Dagblaðið Vísir - DV - 11.12.1995, Qupperneq 32

44
MÁNUDAGUR 11. DESEMBER 1995
Menning
Björgvin Halldórsson og fleiri
- Hærra til þín
★★★
Halleluja
Hærra til þín er sprottið af sama
meiði og platan Kom heim sem
Björgvin Halldórsson og samstarfs-
fólk hans sendi frá sér fyrir tveim-
ur haustum: dægurlög og
gospelltónlist með trúarlegum text-
um, út gefin til styrktar góðu mál-
efni. Söngsveitin er hin sama og
fyrr að því frátöldu að Bjarni Ara-
son hefur leyst Egil Ólafsson af
hólmi. Þórir Baldursson annast sem
fyrr útsetningar og sér um hljóð-
færaleik ásamt Einari V. Scheving,
Kristni Sigmarssyni og Björgvin
Halldórssyni. Textar eru sem fyrr eftir Jónas Friðrik Guðnason.
Á Kom heim sló lagið Sendu nú vagninn þinn rækilega í gegn. Á nýju
plötunni er enginn álíka smellur í augsýn. Lög eru tiltölulega jöfn að
---------------------------------- gæðum. Allir söngvaramir, Björg-
vin, Guðrún Gunnarsdóttir, Sigrún
Hjálmtýsdóttir og Bjarni Arason,
eru í toppformi. Bjarni sækir sína
túlkun nokkuð í smiðju til Elvis
Presleys, sem var býsna duglegur
við að syngja trúarsöngva um sína
daga, og tekst vel upp. I heild er um áheyrilega og eftirminnilega plötu
að ræða með vel ortum og innblásnum textum Jónasar Friðriks. Afar
ólíklegt er að Hærra til þín eigi eftir að lenda á bálkesti ofsatrúarmanna.
Og þó, maður veit aldrei hvað kann að gerast þegar brennisteinsberserk-
ir eiga hlut að máli.
Hljómplötur
Ásgeir Tómasson
Munið nýtt
símanúmer
550 5000
númerið -
nafnið
BOKIN ER KOMIN
á næsta
sölustað á
aðeins
895 kr.
og ennþá
ódýrari
i áskrift
i síma
URVALS
BÆKUR
Áhrifalítil
étakasaga
Það var með töluverðri eftir-
væntingu sem ég beið útkomu
Vetrarelds eftir Friðrik Erlingsson
en bók hans Benjamin dúfa sló eft-
irminnilega í gegn og hlaut verð-
skuldaða athygli á sinum tíma. Þó
að Benjamín dúfa sé markaðssett
fyrir börn höfðar hún ekki síður til
fullorðinna en í þetta skiptið rær
höfundur eingöngu á mið síðar-
nefnda hópsins.
Þegar sagan hefst er Lilja, önnur
aðalpersóna bókarinnar, á unga
aldri og býr í litlu þorpi úti á landi
ásamt föður sínum og móður. Þeg-
ar faðirinn deyr flytjast þær mæðg-
ur suður til Reykjavíkur og fá inni
hjá Oddrúnu, fráskilinni móður-
systur Lilju og tveimur dætrum
hennar. Lilja er draumlynt bam,
lítil og brothætt álfaprinsessa sem
ekkert vill gera nema dansa. Hennar æðsta ósk er sú
að verða ballerína og móðir hennar lætur það eftir
henni að innrita hana í ballettskóla Þjóðleikhússins.
Þar blómstrar þessi fagra lilja og verður áður en yfir
lýkur besti dansarinn í hópnum ásamt vinkonu sinni
Steinunni. Svo kynnist hún Hákoni, myndarlegum
leikara sem allar stúlkurnar þrá og
þar með eru örlög hennar ráðin.
