Þjóðviljinn - 08.12.1989, Blaðsíða 8

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Síðumúla 6, 108 Reykjavík
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson
Ritstjórar: Árni Bergmann, Ólafur H. Torfason
Umsjónarmaður Helgarblaðs: Ólafur Gíslason
Fréttastjóri: SigurðurÁ. Friðþjófsson
Útlit: Þröstur Haraldsson
Auglýsingastjóri: Olga Clausen
Afgreiðsla:® 68 13 33
Auglýsingadeild:@68 13 10-68 13 31
Símfax:68 19 35
Verð: í lausasölu 140 krónur
Setning og umbrot: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Austurþýskir
lærdómar
Fyrirsögn hér í blaöinu í gær á frétt frá DDR, Austur-
Þýskalandi: Ríkisflokkur aö hrynja. Og eru það orð að sönnu:
ýmsir háttsettir menn úr stjórnkerfinu hafa verið á flótta að
undanförnu og reynt að flýja vestur til illa fenginna gjaldeyris-
reikninga í Sviss. Honecker, æðsti maður landsins, sem fyrir
nokkrum vikum reyndi enn að gera sem minnst úr perestrojku
Gorbatsjovs og var tilbúinn að senda vopnaðar sveitir gegn
mótmælendafundum í Leipzig, hann situr í stofufangelsi, æru
rúinn. Félagar hans í æðstu stjórn flokks og ríkis hafa neyðsttil
að segja af sér. Nú síðast Egon Krenz sem hefur gert stuttan
stans í embættum forseta og flokksformanns.
Hinn þekkti austurþýski rithöfundur Stefan Heym, sem var
um langt skeið valdhöfum Honeckertímans þyrnir í augum,
dregur sínar ályktanir af ástandinu í grein sem hann skrifar í
Spiegel á dögunum. Hann segir á þessa leið: Samloðun efnis-
ins hefur gefið sig í þessu ríki, skrautið molnað í sundur og það
kemur í Ijós hve lítið var undir sem traust og hald var í. „Það er
skelfileg niðurstaða, því hér var ekki aðeins sólundað, hræsn-
að og svikið, menn lögðu sig einnig fram af einlægni og tókst
þrátt fyrir allar hindranir að koma mörgu góðu til leiðar, sem
gæti nú lent á ruslahaugi sögunnar ásamt með óþrifum og
heimskupörum liðinna ára.“ Vissulega er það dapurlegt að í
hrunadansi skuli öllu út sópað, illu sem góðu: við skulum hafa
það í huga, að þegar DDR varð til eftir stríð komu þar við sögu
margir róttækir hugsjónamenn eins og sá sami Stefan Heym,
sem var pólitískur útlagi frá Þýskalandi nasismans, barðist með
bandaríska hernum og settist að í DDR vegna þess að hann
vildi leggja sósíalisma lið. En hvað sem því líður: atburðir
síðustu daga í Austur-Þýskalandi hafa enn og aftur staðfest
ekki aðeins hið fornkveðna - að vald spillir. Heldur hafa þeir
dregið fram með sérstaklega grimmum hætti þá staðreynd, að
spilling valdsins verður feiknalega hröð einmitt þegar valdhaf-
arnir hafa tekið sér alræði og geta skammtað sér lof og
gagnrýni. Þá skiptir engu máli, þótt þeir hafi í upphafi verið
andfasistar, jafnvel setið í fangabúðum hjá Hitler eins og Hon-
ecker. Þeir sólunda fljótt sínum pólitísku innistæðum einmitt
með því að ryðja úr vegi allri andspyrnu, öllu andófi, öllum þeim
sem hugsa öðruvísi en þeir sjálfir. Þeir ánetjast því líka að gera
forréttindi að stjórntæki, að einskonar vanhelgu bindiefni sem
heldur öllum á mottunni, sem með mannaforráð fara.
Á Vesturlöndum búa margir við þau forréttindi sem auður
tryggir mönnum og eignarhald á miklum fyrirtækjum. Líf þeirra
manna vekur samt ekki pólitíska gremju að ráði, líklega vegna
þess að menn vita fyrirfram að hverju þeir ganga þegar þeir
skoða eignastéttir og hegðun þeirra. Menn gera strax aðrar
kröfur til kjörinna fulltrúa fólksins, almenningsálitið leyfir þeim
miklu minna en kapítalistum. Og reiðastur verður almenningur
þeim sjálfskipuðu alþýðufulltrúum, sem í löndum eins og DDR
búa sér til sérstakan fríðindaheim um leið og þeir þykjast vinna
baki brotnu að uppbyggingu sósíalisma með jöfnuði og frelsi.
