Dagblaðið Vísir - DV - 11.12.1996, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 11. DESEMBER 1996
óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRi: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Tveggja flokka tal
Allir málsaðilar segjast vera ánægðir með niðurstöðu
könnunar á fylgi væntanlegs jafnaðarmannaflokks, hvar
í flokki sem þeir standa. Er þó ekki hægt að sjá, að nein-
ir hafi leyfi til að vera ánægðir nema framsóknarmenn,
sem halda öllu fylgi sínu utan j afnaðarmannaflokks.
Samkvæmt könnun Félagsvísindastofnunar gerist það
eitt við stofnun jafhaðarmannaflokks, að þangað rennur
fylgi Alþýðuflokks og Alþýðubandalags og skilar sér vel.
Hins vegar fer þangað aðeins slæðingur af fylgi Kvenna-
listans og alls ekkert af fylgi annarra flokka.
Niðurstaðan getur beinlínis skaðað samstarf svokall-
aðs félagshyggjufólks um meirihluta í borgarstjórn
Reykjavíkur. Nýja könnunin kann að magna sjálfstæði
og öryggi ffamsóknarmanna í borginni og telja þeim trú
um, að þeim væri betur borgið á girðingunni.
Framsóknarflokkurinn hefur löngum viljað vera
miðjuflokkur og sem oftast í ríkisstjóm, ýmist til hægri
eða vinstri. Könnunin eflir þessa stöðu hans á landsvísu,
þar sem hann sýnist hafa tæplega flórðungs fylgi mitt á
mifli tæplega 40% blokka til hægri og vinstri.
Þótt fylgi flokksins sé minna í Reykjavík, 17%, getur
það nægt til að gera honum kleift að mynda meirihluta
með þeim, sem bezt býður, ef samflokkur jafnaðarmanna
fær 47% fýlgi í borginni, samkvæmt tölum könnunar-
innar. Margir hafa freistast á mjórri þvengjum.
Að minnsta kosti truflar niðurstaðan sameiningar-
stefnu svonefhds félagshyggjufólks, eins og hún hefur
komið fram í starfi Reykjavíkurlistans. Stoftiun jafnaðar-
mannaflokks verður ekki skref í þá sameiningarátt, held-
ur felur í sér skarpari skil innan félagshyggjumanna.
Það er að vísu verðugt markmið út fyrir sig að sam-
eina Alþýðuflokk og Alþýðubandalag, ekki sízt um stefn-
una í Evrópumálum og landbúnaði, en sú sameining
raskar lítt eða ekki ró annarra stjómmálaafla. Þau halda
bara áfram að vera til eins og ekkert hafi í skorizt.
Að þessu leyti eru áhrifin af niðurstöðu könnunarinn-
ar allt önnur en magnaðar niðurstöður fýrstu kannana
á fýlgi Reykjavíkurlistans, sem soguðu fylgi utanflokks-
fólks að félagshyggjuframboðinu. Þær framleiddu raun-
ar framboð Reykjavíkurlistans og kosningasigur hans.
Skoðanakannanir þess tíma gáfu sameinuðu framboði
gífurleg sóknarfæri, sem ekki var hægt að hafha. Nýja
könnunin um fylgi jafnaðarmannaflokks gefur samein-
uðum Alþýðuflokki og Alþýðubandalagi engin slík sókn-
arfæri, heldur aðeins vamarfæri til að halda sínu.
Kannanimar, sem urðu forsenda Reykjavíkurlistans,
sýndu meirihlutafylgi nýs flokks undir nafngreindum
leiðtoga, sem naut þá mikils trausts og nýtur enn. Kann-
animar gáfu mönnum tækifæri til að raða stjómmálun-
um upp á nýtt og búa til stöðu, sem áður var ekki.
Könnun, sem núna sýnir, að Alþýðuflokkurinn og Al-
þýðubandalagið tapa ekki neinu á því að rugla saman
reytum sínum í flokki jafnaðarmanna, skapar engin slík
hughrif úti í bær. Hún hefur alls engin áhrif á þær fjöl-
mennu sveitir, sem standa utangarðs í flokkakerfinu.
Menn geta svo leyft sér að efast um, að slagsmálagefn-
ustu stjómmálamenn landsins sameinist auðveldar í litl-
um og leiðtogalausum jafnaðarmannaflokki heldur en í
stórum félagshyggjuflokki, þar sem gamalkunnir smá-
kóngar víkja fyrir nýju og fersku fólki.
Niðurstaða nýju könnunarinnar bendir til, að væntan-
leg sameining jafnaðarmanna verði lítið annað en innan-
hússmál tveggja flokka af gamalþreytta skólanum.