Sagan dregur nafn sitt af ljóðinu
Minningu eftir Davíð Stefánsson
en Friðrik vitnar I upphafi bókar
til 1. erindis þess ljóðs sem endar
þannig: „Við elskuðum hvort ann-
að,/en urðum þó að skilja.“ Þetta er eitt af rómantísk-
ari ljóðum Davíðs um fagra, ljúfa en sára ást og fylg-
ir Friðrik þeirri rómantík óhikað eftir. Hákon og
Lilja eru dæmigerðar rómantískar hetjur, hann hinn
demóníski „snillingur" fullur heimshryggðar og
þunglyndis, hún hin dularfulla gyðja, fögur, draum-
kennd og vart af þessum heimi. Slíkar andstæður
bjóða upp á þokkaleg átök sem lítið fer fyrir í sögu
Friðriks kannski vegna einhliða og klisjukenndrar
persónusköpunar. Lilja er alltaf jafn saklaus, góð,
hrein og ... leiðinleg og þótt Hákon sýni villtari takta
eru þau tilþrif í máttlausara lagi. Persónusköpunin
er reyndar öll í hinum undarlegasta farvegi. Foreldr-
ar Hákonar eru fómarlömb lífseigrar klisju um ríka
pakkið sem er bæði spillt og illa innrætt og svífst
einskis í samskiptum við minni máttar og kvenper-
sónur sögunnar virðast margar hverjar þjóna litlum
tilgangi öðrum en þeim að varpa enn skýrari ljósi á
fegurð Lilju og fullkomnun. Dætrum Oddrúnar
skammtar höfundur ótrúlega út-
litslýsingu en þær eru feitar, há-
vaðasamar og matgráðugar skess-
ur. En það rennur þó í þeim blóð
og það er meira en hægt er að
segja um Lilju! Stelpurnar sem
flykkjast í kringum Hákon og vini
hans eru kallaðar fylgjur af þvi
þær birtast alltaf þar sem þeir eru
„eins og litlir hundar að betla at-
hygli“ (146). í framhaldi af þessari
lýsingu er lesandinn upplýstur um
að Lilja sé ekki af þeirri tegund.
En þótt höfundur reyni að hefja
Lilju upp á kostnað annarra
kvenna eykur það síst af öllu gildi
hennar sem persónu. Hún er alltaf
jafn litlaus, sama hvaða brögðum
er beitt. Það er helst móðursystir
Lilju sem hlýtur náð fyrir augum
höfundar svo og Steinunn sem er
ekki bara glæsileg útlits. Hún er framan af sögu at-
hyglisverð persóna, bæði hress og skemmtileg týpa
sem höfundi tekst þó að klúðra í neyðarlegri uppá-
komu.
Aðdragandinn að sambandi Hákonar og Lilju svo
og slit þess eru fyrirsjáanleg og laus við spennu og sá
harmur sem grípur Hákon þegar
hann áttar sig á misgjörðum sín-
um er ekki sannfærandi. Eftir þá
lýsingu lekur Hákon út úr sögunni
og birtist aðeins i mýtlugumynd
undir lokin. Við fáum lítið að vita
hvemig honum vegnar eða hvem-
ig honum liður í sínu lífi. Þegar mesta havaríinu í
kringum sambandið er lokið ákveður höfundur svo
að láta þrjátíu ár líða í hendingskasti og í þeim hluta
beinist kastljósið aðallega að Lilju. Sá hluti er sérlega
illa unninn, vanhugsaður og klúðurslegur og ber þess
merki að höfundur hafi verið að flýta sér.
Vetrareldur stenst ekki þær væntingar sem til
hennar voru gerðar, er saga sem hefði mátt geyma og
hugsa betur. Friðrik leggur upp með hugmynd að for-
vitnilegri sögu en framsetning, persónusköpun og
tími sögu er illa ígrundaður.
Á eitt ber þó að minnast. Þrátt fyrir alla gallana,
klisjur og vandræðagang persóna er það með ólíkind-
um hve vel höfundi tekst að halda manni við efnið.