Sá hrikalegi munur á orðum valdhafa og gjörðum sópar þeim
nú um koll eins og völtum tindátum.
Það er allrar athygli vert, að aðeins einn maður úr forystu-
sveit ríkisflokksins austurþýska, SED, hefur til þessa staðið af
sér ólguna i landinu og komist hjá því að reiði óbreyttra flokks-
manna og almennings beindist gegn honum. Sá er Hans Mo-
drow forsætisráðherra, áður flokksforingi í Dresden. Og hann
fær þá fyrst og síðast að njóta þess, að vera blátt áfram ærlegur
maður, sem reyndi að lifa í samræmi við það sem hann sagði.
Hann virðist líka hafa verið sá eini í forystusveit landsins sem
neitaði sér um fríðindi sem honum stóðu til boða. Bjó alltaf í
blokkaríbúð, notaði ekki embættisbíl, gerði ekki innkaup í sér-
verslununum fyrir útvalda. Og hvað sem segja má um sérstöðu
DDR, þá er fordæmi hans gott og gilt hvar sem er, einnig hér á
ísa landi köldu
ÁB
Brúöuleikhús
í Bogasalnum
Jón E. Guðmundsson heldur upp á 35 ára afmæli íslenska brúðuleik-
hússins
Jón með eina af brúðunum sem hann sýnir í Bogasalnum; Japana,
sem áður hefur skemmt hjá honum, en er nú í fríi. Mynd: Kristinn.
Jón E. Guðmundsson
myndlistar- og leikbrúðugerðar-
maður heldur nú upp á 35 ára
afmæli íslenska brúðuleikhúss-
ins, en leikhúsið stofnaði Jón árið
1954 og hefur rekið það óslitið
síðan. í tilefni að afmælinu hefur
Jón sett upp mikla sýningu í
Bogasal Þjóðminjasafnsins þar
sem hann sýnir strengbrúður og
tréskurðarmyndir, auk krítar- og
vatnslitamynda frá undanförnum
árum. Þar að auki býður Jón upp
á klukkustundar brúðuleikhús
flesta daga sýningarinnar, og er
þar meðal annars leikin Rauð-
hetta í þýðingu Ævars Kvarans,
en það er einmitt sýningin sem
Jón opnaði leikhúsið með fyrir 35
árum.
Brúðurnar á sýningunni eru
flestar nýjar eða nýlegar, þar
hanga meðal annars á veggjum
flestir leikendurnir úr Manni og
konu, sem Jón sýndi á Listahátíð
1988, auk ýmissa skemmtikrafta
úr fyrri sýningum Jóns, svo sem
gítarleikara og fiðluleikara. Ekki
má heldur gleyma Grámanni í
Garðshorni, aðalpersónunni í
leikriti Stefáns Jónssonar. Jón
undirbýr nú sýningu á leikritinu
og býst við að vera tilbúinn með
hana næsta sumar.
Að sögn Jóns hefur hver brúða
sinn eigin persónuleika. - Það
tekur Iangan tíma að læra á
hverja brúðu, segir hann. - Eng-
ar tvær lúta sömu lögmálum, og
það getur tekið mig ár að læra svo
vel á brúðu að ég geti sýnt hana á
leiksviði.
Þegar Jón hóf leikbrúðugerð
gerði hann brúðurnar úr pappa
en segist nú alfarið hafa snúið sér
að trébrúðunum. Pappabrúðurn-
ar finnist sér orðið of léttar.
Leikendur í sýningunni á
Rauðhettu eru því allir yngri en
35 ára. En það koma reyndar
fleiri fram á leiksviðinu en
Rauðhettuleikarar, sýningin
hefst með því að jólasveinn
heilsar áhorfendum og eins
skemmta þeim bæði slöngutemj-
ari og Japani áður en leikritið
hefst, svo einhver dæmi séu
npfnd. Óþarfi er að taka fram að
eins og leikendur eru
skemmtikraftarnir strengbrúður.
Sýningar í brúðuleikhúsinu
verðaídagkl. 14, ámorgunkl. 11
og kl. 14 á sunnudag. í næstu viku
verða sýningar kl. 14 þriðju-,
fimmtu-, laugar- og sunnudag, en
kl. 11 miðvikudag og föstudag.
LG
Helgarveðrið
hvöss suðvestanlands og rigning, en
Horfur á laugardag og
hægara og úrkomulaust í öðrum
8 SÍÐA — NYTT HELGARBLAÐ Föstudagur 8. desember 1989