Dagblaðið Vísir - DV - 27.12.1997, Síða 27

LAUGARDAGUR 27. DESEMBER 1997
gikimkvöðull ársins
31
★ ★
Skúli Þorvaldsson frumkvöðull ársins 1997 í viðskiptalífinu:
Viljum taka forystuna
„Maður verður að taka sínar
ákvarðanir, burtséð frá því hvort
þær eru réttar eða rangar. Ef þú
tekur aldrei ákvarðanir þá gerist
aldrei neitt. Svipað er með fjárfest-
ingar. Ef þú kaupir hlut í 10 fyrir-
tækjum þá verður eitthvað af því
gott, en annað miður. Það er eins
með ákvarðanir. Það er líklegt að
tvær reynist rangar en átta réttar,"
segir Skúli Þorvaldsson, best þekkt-
ur sem hótelstjóri Hótel Holts, í
samtali við DV, en hann lætur nú
um áramótin af starfi hótelstjóra og
hverfur til annarra starfa.
Dómhefnd fjðlmiðlanna DV,
Stöðvar 2 og Viðskiptablaðsins hef-
ur útnefnt Skúla frumkvöðul ársins
1997 í íslensku viðskiptalífi. Skúli er
forystumaður hóps íslenskra fjár-
festa sem nú eiga 85% í bandarískri
fiskskyndibitakeðju sem heitir
Arthur Treacher’s. Hópurinn hefur
aukið hlutafé sitt í fyrirtækinu meö
þeim árangri að fyrirtækið hefur
endurheimt tiltrú fjárfesta og hluta-
bréf þess stigið verulega í verði.
Skúli, sem er varaformaður stjóm-
arinnar segir að stefnt sé að upp-
byggingu þessa fyrirtækis og mögu-
leikamir séu talsverðir á að það
takist þótt ekki verði það neitt
áhlaupaverk, heldur verði að vinn-
ast með þrautseigju og- þolgæði.
Skúli var fyrst spurður um ástæður
þess að hann og fleiri íslendingar
fjárfestu í þessu fyrirtæki.
„Ég kom fyrst að Arthur
Trecher’s sem fjárfestir árið 1993,
bæði fyrir sjálfan mig og aðra. Fyr-
irtækið vakti ekki sérstaklega
áhuga minn umfram önnur og ég
leit ekki á það öðmvísi en sem fjár-
festingu í hlutabréfum sem væm
keypt á lægra verði til að selja á
hærra verði,“ segir Skúli.
Gott tækifæri
Skúli segir að seinna meir hafi
hann farið að kynna sér fyrirtækið
Arthur Treacher’s betur, ekki síst
eftir að hann sjáifur og fleiri höfðu
fjárfest meir í því. „Menn fjárfesta í
fyrirtæki af því að þeir hafa trú á
ýmsum þáttum, ekki sist á þeim
sem reka það. Ef stjómendumir eru
góðir er mun líklegara að eitthvað
verði úr fyrirtækinu þótt það sé
vissulega ekki algilt. Hjá Arthur Tr-
eacher’s kynntumst við forstjóran-
um. Hann átti 25% í fyrirtækinu og
var mjög viðkunnanlegur maður
sem hafði gert marga góða hluti.
Hann hafði tekið við fyrirtækinu
nánast út úr gjaldþroti og aukið um-
fangið úr rekstri 33 veitingastaða i
163 þegar best lét, en var á þessum
tíma kominn í blindgötu með það.
Vinur minn og félagi hafði áður
komið að þessu fyrirtæki árið 1992
sem fjárfestir og lagt í það fé en sá
síðar að það þurfti meira til og
einnig það að stjómandinn hafði
ekki möguleika á að gera meira fyr-
ir það. Hann hvorki réð við að leiða
það lengra áfram né hafði tiltrú fjár-
festa.
