Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1996, Page 35

JjV LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 1996
%ókarkafíi
Mál og menning gefur út Þjóðsögur Jóns Múla Árnasonar:
Ómenntaður dónaskríll
lamdi þjóðskáldið í klessu
Familien pá fuld fart
Þegar kom fram á fjórða tug ald-
arinnar mátti Múlafólkinu verða
ljóst að því var ekki ætlað að halda
kyrru fyrir á einum stað of lengi,
heldur halda áfram að fara eitthvað
og kom sér nú vel hve ferðatækni
fleygði fram. Þá er að kunna skil á
henni og taka hana í sína þjónustu
og ekki stóð á okkur. Lengi vel lét-
um við þó öðrum eftir að stjórna
skipum, bílum og flugvélum svo
fremi farartækin fluttu okkur að
settu marki. Einstaka sinnum þurfti
maður þó að hlita ströngum reglum
ríkisstjórnarinnar eins og til dæmis
þegar við Jónas vorum sendir frá
Seyðisfirði til Vopnafjarðar í sveit
eins og það var kallað. Þá urðum
við bræður að sætta okkur við far-
kost frambjóðenda i yfirvofandi al-
þingiskosningum. Þeir höfðu valið
varðskipið Þór í kosningaleiðangur-
inn á Austfjörðum og hvað var þá
eðlilegra en synir íhaldsins fengju
að fljóta með enda ástæðulaust að
láta þá bíða eftir Súðinni eins og
hverja aðra kjóséndur af almúga-
stétt. Og ekki voru flottheitin minni
þegar okkur var valin sumarsveit á
Grænavatni hjá frændfólkinu þar á
bænum. Þá hafði Ægir, nýjasta
varðskip íslenska ríkisflotans, orðið
fyrir valinu og fórum við Jónas í
skrúðgöngu um borð á Seyðisfirði
og lærðum að umgangast þjóðhöfð-
ingja á leiðinni til Húsavíkur og
þóttumst ekki minni menn er þang-
að kom. Dugði okkur sú virðing vel
í bíltúrnum upp i Mývatnssveit og
langt fram eftir sumri.
götu, spurðum við, - af hverju ekki
heim til okkar á Sólvallagötu 33?
-Af því að við eigum ekki lengur
heima á Sólvallagötu 33.
-Af hverju ekki?
-Af því að við gátum ekki haldið
íbúðinni og neyddumst til að selja
hana eftir alþingishátiðina miklu
sumarið 1930.
Það sem húsmóðirin visaði hér til
var framhald eða réttara sagt
annar þáttur alþingis-
hátíðarinnar á
Þingvöll-
Brátt fengust þessi válegu tíðindi
staðfest og riðluðust þá allnokkuð
fylkingar stúdentanna. Margir
þeirra spymtu við fótum og sögðu:
Hingað en ekki lengra, nú taka
allir sæmilegir menn til
sinna ráða. Og ráð-
ið var að-
eins
um,
flutt-
sumri með kvöldvökum og samfelld-
um dagskrám í strákaherberginu á
litla kvistinum.
Obbosí, obbosí
Ekki fóru hátíða-
höldin á annarri hæð
alveg framhjá öðrum
Sólvellingum og
minnisstæður
sunnudagurinn
er nýjasti Nash-
inn á Litlabíl ók
í hlað drekk-
hlaðinn hátíð-
argestum
sem höfðu
bragðið sér
í ökutúr í
góða
veðrinu.