Sú staðreynd sýnir að þessum höfundi er ýmislegt
fært, en það hefur hann reyndar sannað áður!
Vetrareldur
Friðrik Erlingsson
Vaka-Helgafell 1995
Bókmenntir
Sigríður Albertsdóttir
Gaman og alvara
Það má segja að söguhetjan í nýj-
ustu bók Olgu Guðrúnar sé frekar
ódæmigerður unglingur sem á
nokkuð sérstaka foreldra. Sagan
gerist í Reykjavík nútímans og
sögumaður er Magga Stína sem er
tæplega fimmtán ára.
Magga er bráðgreind og þarf af-
skaplega lítið að hafa fyrir lær-
dómnum en það sama verður ekki
sagt um vinkonu hennar, Völu.
Þær tvær eru miklar vinkonur
þrátt fyrir að góður húmor sé nán-
ast það eina sem þær eiga sameig-
inlegt. Magga er upp á kant við
nokkra af kennurunum og stríðsá-
stand ríkir milli hennar og handa-
vinnukennarans, sem þolir hana
ekki, enda Magga ekki mikil hannyrðakona. Vala á
líka erfitt en aðallega heima fyrir. Foreldrar hennar
eru skilin og mamma hennar berst í bökkum við að
halda heimilinu saman. Þegar á reynir eru það for-
eldrar Möggu sem koma þeim báð-
um til hjálpar. Magga er ástfangin
af Matta, sætasta töffaranum í
bekknum en hann er að sjálfsögðu
á föstu með mestu gellunni. Jónas
vinur Matta er hins vegar ljótasti
strákurinn í bekknum en þegar á
líður uppgötvar Magga að það er mikið í hann spunn-
ið og þau verða góðir vinir.
Persónusköpun höfundar er mjög góð. Með 1. per-
sónu sögumanninum skapast nálægð, ekki bara við
aðalpersónuna heldur einnig fjölskyldu hennar og
vini. Magga er einstaklega heilsteypt og skemmtileg
manneskja og lesandi á auðvelt með að setja sig í
hennar spor og bæði hlæja og gráta með henni. Lýs-
ingar á foreldrum hennar eru
einnig hnyttnar, t.d. segir Magga
um mömmu sína 'að hún sé:
„Barnaverndarfélag á tveim fótum
með alheimsyfirsýn.“
Það má segja að helsta einkenni
sögunnar sé húmorinn þar sem
mikill léttleiki er áberandi í frá-
sögninni og samskiptum söguper-
sónanna. Foreldrar Möggu eru
skemmtilegir og samræður ung-
linganna byggjast oft upp á gríni.
Meira að segja þegar þau lenda í
vandræðum tekst þeim að slá því
upp í kæruleysi eins og þegar þau
ákveða að gera uppreisn og
skrópa. Til að komast út úr skólan-
um Ijúga þau því að þau séu að
fara í jarðarför. Þegar yfirkennarinn verður hissa á
því að þau fari saman er svarið, já,......-- Þetta er
tvöföld jarðarför. Nú hleypti Hallgerður brúnum eins
og sannur CIA-maður. - Og hverja á að jarða, með
leyfi að spyrja? Jónas dró mig með
sér út um dyrnar og kallaði um
öxl: - Okkur!“ En þrátt fyrir allt
grínið sleppa þau ekki auðveldlega
frá vandræðum. Þau þurfa að
takast á við vandamálin og lausn-
ir eru aldrei ódýrar í sögunni.
Olgu Guðrúnu tekst svo sannarlega að kitla hlátur-
taugarnar með þessari bók. Þetta er ein sú skemmti-
legasta sem ég hef lesið og tvímælalaust besta ung-
lingasaga sem ég hef komist í tæri við undanfarin ár.
Olga Guðrún Árnadóttir
Peð á plánetunni jörð
Mál og menning 1995
Olga Guðrún Árnadóttir.
Bókmenntir
Oddný Árnadóttir