Dagblaðið Vísir - DV - 15.03.1996, Blaðsíða 6

6
FÖSTUDAGUR 15. MARS 1996
Neytendur
Kaup á notuöum íbúðum:
Greiðslumat
Fyrsta skrefiö er að sækja um
skriflegt mat á greiðslugetu hjá
viðurkenndri fjármálastofnun,
t.d. banka, sparisjóði eða verð-
bréfafyrirtæki. Síðan er næsta
skref umsækjanda að skoða sig
um á fasteignamarkaðnum í leit
að notaðri íbúð.
Kauptilboð
Við gerð kauptilboðs í notaða
íbúð getur húsbréfalánið numið
allt að 70% af kaupverði íbúðar-
innar við fyrstu íbúðarkaup en
annars 65% af kaupverði.
Umsókn um
húsbréfalán
Þegar seljandi hefur gengið að
kauptilboði leggur kaupandi inn
umsókn um húsbréfalán ásamt
greiðslumati og kauptilboöi til
Húsnæðisstofnunar.
Tilboðið
metið
Meti Húsnæðisstofnun
kauptilboðið lánshæft fær íbúð-
arkaupandinn afhent fasteigna-
veðbréf til undirritunar, útgefið
á nafn seljanda, og hægt er að
ganga frá kaupsamningi.
Kaup-
samningur
Því næst er kaupsamningur
undirritaður. Mjög óvarlegt er
að undirrita kaupsamning áður
en samþykki Húsnæðisstofnun-
ar fyrir kaupum á fasteignaveð-
bréfi liggur fyrir. Með undirrit-
un kaupsamnings eru kaupin
orðin bindandi og fyrirvarinn
um samþykki stofnunarinnar
fyrir kaupunum niður fallinn.
Kaupsamn-
ingi þinglýst
Kaupandi lætur þinglýsa
kaupsamningi og kemur afriti til
seljanda.
Fasteigna-
veðbréfi
þinglýst
Kaupandi lætur þinglýsa fast-
eignaveðbréfi hjá sýslumanni og
afhendir það síðan seljanda.
húsbréfa
Húsnæðisstofnun kaupir fast-
eignaveðbréf seljanda og greiðir
fyrir það með húsbréfum. Veð-
deild Landsbanka íslands annast
þessi viðskipti. Eftir að hús-
bréfaflokki er lokað geta þau
ekki farið fram.
Greiðslur
hefjast
Veðdeild Landsbanka íslands
innheimtir afborganir af fast-
eignaveðbréfum fyrir Húsnæðis-
stofnun. Greiðslur af húsbréfa-
láni hefjast á 3. almenna gjald-
daga frá útgáfudegi þess og gjald-
dagar eru 15. hvers mánaðar.
í mörgum tilvikum sjá fast-
eignasalar alfarið um alla þætti
við íbúðarkaup, eða frá því að
kauptilboð er gert og fram að af-
hendingu húsbréfa. -sv
DV
Ungt fólk í húsnæöisleit - húsbréfakerfið:
Þumalputtaregla
að fólk eigi milljón
- segir Sigurjón Ólafsson hjá Húsnæðisstofnun
„Það eru vitaskuld fjölmargir
þættir sem þarna koma inn í og
taka verður tillit til. Námslánin
vega þungt og svo vitaskuld tekjurn-
ar. Eigið fé verður að vera til staðar
og þumalputtareglan er sú að fólk
eigi eina milljón þegar það er að
fara af stað,“ segir Sigurjón Ólafs-
son, upplýsinga- og fræðslufulltrúi
hjá Húsnæðisstofnun ríkisins.
Húsnæðisstofnun hefur látið end-
urnýja upplýsingablöð um húsbréfa-
kerfið til samræmis við ýmsar
breytingar sem hafa orðið á kerfinu
að undanförnu. Blöðin eru sex að
tölu og fjalla um vinnuferlið frá
sjónarhóli kaupenda, seljenda, ein-
staklinga í nýbyggingum, kaupenda
að íbúðum í smíðum, einstaklinga í
endurbótum og byggingaraðila. Hér
við hliðina má sjá sjá ferlið fyrir
notaðar íbúðir, hvernig íbúðarkaup
fara fram.