Fyrstur
rudd-
ist út
Taldi síst eftir
ser snunmgana
Enginn skyldi ætla að ritstjóri
Austfirðings léti bjóða sér far á ryð-
kláfum og flutningadöllum þegar
hann sigldi suður að sinna skyldum
landskjörins þingmanns á Alþingi,
nei, Ámi frá Múla kunni miklu bet-
ur við sig í mahónífóðruðum reyk-
sölum á fyrsta farrými millilanda-
skipa og taldi síst eftir sér svoleiðis
snúninga í þágu kjósenda og alþjóð-
ar. Þá sat Ranka í Brennu ein eftir
með tvíburana því Vala systir var
löngu farin til sumardvalar í
Reykjavík. Svo þurfti alþingis-
mannsfrúin allt í einu að skutlast
pompi
og pragt
á Sól-
vallagötu
33, annarri
hæð. Fyrsti
þáttur var
fluttur í tjald-
búðunum sem
reistar voru á
völlunum þegar
þjóðin öll reið á
Þingvöll á þúsund
ára afmæli Alþing-
is.
Láðist að bjóða
þjóðskáldinu
Við bjuggum þar í okkar
eigin tjaldi í heila viku í
þokkalegustu rólegheitum, á
yfirborðinu að minnsta kosti.
Fáir vissu þá af dramatíkinni sem
hélt innreið sína á hátíðarsvæðið
þegar i upphafi fyrsta atriðis og
varð þess valdandi að húsbóndinn
átti síðan engan tíma aflögu að
sinna fjölskyldu sinni en lét nægja
strjálar kveðjur og árnaðaróskir og
gleðilega hátíð sem sendiboðar báru
í tjaldið. Þótti okkur síðan friður
þaðan af meiri.
Þegar dró að því að alþingishátið-
in skyldi sett við konunglega athöfn
Um þessar mundir sendir Mál og menning frá sér
Þjóðsögur Jóns Múla Árnasonar, en svo nefnir höf-
undur endurminningar sínar. Hér birtist kafli úr bók-
inni, minningar frá alþingishátíðarsumrinu 1930.
Fyrirsagnir eru blaðsins

suður á Lagarfossi til að styðja við
bakið á manni sínum í erfiðri lífsb-
aráttu í æðstu stjómarstofnun ríkis-
ins og víðar og þá hljóp Friðrika
frænka í skarðið, elsta systir alþing-
ismannsins, og tók við stjórninni á
Raddi og Gurrí. Og nú var runnin
upp enn ein kveðjustundin og hin
mikilfenglegasta, familien pá fuld
fart fluttist burt úr Seyðisfirði í
heilu lagi á einu og sama skipinu og
náði að landa öllum farangri sínum
í Reykjavík og setjast að á Hverfis-
götu 30 áður en vetur gekk í garð.
-Af hverju hingað upp á Hverfis-
á Lögbergi, hafði þjóðin skipað sér í
þétta fylkingu um Vellina og Al-
mannagjárbarminn og hvarvetna
þar sem drepið varð niður fæti í
brekkum og hraunborgum að fagna
skrúðgöngu stúdenta sem komu
prúðbúnir með veifur og flögg niður
í Almannagjá og Kristján konungur
X í broddi fylkingar í allri sinni
lengd. Um það bil er fylkingin nálg-
aðist áfangastað fór að kvisast um
hana orðrómur þess efnis að alþing-
ishátíðarnefndinni hefði láðst að
bjóða þjóðskáldinu Einari Bene-
diktssyni til þúsund ára afmælisins.
eitt - að
stofna sérstaka
alþingishátíðarnefnd
til heiðurs þjóðskáldinu. Ein-
ar Benediktsson var síðan sótt-
ur til Reykjavíkur og fluttur í
gljásvartri drossíu austur á
Þingvöll og settur þar á heið
urspláss í heiðursbústað með
fagnaðarlátum, húrrahróp-
um, hátíðarræðum og skál.