Jónas Kristjánsson
Erlend húsnæðislán - já takk
Erlend samkeppni myndi
hafa góð áhrif á húsnæðismark-
aðinn. í bifreiðatryggingum og
olíuverslun hefur erlend sam-
keppni þegar skilað hagkvæmni
fyrir neytendur. Húsnæðislán
myndu einnig batna.
í grannlöndunum eru hvar-
vetna boðin fram hagkvæmari
lán en við eigum að venjast.
Vextir eru lægri, lán hærri og
greiðslumat taustara en hér
þekkist. Óverðtryggð 25-30 ára
lán meö 6,5-8,5% vexti bjóðast
fyrir allt að 95% kaupverðs svo
fjölskylda með 150 þúsund í
mánaðarlaun og lítinn spamað
gæti keypt 7,0 milljón króna
íbúð.
Við þessi lán geta hin frum-
stæðu húsbréf ekki keppt. ís-
lenski markaðurinn er lítill og
ýmsar upplýsingar ekki að-
gengilegar. Áhugi erlendra veð-
lánafyrirtækja er því takmark-
aður. Engu að síður er hugsan-
legt að þau komi inn á markað-
inn í samvinnu við íslensk fyr-
irtæki.
Erlenda samkeppni
Undanfarið hefur tilkoma er-
lendrar samkeppni lækkað verð
á innlendri þjónustu. Nægir að
nefha verðsamkeppni á trygg-
ingamarkaði og lækkun bensín-
verðs. í mörgum viðskipta- og
þjónustugreinum hefur ríkt fá-
keppni eða einokun hér á landi.
Þegar viðskiptavinir hafa kallað
eftir verðlækkunum eða auk-
inni þjónustu hafa þau svör
fengist að hvorki væri unnt að
lækka verð né bæta þjónustu
því ýtrustu hagkvæmni væri þeg-
ar gætt og ómögulegt að gera bet-
ur.
Markaður fyrir
húsnæðislán er ...............
einokaður hér á
landi. Öll hús-
næðiskaup þurfa
að hljóta opin-
bera viðurkenn-
ingu í miðstýrðu
skömmtunarkefi.
Fáir, valdamiklir
aðilar, lána fé í
gegn um þetta
ríkisrekna kerfí.
Örfáir embættis-
menn fara með
stjórn húsnæðis-
lána á öllu land-
inu. Þegar hið
rikisrekna hús-
bréfakerfi er
gagnrýnt eru
svörin kunnug-
leg: Kerfið er eins
gott og á verður
kosið og stór-
hættulegt að
breyta því, þjón-
ustan mætir full-
komlega þörfum
húsnæðiskaup-
enda og öll gagn-
rýni á kerfið
byggist á van-
þekkingu.
Erlend sam-
Húsbréfþetta ergeftð Htmeð helmttit t‘tögwn nr. 76tl989um breytittgu
é tðgum um Htlsnirðisstofntm rikisins ttr. 8611 Wi8. sbr. tðgnr. 1097988.
Byggingarsjóður rikisins greiðir terðbtrtur af brifiþessu
skv. bnytingttm tl Hnsk/ttnitísi’Mt frd liigtlfitiftgi hrifsms
rit gfiskUtgtt og vexti fyrir somtt timahil.
Um emturgreiðslu rið innhtusn etXt úitiriUt. si o og irrðtnggingu.
ixtxmkför og ðnnur kjðr og skiimtUafer umii i irmt irgtugerð
nr. U9S9, sjd builitið.
Htisbrifskot trtfð skrú ú mtfn.
Um skaaatagameðferð htishrifs jtessu risost tif 9. gretnar
' ' * *•áÍ
reg/ugeeðar J hukhtið.
Heyrimik. H mStemher /M*V
llu HYOOINCMISIÖIIS KlKlMNS
fraoiviiMÍMiián
(M
qsp
HÚSMÆÐISSTOfNUN RÍKISINS
Kjallarinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
keppni mundi losa húsnæðismark-
aðinn úr viðjum einokunar. Nýjar
gerðir lána kæmu til sögunnar og
heppilegri fjármögnun
—— byðist. Kaupendur sem
tækju erlendu lánin lentu
í minni greiðsluerfiðleik-
um en kaupendur í hús-
bréfa- kerfinu. Nýbygg-
ingar væru fjármagnaðar
með einu háu láni og
eignamyndun væri hröð.
Eftir 7 ár ættu kaupendur
til dæmis 45% af mark-
aðsverði eigna sinna.
