Dagblaðið Vísir - DV - 07.10.1995, Qupperneq 14

Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsíngar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Apabúrið hreinsað
Borgarstjóri og lögreglustjóri Reykjavíkur hafa tekiö
saman höndum viö að reyna að hreinsa apabúrið, sem
myndast oft að næturlægi í miðbæ Reykjavíkur, er
valtrandi, slefandi, gargandi, ælandi og berjandi lýður
ráfar þar um og telur sig vera að skemmta sér ærlega.
Þótt næturlífið hér sé aðeins brot af næturlífi ýmissa
erlendra borga að magni og tíma, tíðkast bara hér, að
fólk afklæðist persónuleikanum alveg á almannafæri.
Til dæmis er næturlíf margfalt fjölmennara í Madríd
og stendur lengur fram á morgun, án slikra vandræða.
Munur íslendinga og margra annarra vestrænna.
þjóða á þessu sviði, er, að hér er algengast, að fólk
kunni ekki með áfengi og önnur fíkniefni að fara. Ann-
ars staðar heldur fólk ráði og rænu og er umhverfi sínu
ekki til ama, en hér hljótast af leiðindi og lögbrot.
Lögreglan í Reykjavík er nú loksins búin að viður-
kenna, sem hún hefur hingað til staðfastlega neitað, að
afbrotum fer ört fjölgandi í miðbæ Reykjavíkur. í til-
efni af samstarfinu við borgarstjóra hefur lögreglu-
stjóri nú lagt fram óyggjandi tölur um einmitt þessa
aukningu.
í leiðurum þessa blaðs hefur áður verið lagt til, að
lögreglan í Reykjavík gegni skyldu sinni og hreinsi
miðbæ Reykjavíkur af ófögnuðinum, sem er að verða
að einu helzta einkennistákni borgarinnar. Þetta gerðu
víkingasveitir lögreglunnar í Amsterdam fyrir löngu.
Hér fá rónar hins vegar að gefa tón miðbæjarbrags-
ins. Á daginn einkennist Austurvöllur og nágrenni vín-
búðar Austurstrætis af gömlum rónum og á nóttunni
einkennist aUt Austurstræti af ungum rónum. Áfengis-
vandinn er tU sýnis á sjálfum miðpunkti íslands.
En nú á að fara að stíga fyrstu skrefin tU að breyta
þessu. Lögreglumenn ætla að byrja að horfa á ófógnuð-
inn á skjá inni á stöð, alveg eins og það dragi úr því að-
gerðaleysi, sem þeir hafa hingað tU sýnt sem áhorfend-
ur úti á götu. En alténd sýnir þetta vott af viðleitni.
Myndatökur borgarstjóra og lögreglustjóra kunna að
ná árangri, svo og áhugamál þeirra um hækkun sjálf-
ræðisaldurs úr sextán árum í átján og um lokun flestra
vínveitingastaða á miðnætti. Það hreinsar þó hvorki
miðbæinn, né leysir þjóðfélagsbölið að baki vandans.
Hér þarf fyrst og fremst að ná í barsmíðaliðið, kæra
það og dæma og taka úr umferð sem aUra lengst. Hér
þarf fyrst og fremst að hreinsa miðbæinn og láta þau
boð út ganga, að það sé ekki hetjuskapur, heldur aum-
ingjaskapur, að valtra, slefa, garga, æla og berja.
Stefna þarf að skammtíma- og langtímaárangri í
senn. Efna þarf tU lífshátta- og hugarfarsbreytingar,
sem fælir fólk smám saman frá því að afklæðast per-
sónuleikanum með aðstoð áfengis og annarra fikniefna.
Það gUdir um fólk á öUum aldri og á öUum þjóðfélags-
stigum.
Ágætt er, ef sérstök framkvæmdanefnd, sem skipuð
hefur verið á vegum borgarstjóra og lögreglustjóra, get-
ur fundið leiðir í málinu á þeim tveimur árum, sem
hún hefur fengið tU umráða. En sú nefndarskipun má
ekki fresta því, að apabúrið í miðbænum verði lagt nið-
ur.