Við félagi minn höfðum því
áhuga á að gera eitthvað meira og
ástæða þess að áhugi okkar jókst
var sú að þetta er geysilegt tæki-
færi. Við urðum því ásáttir um það
við forstjórann að ráða nýjan stjórn-
anda, mann sem kom úr þessum
geira og hafði starfað við skyndi-
bita- og fiskiðnað í 19 ár hjá öðm
fyrirtæki sem rak 630 fiskskyndi-
bitastaði. Það var mælt sterklega
með þessum manni við okkur og við
vildum fá nýtt blóð inn í fyrirtækið
þar sem við töldum það vænlegt í
því skyni aö endurheimta tiltrú
nýrra fjárfesta.
í baklás
Ekki vildi þó betur til en svo að
þeim nýja og þeim fyrrverandi
samdi ekki og aftók sá síðamefndi
að vinna með nýja manninum
þannig að allt stóð fast. Ástæðan
var sú að sá fyrrverandi hafði á sín-
um tíma gert samkomulag við fé-
laga mína umaö fara með atkvæðis-
rétt þeirra. Ég hafði hins vegar
aldrei gert neitt slíkt samkomulag
og var því frír og frjáls.
Þegar þama var komið og ailt
stóð fast var mér nauðugur einn
kostur að reyna að kaupa manninn
út. Samningaviðræður um það
stóðu síðan næsta hálfa árið en
lyktaði á þann veg að það tókst á
endanum að kaupa hann út með
hjálp margra góðra manna og yfir-
taka fyrirtækið. Við sem hópur eig-
um nú í kringum 85% í fyrirtækinu.
Þegar þama var komið var ég
orðinn mun meira viðloðandi Arth-
ur Treacher’s og farinn að taka þátt
í því að breyta fyrirtækinu og orö-
inn varaformaður í stjóm. í sjálfu
sér var það ekkert tiltökumál þar
sem sjóndeildarhringur minn hefur
alla tíð náð út fyrir Faxaflóann og
ég vitað að það væra fleiri tækifæri
í heiminum en bara á íslandi þar
sem aðeins búa 270 þúsund manns.
Hugurinn hefur því alltaf leitað út
fyrir landsteinana.
Þátttakan í Arthur Treacher’s er
ekki í fyrsta sinn sem ég leita fyrir
mér utan landsteinanna, því að fyr-
ir 11 áram stofnaði ég fyrirtæki
ásamt tveimur öðrum vinum, sem
heitir í dag Island Tours og er stað-
sett í Þýskalandi, Sviss og Hollandi
og sér um ferðir til íslands. Fyrir-
tækið varð á sínum tima stærsti
ferðaheildsali íslandsferða og flutti
til landsins um 6 þúsund farþega og
ársveltan varð nærri 500 milljónir
króna. Þetta fyrirtæki seldum við
Flugleiðum um síðustu áramót en
Flugleiðir höfðu áður keypt fjórða
part í því áriö 1991.
Frumraunin var Island
Tours
Island Tours var í rauninni
frumraunin hjá mér að fara á er-
lendan markað og sjá hvað þar væri
aö finna en einnig til að afla okkur
viðskipta. En svo ég víki aftur að
Arthur Treacher’s þá felst í þvi gott
tækifæri. Skyndibitamarkaðm'inn, í
þessu tilfelli í Bandaríkjunum, hef-
ur vaxið gríðarlega undanfama ára-
tugi og ei* enn að vaxa og á eftir að
vaxa, vegna þess að tími fólks er
meira og minna ásetinn af mörgu,
svo sem tölvum, kvikmyndum,
myndböndum og hveiju sem er.
. Fólk vill vera heima hjá sér og
- gefur sér.minni tíma til.að elda mat
og matreiðslan er stöðugt að fasrast
frá heimilum til veitingastaða. Þetta
hefur veriö löng þróun og stórmark-
aðimir í Bandaríkjunum og hér
heima raunar líka hafa skynjað
hana og að viðskiptavinimir vilja
stöðugt meira tilbúinn mat, skyndi-
bita, hvort sem er til að taka heim
með sér eða að fá hann sendan
heim. Þegar horft er á þennan
markað í heild sést að vöxturinn
hefur fyrst og fremst verið i ham-
borgurum og Mac Donaldls verið
þar í fararbroddi.
