Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.1998, Qupperneq 23

MÁNUDAGUR 19. JANÚAR 1998
31
Beðið eftir sólmyrkva
Vísindamenn um allan heim eru
nú að búa sig undir sólmyrkva.
Þetta fyrirbæri myndast þegar
tunglið skyggir á sólina og mun eiga
sér stað um sunnanvert Atlants- og
Kyrrahaf 26. febrúar nk.
Það er alltaf hátíð í bæ meðal vís-
indamanna þegar þetta gerist. Þeir
munu skipta hundruðum sem fylgj-
ast vel með í þeim tilgangi að rann-
saka þetta fyrirbæri, skrá hjá sér
gögn og setja fram kenningar í
framhaldi af því.
ESKPIKE
3 í 1 ^
CUMBRIAN
3 í 1
flís.
Falleg sjón
Ahuginn nær þó langt út fyrir
hóp vísindamanna. Mörgum finnst
þetta hreinlega svo falleg sjón að
þeir geta ekki hugsað sér að missa
af þessu. Stjörnufræðingar eru al-
mennt á þeirri skoðun að þetta sé
stór og mikil gjöf sem móðir náttúra
færir okkur með þessu.
Sólmyrkvinn sem nú er beðið eft-
ir sést aðallega í Suður-Kyrrahafi og
almennt sést hann ágætlega í suð-
lægum löndum. Þeir sem búa norð-
ar geta hugsanlega séð hann að
hluta en þeir verða að fara nær mið-
baug til að sjá alla dýrðina.
Litbaugurinn skoðaður
Ef heppnin er með er tunglið
nógu stórt og í réttri fjarlægð skygg-
ir tunglið algjörlega á sólina nema
litbauginn á yfirborði hennar. Það
gefur frá sér um milljón sinnum
minni birtu en miðja sólarinnar.
Þegar tunglið fer milli jarðar og sól-
ar varpast skuggi yfir jörðina.
Eini möguleikinn á að sjá litbaug-
inn er þegar almyrkvi verður á jörð-
Sportbúö • Títan
Seljavegur 2
Pósthólf 1180
101 Reykjavfk
Slmi 551 6080
Fax 562 6488
Opið mán. r fös. 9-18.
Sólmyrkvi - ein fallegasta gjöf náttúrunnar aö margra mati.
inni. Það stendur eingöngu yfir í
nokkrar minútur. Þessi almyrkvi
gefur visindamönnum hins vegar
kjörið tækifæri til að rannsaka
þennan sólarlitbaug. Þannig er
hægt að sjá ýmislegt í sólkerfmu
sem væri annars ómögulegt að sjá.
Vísindamenn munu reyna að nota
þetta tækifæri til að svara spum-
ingu sem menn hafa lengi brotið
heilann um: Hvernig getur and-
rúmsloft sólarinnar orðið 2 milljón
gráðu heitt þegar yfirborð hennar
er aðeins um 6.000 gráður?
Og það er fleira sem þessi sól-
myrkvi gefur tækifæri til að kanna.
Tekið verður á móti útvarpsbylgj-
um sem geimfarið Galileo sendir en
það er nú á braut um Júpíter. Þess-
ar bylgjur munu á leið sinni til jarð-
ar fara í gegnum litbauginn á með-
an á sólmyrkvanum stendur. Vis-
indamenn segja að segulsvið lit-
baugsins muni hafa áhrif á bylgj-
urnar á leið þeirra til jarðar. Með
því að kanna tíðni bylgnanna er
hægt að kortleggja þá segulorku
sem er I baugnum.
Þess má geta að Evrópubúar
munu ekki geta séð þennan sól-
myrkva. Hins vegar munu þeir geta
séð einn slíkan í ágúst 1999. Ef
mönnum finnst það langur timi geta
menn huggað sig við það að íbúar
meginlands Evrópu geta ekki séð
sólmyrkva fyrr en í ágúst árið 2017.