En þar sem mörgum þótti
sem enn væri eigi nóg
skálað þegar opinberum
hátíðarhöldum linnti um
síðir, ákváðu æðstu
menn þjóðskáldshátíð-
arnefndarinnar að
halda áfram að minn-
ast þúsund ára af-
mælis löggjafar-
þingsins enn um
sinn. Ákafasti að-
dáandi þjóðskálds-
ins og utanað-
kvæðaþulur,
Árni frá Múla,
bauð síðan Ein-
ari og hirð
hans að ganga
til veislu á
heimili sínu
að Sólvalla-
götu 33. Var
boðið þeg-
ið með
fógrum
ræðum
og tára-
flóði og hófst síð-
an annar þáttur alþingishá-
tíðarinnar heima hjá okkur. Hús-
freyja og böm hennar hörfuðu
skipulega upp á þurrkloftið og
dvöldust þar í allskonar skemmti-
legheitum og flatsæng fram eftir
ur-
sætinu Sím-
on á Hól, sneri sér á
öðrum fæti og vaggaði
sama og ekki neitt er hann beygði
sig inn í bílinn og dró út næsta far-
þega, Einar Benediktsson heiðurs-
gest hátíðarinnar. Einar var þungur
í taumi og átti bágt með að fóta sig
en hófst á loft þegar Árai frá Múla
ýtti á eftir af öllum kröftum og
mælti: - Obbosí, obbosí.
Símon á Hól tók
vin
Seint ætluðu þó fagnaðarlætin að
hefjast þegar tríóið stóð að lokum
upprétt við bílinn en þjóðskáldið
þögult milli söngvaranna. Þótti
públíkúmi ekki sérstök ástæða til
aðdáunar en miklu fremur von-
brigða.
Ekki var sjón að sjá skáldið, hel-
blátt glóðarauga hægra megin,
sprungin vör og hrufluð kinn, en
dökkir taumar niður á skyrtubrjóst
eftir miklar blóðnasir. Ranka í
Brennu var komin út á stétt, rak
áhorfendur burt og skipaði hátíðar-
gestum að snauta inn. Bílstjórinn á
Nashinum vildi fá borgaðan túrinn.
Frúin var sítúasjónens herre og
sagðist skyldu sjá um það og innti
frétta. Að því er bílstjórinn vissi
best höfðu vinimir setið að sumbli í
veitingasölum Geitháls fyrir innan
bæ og þar komið aðvifandi í sömu
erindum togarajaxlar með smyglað
viskí úr sölutúr til Grimsby. Þjóö-
skáldið hafði með töluverðum derr-
ingi viljað gera kaup við sjóarana
en þeir sagt honum að éta skít.
Hann hafði þá sagt þeim meiningu
sína með nokkrum vel völdum orð-
um en svoleiðis uppeldi í siðfágun
ekki vel þegið á Geithálsi þá stund-
ina og ómenntaður dónaskrill ekki
nennt að hlusta á heilræðin og
lamið skáldið i klessu áður en
menntaðir menn komu nokkrum
vörnum við. Og nú voru höfðingj-
arnir komnir aftur heim og gátu
haldið áfram að skemmta sér eins
og ekkert hefði í skorist.
Ranka í Brennu vildi sem minnst
um þessi hátíðahöld tala þegar árin
liðu þótt við krakkamir minntumst
lengi sumarsælunnar í flatsænginni
á þurrkloftinu. En einu sinni löngu
síðar sagði hún: - Af öllu því skálda-
og gáfnaljósakraðaki sem pabbi
ykkar hrúgaði í kringum sig á 33
mátti hann Einar eiga það að aldrei
nokkurn tíma fór hann með svo
mikið sem vísubrot eftir sjálfan sig
og hótaði smeðjufíflum sinum öllu
illu ef nokkur leyfði sér að lesa upp
eða hafa yfir kveðskap hans. Hon-
um var nefnilega ekki alls
varnað karlgrey-
inu þótt
sinn a
orðinu og sungu
þeir síðan Obbosídúettinn
úr alþingishátíðarkantötu
aldrei
fyrir-
gefið
honum
að pissa
í krist-
alsskálina
sem ég
fékk í brúð-
argjöf frá
pabba og
mömmu.
Jón Múli á sín-
um gömlu slóð-
um.
sinni.