Sterkir leiðtogar
í öðrum gerðum skyndibita hafa
önnur nöfn verið leiðandi í þessum
iðnaði: í kjúklingunum var það
Kentucky Fried en síðan kom besta
dæmið; Boston Chicken sem síðar
varð Boston Market og varð algjör
bylting. Það var nefnilega ekkert
nýtt við kjúklinginn hjá þeim. Hann
var bara meðhöndlaður og fram-
reiddur öðmvísi hjá Boston Market,
ekki djúpsteiktur, heldur grillaður
og settur í aðrar umbúðir með öðm
meðlæti og seldur á huggulegum
stöðum, bæði til að taka með sér eða
neyta á staðnum. Fyrirtækið hrein-
lega sprakk út, blómstraði um tíma.
Ástæða til að þessi þekktu skyndi-
bitanöfn hafa blómstrað er sú að
þau höfðu sterka markaðsmenn,
sterka leiðtoga sem drifu hlutina
áfram og aðrir - önnur vörumerki
nutu góðs af.
Þegar litið er á fiskinn sem
skyndibita þá hefur verið og er
sterkasta fyrirtækið þar Long John
Silver, sem íslendingar þekkja af
gömlum viðskiptum og fleiri, en fyr-
irtækið rak um tíma 1.300 staði.
Það sem gerðist síðan með Long
John Silver, sem sannarlega var ág-
ætt fyrirtæki, var að það staðnaði
gjörsamlega fyrir um 15 árum. Þetta
var almenningshlutafélag sem ein-
staklingur keypti upp að fullu og
skuldsetti það á móti kaupunum
með aðstoð banka og stofnana. Siö-
an sat hann uppi með allan pakk-
ann en réð ekki við fjármagnskostn-
aðinn, lenti í vandræðum og bank-
amir yfirtóku fyrirtækið.
Síðan þetta gerðist hefur það ver-
ið í fóstri hjá banka sem hefur eng-
an áhuga á því sem slíku, heldur
einungis áhuga á að losna við það
aftur. Þess vegna er ekkert gert og
engar nýjungar koma fram og hafa
engar verið þar eða í fiskskyndibita-
framleiðslu yfirleitt síöustu 15-20
ár. Af þeim ástæðum hefur mark-
aðshlutdeild fisks sem skyndibita
hrapað og er nú um 1,2% í Banda-
ríkjunum af heildarveltu í skyndi-
bitageiranum. Það er því til nokk-
urs að vinna.
Fiskurinn á möguleika
Við vitum að fiskur er hollur og
að það er áhugi fyrir því að borða
fisk víða í Bandaríkjunum. Það hef-
ur hins vegar ekkert verið gert fyr-
ir þnnan markhóp lengi og enn er
verið að bjóða því upp á sama gamla
djúpsteikta fiskinn, sem í sjálfu sér
er góður, en nýjungar hafa engar
komið. Það vantar algjörlega foryst-
una og hún er það sem við höfum
áhuga á.
Við teljum að við getum tekið for-
ystuna, en vitum líka að það tekur
tíma og verður erfitt. Spurningin er
bara að hafa þolgæði til að yfirstíga
erfiðleikana. Skyndibitamarkaður-
inn er mikill samkeppnisrekstur og
miklu skiptir að gæta aðhalds án
þess að það bitni á gæðum vörunn-
ar. Verð á hverri sölueiningu er lágt
og afrakstur af henni því lítill
þannig að umsetningin og hagræð-
ingin felst í fjöld seldra eininga og í
fjölda sölustaða.
Af þessum ástæðum verðum við
að stækka og erum því í viöræðum
við fyrirtæki sem heita Skipperls
og Seattle Crab Company á norð-
vesturströnd Bandaríkjanna um
kaup á 92 stöðum sem þeir eiga. Því
fleiri sem staðirnir verða, þeim
mun meiri verður hagræðingin.
Hún felst einnig, auk þess sem fyrr
er nefnt, í öllu sem heitir markaðs-
starf og stjórnun og síðast en ekki
síst í innkaupum. “
Gæðin verða í fyrirrúmi
Arthur Treacher’s var á sínum
tíma fimmti stærsti kaupandi á
fiski af Iceland Seafood og Skúli seg-
ir að fyrirtækinu hafi vissulega ver-
ið umhugað um að halda viðskipt-
unum áfram. „Við fundum hins veg-
ar aðra aðila með sambærilega vöm
en á hagstæðara verði. Við kaupum
fisk af fyrirtæki í Seattle, villta
rækju frá Flórída og síðan taílenska
alda ferskvatnsrækju. „Við þurfum
fyrst og fremst að huga að gæðun-
um og að fá gott hráefni á góðu
verði. Við munum aldrei fórna gæð-
unum eins og t.d. Long John Silver
hefur gert,“ segir hann.
