Dagblaðið Vísir - DV - 22.05.1996, Blaðsíða 4

4
MIÐVIKUDAGUR 22. MAÍ 1996
Fréttir
Varðskipin Óðinn, Ægir og Týr duga ekki lengur til að verja landhelgina:
Góð uppi við landsteina
en vonlaus á úthafinu
varðskip eins og Vædderen er óskaskip Gæslunnar en alltof dýrt

Óskaskip Landhelgisgæslunnar
er af sömu gerð og danska varð-
skipið Vædderen. Helgi Hallvarðs-
son, skipherra og framkvæmda-
stjóri gæsluframkvæmda, staðfest-
ir þetta og nefnir stærð skipsins og
hönnum því til staðfestngar.
Landhelgisgæslan hefur nú þrjú
varðskip - Óðin, Ægi og Tý - og
það er einnig viðurkennt af Helga
skipherra að þau séu ekki nógu
stór tO að gæta landhelginnar. Þau
voru það ef til vill þegar landhelgin
var færð út fyrir 20 árum en þetta
eru ekki úthafsskip að mati þeirra
sem þau eiga að nota.
Það mikilvægasta sem gerst hef-
ur á þessum tuttugu árum frá út-
færslu landhelginnar er að flotar
veiðiskipa frá ýmsum þjóðum hafa
verið sendir til veiða við landhelg-
ismörkin. Helgi Hallvarðsson bend-
ir því á að nú sé mun meira að gera
við að verja landhelgina á ystu
mörkum hennar. Þetta hefur marg-
sannast á Reykjaneshrygg undan-
farin misseri.
Skip fyrir grunnslóðina
„Varðskipin okkar eru fyrst og
fremst til nota á grunnslóð. Þetta
eru ekki úthafsskip og þau halda til
dæmis ekki gangi í þungum sjó.
Þau eru líka miklu minni en
stærstu úthafstogararnir," segir
Helgi við DV.
Vædderen er meira en þrisvar
sinnum stærra skip en Ægir og
Týr. Þeir eru tæp þúsund tonn en
Vædderen ríflega þrjú þúsund.
„Meðan okkar skip eru á einni báru
er Vædderen á tveimur," segir
Helgi.
Stærðin skiptir höfuðmáli og það
sannaðist fyrr í vor þegar rússnesk-
ur togari var staðinn að ólöglegum
veiðum í landhelgi en ekkert var að
gert til að taka hann. Sá togari er
þrisvar sinnum stærri en varðskip-
ið Ægir sem var til varnar.
Vitað eru að Gæslumenn hafa
alla tíð verið ósáttir við kaupin á
Tý fyrir tuttugu árum. Þá var þó
mest hugsað um að fá skip strax
vegna stöðunnar í landhelgisdeil-
unni við Breta. Þess vegna var
smíðað skip eins og Ægir en ekki
nýtískulegt og stærra skip.
Hugmyndir Gæslumanna og
draumar ganga út frá að fá skip
sem hefði allt að 18 mílna gang-
hraða. Það er svipað og hjá núver-
andi skipum í sléttum sjó. Vædd-
eren heldur sínum gangi í stórsjó
en okkar varðskip ekki. Þau eru of
lítil og vélamar of litlar.
Tveggja milljarða munur
Munurinn á Vædderen og ís-
lensku varðskipunum er því mikill
en þaö munar líka að því er virðist
2 milljörðum íslenskra króna á að
Landhelgisgæslan eignist skip á
borð við draumaskipið Vædderen.
Danir vilja ólmir selja íslending-
um skip af þessari gerð. í vikunni
var hér sendinefnd þriggja manna
sem kynnti Gæslumönnum kosti
Vædderen. Þar á meðal var einn
frá skipasmíðastöðinni sem hann-
aði og smíðaði skipið.
Ernst Hemmingsen, viðskipta-
fulltrúi Dana á íslandi, er einnig
mjög áhugasamur um málið. Hann
segir við DV að Danir viti hve hörð
samkeppnin sé um að smíða varð-
skip. Markaðurinn er ekki stór og
því leita menn allra leiða til að
finna kaupendur.
Kynntu tæknilega kosti
Vædderen
„Auðvitað viljum við selja varð-
skip. Enn er þó málið á þvi stigi að
við eru að kynna tæknilega kosti
þessara skipa og fara yfir hvaöa
búnaður um borð hentaði íslend-
ingum. Enn er alltof snemmt að
ræða um verð,“ sagði Ernst
Hemmingsen í viðtali við DV.
Skip á borð við Vædderen kostar
Fréttaljós
Gísii Krístjánsson
um 2 milljarða króna með þeim
búnaði sem talinn er henta Land-
helgisgæslunni. Þá er reiknað með
tveimur aðalvélum i stað þriggja
og engum stríðstólum. Þá vilja
Danir helst selja í einum pakka
skip og þyrlu en þyrlan er nýkeypt
og ekki um að ræða að kaupa aðra
fýrst um sinn.
Verði draumar Gæslumanna að
veruleika væri stórt, nýtt varðskip
notað til að gæta landhelginnar við
ystu mörkin og jafnframt til hafr-
annsókna auk þess sem skipið
nýttist sem björgunarskip.
Gömlu skipin yrðu notuð á
grunnslóðinni og þá væntanlega
haldið úti tveimur í einu meðan
eitt væri í höfn eins og nú er. Því
vantar bara peninga til aö kaupa
og reka nýtt varðskip af sömu gerð
og Vædderen og þeir peningar eru
ekki til.