Raunar þurfa fleiri aðUar að koma að málunum en
embætti borgarstjóra og lögreglustjóra. Breyta þarf
meðferð dómstóla og herða refsingar fyrir nauðganir
og limlestingar af hvers kyns tagi. Siðvæða þarf Rann-
sóknalögreglu ríkisins og afturhaldssama dómarastétt.
Bezt væri, ef framámenn þjóðarinnar vUdu með góðu
fordæmi og markvissum ábendingum stuðla að því, að
þessari æluþjóð verði um síðir komið tU manns.
Jónas Kristjánsson
_______________LAUGARDAGUR 7. OKTÓBER 1995 DV
Þegar kynþáttamál
blandast morðmáli
Málalok í réttarhöldunum yfir
Orenthal James Simpson fyrir
tvöfalt morð sýna það fyrst og
fremst að svertingi getur líka
sloppið skaðlaus frá vondu máli í
Bandaríkjunum sé hann nógu
íjáður. íþróttakappinn með ábata-
sömu auglýsingasamningana sest
því í sögu bandarísks réttarfars á
bekk með auðmanninum í Texas,
sem skaut konu sína og friðil
hennar fyrir allra augum en fékk
engu að síður sýknudóm.
Sýknun O.J. Simpsons verður
til þess að engin skýring fæst að
öllu óbreyttu á því hver varð
Nicole Brown Simpson, áður konu
sakbornings, og Ronald Goldman
kunningja hennar að bana með
hnif úti fyrir heimili þeirrar fyrr-
nefndu í Los Angeles. Erindi Gold-
mans til hennar að kvöldlagi var
að færa henni gleraugu sem
gleymst höfðu í veitingahúsinu
þar sem hann vann.
Ákæran á hendur O.J. Simpson
byggðist á tímasetningum og nið-
urstöðum af rannsókn á blóðblett-
um sem fundust á vettvangi, á bil
hans og sér í lagi hanska
nokkrum. Málsvörn verjenda sak-
bornings snerist um að leiða að
því líkur að meðferð lögreglu Los
Angeles og sérfræðfnga hennar á
þessum gögnum hefði verið svo
óvönduð að engin leið væri að
telja þau óyggjandi sönnunargögn.
Þessi málflutningur fékk byr
undir báða vængi, þegar verjend-
um tókst að sanna að rannsóknar-
lögreglumaðurinn
Mark Fuhrman,
sem stjórnaði
rannsókninni á
vettvangi og heima
hjá O.J. Simpson,
laug fyrir réttinum
að hann væri ekki
haldinn kynþátta-
hatri í garð svert-
ingja. Fram komu
segulbönd af sam-
tölum hans við
væntanlegan kvik-
myndahandritshöf-
und austur í Norð-
ur-Karólínu, þar
sem hann viðhafði
versta munnsöfn-
uð kynþáttahatara
og lýsti því hvern-
ig hann notaði lög-
regluvald sitt til að
ofsækja svertingja
og niðurlægja.
Þetta atriði var
það sem aðalverj-
andinn Johnnie
Cochran lagði
megináherslu á í
lokaávarpi sínu til
kviðdómsins. Hann
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
staðhæfði að Fuhrmann hefði
komið blóði af morðstað á hansk-
ann mikilvæga og laumað honum
svo heim til Simpsons til að klína
sekt á hann.
Þar með var kynþáttahatrið og
kynþáttafordómarnir, sem ólga
óvíða grimmilegar en í Los Ange-
les, sett í brennidepil um leið og
málið var fengið til úrskurðar
kviðdómi sem skipaður var níu
svertingjum, tveim hvítum og ein-
um af mexíkönskum ættum. Þessi
hópur kvað upp sýknudóm eftir
fjögurra klukkutíma fund að lokn-
um átta mánaða réttarhöldum.
Fjölmiðlamenn biðu kviðdóm-
enda með ávísanaheftin opin til að
kaupa frásagnir þeirra. Réttar-
höldin voru út í gegn eitthvert
vinsælasta sjónvarpsefni sem um
getur í Bandaríkjunum. Skoðana-
kannanir leiða í ljós að afstaða
áhorfenda til sektar eða sakleysis
sakbornings fer yfirgnæfandi eftir
kynþætti. Allt að þrír af hverjuiii
fjórum hvítra álíta O.J. Simpson
sekan, meðal svertingja eru hlut-
föllin næstum nákvæmlega öfug.