Neytendasíðan leitaði til Sigur-
jóns eftir upplýsingum fyrir ungt
fólk sem væri í startholunum með
íbúðarkaup og hann hvatti fólk til
þess að leita sér ráðgjafar hjá Hús-
næðisstofnun eða bönkunum, i Hús-
„Kvörtunarþjónustan skiptist í
raun í tvennt. Annars vegar er um
að ræða almennar fyrirspurnir sem
hver sem er getur hringt inn til okk-
ar og við náum oftst að svara með
stuttu símtali. Hins vegar eru
stærri kvörtunarmál sem þarfnast
nánari vinnu. Sú þjónusta er fyrir
þá sem eru aðilar að Neytendasam-
tökunum en hver sem er getur geng-
ið í samtökin og fengið unnið í sínu
máli,“ segir Sigríður Arnardóttir,
lögfræðingur Neytendasamtakanna.
Sigríður segir fólk vita nokkuð
vel um þá þjónustu sem það geti
fengið hjá samtökunum í gegnum
kvörtunarþjónustuna en viti minna
um það sem þar sé unnið að öðru
leyti. Samtökin hafi t.d., með góðum
skilningi frá viðskiptaráðuneytinu
og i samstarfi við aðra hagsmunaað-
ila, unnið mikið að löggjöf um neyt-
endavernd og knúið á um úrbætur
neytendum í hag. Þetta sé lítt áber-
IJÉifeSÍ
- greiðslubyrði á mán. af 4 millj. -
^pvl
næðisstofnun gæti fólk komið á
skrifstofutíma og þyrfti ekki að
panta sér tíma.
36 þúsund
á mánuði
Dæmi sem Húsnæðisnefnd gefur
um íbúðarkaup ungs fólks sýnir
hjón eða sambýlisfólk með 200 þús-
und krónur í mánaðarlaun.
andi starf og því viti fólk kannski
ekki eins mikið um það.
„Við reynum að vinna að því að
bæta réttarstöðu neytandans. Við
skoðum þjónustu hins opinbera og
veitum mönnum almennt aðhald í
sambandi við þá vöru sem verið er
að selja.“
Það sem hins vegar ber hæst í
breyttri löggjöf, neytendum í hag,
að sögn Sigríðar, er ýmislegt sem
nauðsynlegt hefur verið að taka upp
vegna samningsins um Evrópska
efnahagssvæðið. Þar má nefna lög
um neytendalán, þar sem fólk á að
fá sundurliðun á öllum kostnaði ef
það borgar með raðgreiðslum, ný
lög um alferðir, þar sem tekið er á
réttarstöðu fólks gagnvart pakka-
ferðum ferðaskrifstofanna, og svona
mætti áfram telja.
Mjög mikilvæga telur Sigríður
löggjöf um sölu á notuðum bifreið-
um. Hún segir þau mál hafa verið í
Greiðslubyrði af öllum lánum má
ekki fara yfir 18% af heildartekjum
og það þýðir að greiðslugeta þess er
að hámarki 36 þúsund krónur á
mánuði. Þau eru ekki með náms-
lánaskuldir og eiga eina milljón.
Þau eru að kaupa sína fyrstu íbúð
og eiga því kost á 70% húsbréfaláni
til allt að 40 ára.
Ekki er gert ráð fyrir að unga
fólkið eigi kost á langtíma fasteigna*
láni (enda er veö ekki fyrir hendi)
heldur verður það að taka skamm-
tímalán í banka til 3 ára (aðrir kost-
ir eru mögulegir, s.s. bankalán til
lengri tíma).
Miðað við þessar forsendur getur
unga fólkið keypt sér íbúð fyrir 5,5
mUljónir króna með því að taka 650
þúsund króna bankalán til að brúa
bilið. Rétt er að geta þess að svo
virðist sem greiðslubyrði upp á 36
þúsund krónur sé eftir vaxtabætur
því samkvæmt upplýsingum Neyt-
endasíðunnar eru afborganir af 650
þúsund krónum til þriggja ára rúm-
lega 20 þúsund krónur á mánuði.
Greiðslubyrði af húsbréfaláni upp á
3.850.000 til '40 ára er rúmlega 18
ólestri en nú sé búið að leggja
mönnum línurnar um hvað beri að
upplýsa bifreiðakaupendur um
o.s.frv.