-HI/ABCnews
Skj alaskápar
Traustir - vandaðir
og á góðu verði!
Tíminn læknar öll jarðskjálftasár
í jarðskjálft-
um myndast
oft sprungur
og jafnvel mis-
gengi i jörðina.
Margir halda
að þetta verði
á jörðinni um
aldur og ævi.
Nú hefur hins
vegar komið í
ljós að jörðin
læknar sig
sjálf ef svo má
að orði kom-
ast. Sprung-
urnar fyllast
með öðrum
orðum sjálfar
með tímanum.
Þetta kemur
fram í rann-
sókn sem birt
er í tímaritinu
Science. Þetta
„lækningar-
ferli“ gerir
jarðskorpuna
jafn stífa og
hún var fyrir
skjálftann og
kemur i veg
fyrir að mis-
gengi rifni upp
aftur.
Vísinda-
mennimir sem
komust að
þessu hafa ver-
ið að fylgjast
með misgengi í
Mojaveeyðimörkinni síðan það
myndaðist í snörpum jarðskjálfta
(7,5 á Richter) 28. júni 1992. Vísinda-
mennimir telja að rannsóknir á
borð við þessa hjálpi til að meta
hversu oft misgengi er líklegt til að
myndast.
Árin 1994 og 1996 gerðu vísinda-
mennirnir tvær áþekkar tilraunir í
eyðimörkinni. Þeir könnuðu hvern-
ig jörðin brást við þegar jarðskjálfti
átti sér stað. í þessu tilviki var hann
reyndar framkallaður með þvi að
sprengja í 30 metra djúpri borholu
nálægt misgenginu.
ig misgengi byggir smám saman
upp spennu á nokkrum áratugum
eða jafnvel öldum og losar síðan um
spennuna á nokkrum sekúndum.
Þess ber þó að geta að umrætt
misgengi er frekar lítið virkt og
jarðskjálftar á borð við þann sem
varð á þessum stað á sér stað á um
þúsund ára fresti.
-Hl/Science Daily
KR. 22.995 KR-17 417 KR. 20.256
JANÚARTILBOÐ
10% AFSLÁTTUR FRÁ ÚTSÖLUVERÐI
ÓLAFIJR GÍSLASON & CO HF SUNDABORG 3 SÍMI 568 4800
F,G SKRIFSTOFl.'BLINAtHJR ÁRMÚLA 20 SÍMI 533 5900
Jörðin jafnar sig tiltölulega fljótt eftir jaröskjálfta.
í ljós kom að höggbylgjumar sem
myndast við jarðskjálfta fóra mun
hraðar í seinni tilrauninni en þeirri
sem gerð var tveimur árum áður.
Mest var breytingin á svæðinu allra
næst misgenginu. Þetta gefur til
kynna að sá hluti skorpunnar sem
rifnaði við jarðskjálftann sé orðinn
jafn góður aftur. Þetta á aðallega við
um litlar sprangur sem eru undir
yfirborðinu.
Ljóst þykir að meiri þekking á
því hvað gerist í jarðskorpunni
hjálpi okkur einnig að skilja hvern-
ig ferli jarðskjálftans er, þ.e. hvern-
Miðvikudaginn 28. janúar mun aukablað
um skatta, fjármál og tryggingar fylgja DV.
Fjallað verður um flest það er við kemur
sköttum, fjármálum og tryggingum
heimila og einstaklinga.
Þeim sem vilja koma á framfæri efni í blaðið er
bent á að hafa samband við Jóhönnu Á.H. Jó-
hannsdóttur, DV# fyrir 21. janúar.
Þeir sem ætla að auglýsa í þessu aukablaði hafi
samband við Gústaf Kristinsson, auglýsinga-
deild DV í síma 550 5731. Ath: Síðasti skiladagur
auglýsinga er fimmtudagur 22. janúar.
£