Skúli hefur stjómað Hótel Holti
um árabil. Hótelið er viðurkennt
gæðahótel og afbragðs veitingastað-
ur. Skúli var spurður að þvi hvern-
ig hann skilgreindi gott fyrirtæki.
„Gott fyrirtæki byggist fyrst og
fremst á aga og menn verða að byrja
á sjálfum sér í þvi efni. Síðan verð-
ur að hafa aga í rekstri, aga í fjár-
málum og aga í hvívetna. Þetta er
grundvallaratriði. Agi er nokkuð
sem bæði er meðfætt en einnig lært
frá uppeldi og umhverfi.
Ég tel að það sé margt sem gerir
hverjum og einum mögulegt að ná
árangri í lífinu en yfirleitt liggur
um 90% vinna að baki árangri en
10% hæfileikar. Ég held að manni
sé fært að gera flest sem maður vill
leggja fyrir sig, hafi maður á annað
borð heilsu til. Undirstaðan sé elju-
semi, þrautseigja og framsýni.
Útivist og lestur
Skúli Þorvaldsson er tvígiftur og
á þrjú böm. Hann segir að áhuga-
mál sín hafi mjög mikið tengst vinn-
unni og viðskiptum yfirleitt. Hann
kveðst lesa mikið, ekki einungis
bsékur um athafnamenn og og við-
skiptarit, heldur einnig reyfara. Þá
skipar útivera, bæði skíðaíþróttir,
göngur og hjólreiðar háan sess í lífi
hans. „Ég er svo heppinn að hafa
hitt lífsfórunaut, síðari konu mína,
sem hefur sömu áhugamál. Við
erum saman öllum stundum þar
sem hún vinnur einnig mikið með
mér. Hún hjálpar mér geysilega og
er mér stoð og stytta," segir hann.
Spurður um náms- og starfsferil
segir Skúli: „Ég lauk Verslunarskó-
lanum en fór síðan rúmt eitt ár til
Spánar og las þar spænsku og spæn-
skar bókmenntir. Síðan fór ég í lög-
fræði hér heima og lauk henni árið
1968. „Ég ætlaði mér alla tíð í við-
skipti og byrjaði að aðstoða föður
minn sem var og er mikill athafna-
maður eins og alþjóð veit.
Ég vann við hlið hans í mörg her-
rans ár en síðan skildu leiðir okkar
að miklu leyti, okkur báðum til
hagsbóta. Ég ætlaði mér aldrei út í
hótelrekstur og ákvað að um fimm-
tugt skyldi ég snúa við blaðinu,
sjálfs mín vegna og kannski ann-
arra líka.“
Hættir á Holtinu
„Maður þroskast ekki meira ef *
maður er alltaf að gera sömu hlut-
ina og ég kann orðið þennan hótel-
rekstur og túrisma mjög vel og get
unnið við hann blindandi og þá er
kominn tími til að takast á við nýja
hluti," segir Skúli ennfremur. Hann
kveðst hafa átt því láni að fagna að
vinna með úrvalsfólki alla tíð sem
reynst hafi honum vel og vonandi
hsdi hann sömuleiðis reynst þvi vel.
„Ég hef því ákveðið að hætta um
áramótin og við Hótel Holti tekur
ungur maður, Eiríkur Ingi Frið-
geirsson sem búinn er að vinna með
mér hér í 11 ár, afbragðs maður,
vandaður og traustur. Hann hefur
verið aðstoðarmaður minn undan-
farin þrjú ár og tekur við fram-
kvæmdastjóminni nú um áramótin
og ég veit að honum mun farnast
vel,“ segir Skúli Þorvaldsson, frum-
kvöðull ársins 1997, að lokum.
-SÁ
r