„Ýmislegt er svo í farvatninu hjá
okkur, s.s. eins og lög um þjónustu-
kaup, t.d. þá þjónustu sem þú kaup-
ir af iðnaðarmönnum, um inn-
heimtustarfsemi, þar sem mikill
kostnaður leggst á fólk við fyrsta
bréf frá lögfræðingi, og loks má
nefna bætta stöðu ábyrgðarmanna
en þau mál eru ekki í nógu góðu
lagi í dag,“ segir Sigríður.
Neytendasamtökin vinna að því
þessa dagana að fá fleiri neytendur
til liðs við samtökin. Rúmlega 80%
af tekjum samtakanna eru félags-
gjöld, 1950 kr. ári, og virk þátttaka
neytenda ræður því úrslitum um
hvort hægt er að halda uppi öflugu
neytendastarfi, eins og segir í frétta-
bréfi frá samtökunum.
-sv
þúsund krónur. Samanlögð er
greiðslubyrðin því orðin um 39 þús-
und krónur án vaxtabóta.
Greiðslubyrði
á milljón
Húsnæðisstofnun gefur dæmi um
greiðslubyrði á 1.000.000 kr. hús-
bréfaláni á 5,1% vöxtum. Til 15 ára
kostar milljónin 8.020 kr., til 25 ára
kostar milljónin 5.924 kr. á mánuði
og til 40 ára 4.895 kr. á mánuði (mið-
að er við verðlag í janúar 1996 án
verðbólgu).
-sv
Harðfiskur
í kæli
Þeir sem vilja eiga harðfisk í
einhvern tíma ættu að setja hann
í kæli eða jafnvel að frysta hann.
Að sögn verkenda stoppar fiskur-
inn svo stutt við í verslunum að
engin ástæða er til þess að geyma
hann í kæli þar.
Landsbjörg:
Svefnleysis-
plástur
Lands-
björg hefur
nú ákveðið
að bjóða
upp á
svefnleys-
isplástur-
inn " Is-
ocones en
hann bygg-
ist á sömu
hugmyndum og sjóveikibandið
sem fengist hefur í apótekum frá
því á liðnu sumri. Plásturinn er
festur á innanverðan úlnliðinn, á
punkt sem heitir 7H. Á plástrin-
um eru plasthnúðar sem nudda
svæðið og hjálpa fólki að koma
reglu á svefnvenjur sínar. Mjög
góður árangur hefur náðst með
notkun plástursins og hefur
Landsbjörg fengið fjölda fólks til
að prófa hann með góðum ár-
angri. Hér er ekki um eiginlegt
lyf að ræða og engar aukaverkan-
ir fylgja notkuninni. íslenskar
leiðbeiningar eru á plástrinum
og fæst hann í apótekum um land
allt.
Inneignarnótur
Hvaða skilmálar?
Mjög misjafnt er hvernig versl-
anir standa að útgáfu inneign-
arnótna. í sumum tilvikum eru
reglurnar auglýstar rækilega í
versluninni og ættu því ekki að
fara á milli mála. Þetta er þó því
miður ekki nógu algengt. Engin
lög gilda um skil ógallaðrar vöru
eða skilmála vegna inneign-
arnótna.
í Neytendablaðinu er fólk
hvatt til þess að kynna sér skil-
mála verslana hvað þetta snertir.
Gildir nótan um óákveðinn tíma
eða er um tímamörk að ræða? Er
unnt að nota inneignarnótuna á
útsölu? Eru kvaðir á inneign-
arnótunni?
Áríðandi er að kynna sér skil-
mála um skil á ógallaðri vöru
þegar keyptar eru gjafir fyrir
aðra. Gleði vegna fallegrar gjafar
getur hæglega breyst í sárindi ef
til þess kemur að skila þurfi vör-
unni. -sv
■■■ /r ■■
^ j 11 j'B Dæmi um íbúðarkaup ungs fólks í húsbréfakerfinu.
g l£|j g |gÍ 11 U11 Þau eru meö samt. 200.000 þús. kr. í mánaðarlaun
70% húsbréfalán:
vciu luuuai. ------j
5.500.000 36 þús/mán
Unga fólkið er með 200 þúsund krónur í mánaðarlaun og reiknuð hámarks greiðslugeta er 36 þúsund krónur. Fólk-
ið má kaupa sér íbúð fyrir 6,5 milljónir. Það á eina milljón, fær 70% húsbréfalán en þarf 650 þúsund króna bankalán
til þess að brúa bilið.
Neytendasamtökin vilja neytendur í lið með sér:
Vinna að fjölmörgum
hagsmunamálum fólks