Þetta mál, og þó sérstaklega sú
ákvörðun dómara að gera það að
sjónvarpssýningu, hefur þvi orðið
til þess að skerpa enn kynþátta-
andstæðurnar í Bandaríkjunum,
og var þó ekki á bætandi. Sérstak-
lega verða eftirhreytur þessa olía
á eldinn næst þegar uppúr sýður í
Los Angeles.
Slíkt hlýtur að vofa yfir meðan
fólk eins og Mark Fuhrman fær að
gegna ábyrgðarstörfum í lögreglu
borgarinnar, þrátt fyrir allt sem á
undan er gengið vegna meðferðar
hennar á svertingjum. Mál O.J.
Simpsons hefur enn einu sinni af-
hjúpað í senn vanhæfni þessarar
stofnunar til fagmannlegrar með-
ferðar á málsgögnum og kynþátta-
hatur einstakra starfsmanna.
Þá er með fádæmum að auglýs-
ingafíkn einstakra dómara skuli
ráða því hvort réttarhöld eru gerð
að fjölmiðlaskrípaleik öðrum
þræði, með margskonar óæskileg-
um afleiðingum fyrir skilvirkni
réttarins. í fyrsta lagi fá réttar-
höld í sjónvarpi sem vekja næga
athygli tilhneig-
ingu til að drag-
ast á langinn,
vegna þess að
talsmenn máls-
aðila taka að
temja sér vinnu-
brögð sem lúta
að þvl að aug-
lýsa ágæti sitt,
gerast þekktir og
fá með því for-
skot á keppi-
nauta i stéttinni.
í öðru lagi verð-
ur almennings-
athyglin til að
kviðdómendur
gánga að hlut-
verki sínu með
vitneskju um að
frásagnir sem
þeir láta frá sér
fara eftirá geta
verið verðmæt
söluvara. Það
stuðlar ekki að
einbeitingu á að
dæma rétt eftir
bestu vitund.
O.J. Simpson í hópi verjenda sinna í réttarsalnum eftir sýknudóminn.
Símamynd Reuter
skoðanir annarra
*
Fólk ákveði sjálft
„Djarft og ögrandi efni er þegar í boði í kapal-
sjónvarpi, upplýsingakerfum fyrir tölvunotendur
og í öðrum miðlum. Hafa Bandaríkjamenn því í sí-
auknum mæli krafist vemdar fyrir börn og aðra
fyrir þessu efni. Krafan um öryggisráðstafanir er
skiljanleg en hún má ekki yfirgnæfa grundvallar-
rétt til tjáningarfrelsis eða rétt fullorðinna til að
ákveða sjálfir hvað þeir vilja sjá og lesa.“
Úr forustugrein The New York Times 3. október.
Atlantshafið og Evrópa
„Það er ekki létt verk að móta utanríkisstefnu
Noregs sem stendur nokkuð einn á báti innan Evr-
ópu eftir að aðildinni að ESB var hafnað. En það
hjálpar til að forgangsraða. Það er það sem Björn
Tore Godal utanríkisráðherra gerði í fyrirlestri
sínum um „Noreg, NATO og samvinnuna yfir Atl-
antshafið" í Ósló. Hann leitar skýrlega á vit hinn-
ar sterku Atlantshafshefðar i norskri utanríkispóli-
tík og gefur þessari hefð evrópskt sjónarhorn."
Úr forustugrein Aftenposten 4. október.
Ógn um hryðjuverk svarað
„Trúarleiðtoginn Sheikh Omar Abdel Rahman
og níu fylgismenn hans voru dæmdir fyrir hryðju-
verkastarfsemi. Ákærur um samsæri til uppreisn-
ar og rannsókn með hjálp launaðra uppýóstrara
em viðkvæm mál. Þegar þjóðfélagi er ógnað af
hryðjuverkum verða yfirvöld að svara af hörku til
að vernda lif borgaranna. En í lýðræðisríki er gerð
sú krafa aö aðgerðir yfirvalda samrýmist lögum og
reglum þar sem vegnar eru saman spumingar um
öryggi og réttlæti. Saksóknari og kviðdómendur í
þessu sérstaka máli virðast hafa staðist þá kröfu.
Úr forustugrein The New York Times 4. október