér þetta til að verða að stórveldi
Suður-Asíu og Indlandshafs-
svæðisins.
Enginn skammar
Indland
í grannríkjum Indlands, sem
fyrir barðinu á því verða á einn
eða annan hátt, hafa menn
skiljanlega áhyggjur af þessu.
Síðustu fréttir frá Sri Lanka
benda meira að segja til þess að
stjórn eyríkisins og tamílskir
skæruliðar, er gegn henni berj-
ast, séu í þann veginn að draga sig
saman vegna sameiginlegs áhuga
á að losna við Indlandsher úr
landi. Bangladesh, Nepal og
Bútan eru fangar Indlands vegna
legu landa þessara, sem og af
efnahagslegum ástæðum og hern-
aðarlegum. Síðastnefnda ríkið,
Skriðdrekar Indlandshers sýndir í Nýju Delhi - Indland flytur inn meira
af vopnum en nokkurt annað ríki heims.
Indverskur kjarnorkuknúinn kafbátur, framleiddur í Sovétríkjunum,
með háhýsi í Bombay í baksýn - grundvöllur vígbúnaðarins er fram-
þróun í efnahagsmálum og tækni.
og útþensluhyggju. Frá því að
þetta ríki var stofnað hefur það
haft vinsamlegt samband við So-
vétríkin, notið virðingar á Vest-
urlöndum sem eitt örfárra lýð-
ræðisríkja þriðja heimsins og
baðað sig í virðingu á alþjóða-
vettvangi sem forustuaðili meðal
þeirra ríkja, er leitast hafa við að
vera sem óháðust risaveldunum.
í nóv. s.l., þegar Indverjar sendu
í skyndi her til Maldíveyja, til að
skakka leikinn í valdabaráttu
tveggja þarlendra pótintáta,
fögnuðu bæði Bandaríkin og
Bretland.
Skrifstofur Sambands íslenskra samvinnufélaga í Reykjavík hafa nú verid
fluttar af Sölvhólsgötu 4 í nýja Sambandshúsið á Kirkjusandi.
Deildirnar sem um er að ræða eru: Búvörudeild 3. næð
Fjárhagsdeild 4. hæð
Sjávarafurðadeild 4. hæð
Forstjóraskrifstofa 5. hæð
I næsta mánuði flyturSkipadeild frá Lindargötu 9a
og verður á 1. og 2. hæð Sambandshússins.
Verslunardeild er áfram í Holtagörðumog Búnaðardeild í Ármúla 3.
Símanúmer skiptiborðs Sambandsinser69 81 00.
Sérstakt símanúmer Sjávarafurðadeildar er69 82 00.
@ SAMBAND ÍSLENSKRA SAMVINNUFÉLAGA
SAMBANDSHÚSINU KIRKJUSANDI 105 REYKJAVÍK
«"NJi
v...
1J 1 j JU SjiJ ÍJ Sj JU
j fJsíJ ÍJUUAjJUJ
Laugardagur 22. april 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 13