Vaxtakjörin
Tökum bandaríska lána-
markaðinn sem dæmi.
Lán eru öll óverðtryggð,
allíjölbreytt, en algeng-
ustu lán eru þó veitt til 30
ára með fostum eða
breytilegum vöxtum.
Föstu vextimir eru nú al-
mennt 8,5% og breytilegu
„Markaöur fyrir húsnæöislánin
er einokaöur hér á landi. Öll hús-
næöiskaup þurfa aö hljóta opin-
bera viöurkenningu í miöstýröu
skömmtunakerfí. “
vextimir lægri. Vaxtakjör fara þó
eftir lánstrausti og lánasögu lán-
takenda. Lánsfjárhæð er allt að
95% af verðmæti eignarinnar. Há-
markslán til kaupa á einbýlishúsi
er liðlega 13 milljónir.
Fjölskylda með 155 þúsund
króna mánaðarlaun og 1,0 milljón
krónur í sparnað gæti fengið lán
til að kaupa íbúð að verðmæti 7,0
milljónir. Greiðslubyrðin eftir
vaxtabætur væri um 40 þúsund á
mánuði í upphafi en hefði mtnnk-
að niður í 34 þúsund á mánuði að
raunvirði eftir 5 ár og léttist hratt
eftir það. Eignamyndun er hröð.
Skuldlaus eign fjölskyldunnar eft-
ir 5 ár væri um 2,6 milljónir, 30%
meira en í húsbréfakerfinu og
tveimur árum síðar hefði hún
eignast 44% af íbúðinni. Greiðslu-
byrðin fyrstu árin er meiri en ger-
ist i húsbréfakerfinu en fellur all-
hratt. Eftir 7 ár er greiðslubyrðin
orðin 20% minni en á árinu þegar
keypt var.
í húsbréfakerfinu þyngist
greiðslubyrðin hins vegar eftir þvi
sem líður á lánstímann. Hliðstæð
lán og þau bandarísku em boðin í
öllum grannlöndum okkar. Þar
eru sterkar lánastofnanir sem
veita húsnæðislán utan heima-
landsins. Á meðal þeirra má nefna
danska veðlánafyrirtækið Kredit-
foreningen Danmark sem margir
kannast við sem keypt hafa eignir
í Danmörku. Stefán Ingólfsson
Skoðanir annarra
Einkafjármögnun
„í Bretlandi eru allir stjómmálaflokkar sammála
um að einkafjármögnun sé heppilegt tæki til þess að
nota í framtíðinni. Verkamannaflokkurinn hefur þó
látið i ljós efasemdir um að fangelsi og spítalar séu
heppileg verkefni, en þar virðist þó vera um
áherslumun að ræða fremur en stefnumun. íslensk
stjórnvöld ættu að huga að því hvaða verkefni má
bjóða út á þessu sviði og reyna það við fyrsta tæki-
færi til þess að læra vinnubrögð við þessa athyglis-
verðu aðferð sem er nýtt skref í þá átt að brjóta nið-
ur múrana milli ríkis og einkaaðila.“
Úr forsíðugrein 46. tbl. Vísbendingar.
Allt að vinna
„ísland hefur allt aö vinna með aðild áð Schengen.
Með henni tekst í fyrsta lagi að varðveita norræna
vegabréfasambandið, sem hefur þjónað íslendingum
vel i fjóra áratugi og er einn mikilvægasti ávinning-
ur norræns samstarfs. í öðru lagi var gerð samnings-
ins um Evrópskt efhahagssvæöi stórt skref í átt til
þess að gera ísland hluta af hinni landamæralausu
Evrópu framtíðarinnar, með því að afiiema skorður
við frjálsu flæði fólks, fjármagns, vöru og þjónustu á
milli Evrópuríkja.“
Úr forystugrein Mbl. 10. des.
ÚA á markaðinn
„Hvað verður um kvótann? spyrja Akureyringar
nú þegar bærinn hefur selt meirihlutaeign sína í Út-
gerðarfélagi Akureyringa. Heimamenn hafa hingað
til talið sig geta ályktað sem svo að langtímahags-
muna þeirra yrði gætt. Fyrirtækið er nú komið á
„rnarkað" og rökrétt að álykta sem svo að markaður-
inn muni ráða þvi hvað verður nú um ÚA - og kvót-
ann, sem atvinnulífið í bænum á mikið undir að
haldist hér. íbúar margra annarra staða munu geta
vottað að ekkert lögmál heldur kvóta í byggð.“
Stefán Jón Hafstein, í Degi-Tímanum 10. des.