-GK
Dagfari
Of mörg herskip
Landhelgisgæsluna langar ósköp
mikið í nýtt, stórt og flott varöskip.
Þeim finnst Ægir og Týr, svo ekki
sé nú minnst á Óöin, heldur gamlir
og smáir. Þeir sáu það um daginn,
þegar Rússinn var að stríða þeim,
að málið gengur ekki upp. Það er
ekki hægt að vera á þessum
korktöppum lengst úti í ballarhafi.
Rússar á risavöxnum ryðkláfum
gefa þeim bara langt nef.
Gæslumenn hafa nú komið auga
á skip sem hentar. Danski sjóher-
inn á nokkur varðskip sem hann
hefur notað til gæslustarfa á höfun-
um kringum Færeyjar og Græn-
land. Þetta eru glæsileg skip, 3.500
tonn að stærð, og eiginlega fremur
herskip en varðskip. Það er að von-
um því það er jú hinn stolti sjóher
hennar hátigar, Margrétar Þórhild-
ar, sem gerir herskipin út. Sjóher-
inn vill endumýja skipin og því sjá
menn sér leik á borði. Kaupa má
skip sem fer ekki burt frá veiðiþjóf-
um með skottið á milli lappanna.
í þessum herskipum er fullkom-
in fallbyssa og djúpsprengjur, svo
sem vænta má í alvöru stríðstólum.
Landhelgisgæslumenn halda þó að
þeir fengju ekki að halda djúp-
sprengjunum ef af kaupunum yrði.
Vegna þess að danski herinn vill
selja skip og íslenski herinn kaupa
þá kom hingað þriggja manna
sendinefnd Dana. Hún átti fundi
með fulltrúum Landhelgisgæslunn-
ar þar sem kynntir voru kostir
dönsku skipanna. Fulltrúi skipa-
smíðastöðvarinnar, sem smíðaði
skipin, var með í för. Hagsmunir
hans eru mestir. Kreppa hefur ver-
ið i dönskum skipasmíðaiðnaði og
því ætla Danirnir að smiða ný
stríðstól þótt þeir hafi í raun ekki
þörf fyrir þau. Allt fyrir friðinn í
landi.
Framkvæmdastjóri gæslufram-
kvæmda hjá Landhelgisgæslunni
segir að nú vanti aðeins eitt. Það er
að Þorsteinn Pálsson dómsmálaráð-
herra opni budduna og kaupi her-
skipið. Það mun vera falt fyrir litla
þrjá milljarða með þyrlu. En þarna
stendur hnífurinn í kúnni. Þor-
steinn segist ekki vera á þeim bux-
unum að kaupa herskip. Þetta er
auðvitað skiljanlegt því Þorsteinn
er nýlega búinn að kaupa stóra
þyrlu fyrir Landhelgisgæsluna og
er enn að borga hana. Það virðist
ekki einu sinni milda hug hans þótt
þyrla fylgi herskipinu.
Það er von að Landhelgisgæslu-
menn séu súrir. Þeir hafa fengið
eitt af dönsku varðskipunum til
þess að máta sig í höfnum víða um
land. Þar halda menn ekki vatni
yfir græjunni. Það mun hægt aö
snúa skipinu við á punktinum, eins
og þar stendur. Gæslumenn eru
reiðubúnir að afsala sér einhverju
af þeim hertólum sem fylgja skip-
inu og jafnvel einni af aðalvélum
þess. í skipum af þessari gerð
munu vera þrjá aðalvélar. Gæslan
segir nóg að hafa bara tvær þótt
skipið fari eitthvað hægar fyrir
þær sakir.
Þetta virðist heldur ekki duga.
Þorsteinn dómsmálaráðherra er
fastur fyrir og vill ekki stórt her-
skip. Þá duga ekki ódýr trikk eins
og að bjóðast til að sleppa djúp-
sprengjunum eða fjarlægja úr því
vélbúnaðinn. Það er vafasamt að
hann léti sig þótt gæslumönnum
dytti í hug að draga upp segl á glæsi-
skipinu og sleppa vélum skipsins
nema sem hjálparvélum í höfnum.
Danimir hafa fyrirvara á sölu
herskipanna. Þau má ekki selja
hverjum sem er. Strangar reglur
gilda og herskip má ekki selja til
landa sem eru í ófriði eða eru líkleg
til þess að standa í slíku. Þetta eru
að vísu afar skrýtnar reglur því
ólíklegt er að friðsamir menn vilji
kaupa stríðstól. Vilji menn kaupa
herskip þá hlýtur aö geta komið til
þess að skotið verði úr byssum þess
á óvinveitta þrjóta.
Landhelgisgæslan vill herskip.
Þorsteinn Pálsson er hins vegar
ekki herskár. Hann vildi ekki eiga
neitt við rússneska veiðiþjófinn um
daginn. Við athugun kemur því í
ljós að málið er einfalt. Danir þurfa
að losna við herskip. Þeir geta ekki
selt það nema mönnum sem ætla
ekki að nota það. Eini maðurinn
sem getur keypt herskip en ætlar
ekki að nota það er Þorsteinn Páls-
son.
Við kaupum því dallinn þótt Þor-
steinn sé tregur i augnablikinu.
Ekki til þess að skjóta á veiðiþjófa
heldur til þess að styggja ekki nor-
ræna frændur sem eiga of mörg
herskip. Dagfari