Dagblaðið Vísir - DV - 24.01.1998, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 24. JANÚAR 1998 JD>"V
föðtal
„Vissulega eru það nokkur verk
þar sem ég hugsa að best hefði ver-
ið fyrir mig að ég hefði ekki komið
nálægt þeim. Þó er það svo með allt
sem gert er í leikhúsi, maður lærir
alltaf eitthvað af því öllu, jafnvel
þótt maður hafi ekki verið sáttur
við verkið í heild eða eigin frammi-
stöðu,“ segir Erlingur Gíslason leik-
ari þar sem hann lætur fara mak-
indalega um sig í stofunni heima
hjá sér á Laufásveginum, ýmist tog-
ar í skeggið eða strýkur það og vek-
ur kíminn á svip athygli undirrit-
aðs á því að hann þurfi eiginlega
sagnfræðing ef hann eigi að rifja
upp af einhverju viti þau fjörutíu ár
sem liðin eru um þessar mundir frá
þvi að hann gerði sinn fyrsta at-
vinnusamning í Þjóðleikhúsinu.
Hlutverkin sem Erlingur hefur
leikið eru nú orðin hátt á annað
hundrað. Sumir segja ferilinn svo
gott sem flekklausan. Erlingi hafi
tekist að halda góðu flugi allan
þennan tíma. Hvað segir hann sjálf-
ur um það? Eru þetta glæstir fjórir
áratugir sem eru að baki?
Einhver titilhlutverk
„Ég veit þaö sannast sagna ekki.
Sumir safna hlutverkum sínum
saman eins og frímerkjum. Ég
hugsa að frímerkin mín yrðu ekki
með hæstu gildunum eða frægustu
nótunum þótt vissulega geti ég
nefnt eitthvað af þekktum titilhlut-
verkum,“ segir Erlingur. Aðspurður
um uppáhaldsverk sem hann hafi
ekki fengið tækifæri til þess að
leika en langað til segir hann þau ef-
laust vera til.
„Aðallínan er þó sú að í leikhúsi
viltu að verkefnum sé raðað þannig
að sá hæfasti sé í hverju þeirra. Þú
vilt ekki vera í verkefni nema þér sé
treyst til þess og þótt þú treystir
sjálfum þér er það ekki nóg. Maður
óskar ekki eftir hlutverkinu ef ann-
ar er betri í það. Það þýðir einfald-
íega að þú hefur ekki lengur áhuga
á leiklistinni heldur sjálfum þér.
Maður er í þessu af því að maður
hefur á einhverjum timapunkti orð-
ið snortinn af þessari listgrein. Ég
hugsa að fyrir þá sem eru i þessu af
lífi og sál sé þetta starf nokkurs
konar köllun. Launin eru að
minnsta kosti lág svo ekki er maður
í þessu þeirra vegna,“ segir leikar-
inn hlæjandi.
Hann segir að ákvörðunin um að
verða leikari hafi verið meðvituð.
Hann hafi af einhverjum undarleg-
um ástæðum verið settur í
leiknefnd í MR og unnið þar mikið,
að öllu sem laut að uppsetningunni,
leikið aðalhlutverk í einu verki og
stórt hlutverk í öðru. Þetta var mik-
ið starf sem hann féll þarna inn í og
þekkti ekki mikið áður.
Úr námi í síld
Að loknu námi í Þjóðleikhúsinu
fór Erlingur utan til náms einn vet-
ur. Honum fannst hann þurfa að
mennta sig sögulega og leikstjómar-
lega, hverjir hefðu gert hvað og
hvernig þeir hefðu leyst hlutina.
Hann fór líka í leiklistarskóla, ekki
kannski hvað síst vegna tungumáls-
ins. Enginn leikari í útlöndum
kemst upp með að tala annað en
fyrsta flokks mál. Erlingur talar af
lotningu um lærifeður sína og
kollega þeirra í Austurríki.
„Þegar ég er að tala um þetta í
leikhúsinu hér heima veit enginn
um hvað ég er að tala. Þeir þekkja
bara ameríska leikara og hugsan-
lega breska. Það furðulega er að
þeir halda að það séu bestu leikarar
í heimi og það sem er enn furðu-
legra er að eftir að ég heimsótti þá í
Englandi komst ég að því að þeir
halda þetta sjálfir,“ segir leikarinn
og skellir upp úr.
Erlingur var í Austurríki 1956-
1957, kom heim um vorið og fór
beint í síld, fyrst á Siglufirði og síð-
an á Raufarhöfn. í nóvember um
haustið var hann síðan ráðinn til
þess að leika lítið hlutverk í leikrit-
inu Úlla vínblað. Hann var jafn-
framt aðstoðarmaður leikstjórans,
Indriða Waage, Herdís Þorvaldsdótt-
ir lék Úllu og Róbert Arnfinnsson
Bellman. Leikhúsunnendum er enn
í fersku minni hlutverk sem hann
var að æfa á sama tíma. Þar lék
hann unnusta Kristbjargar Kjeld í
Dagbók Önnu Frank.
Sjaldan ánægður
„Þetta voru fyrstu skrefin í þessu
og þótt ég hafi vissulega ekki alltaf
verið ánægður hef ég aldrei séð eft-
ir því að verða leikari,“ segir Erl-
ingur hugsi og bætir svo við: „Það
er ekki hægt að vera mjög ánægður
nema bara einstöku sinnum í þessu
starfi. Það er svo lítið sem þarf til
þess að trufla það að einhverju
leyti. Jafnvel þótt maður sætti sig
við útkomuna og segi: jú, jú, þetta
er í lagi, þá er eitthvað sem truflar
og maður fær ekki frið fyrir því að
þetta heföi mátt vera örlítið öðru-
vísi.“
Leikarinn segir að sannarlega
komi þær stundir þar sem honum
finnist allt ganga upp og þá sé mjög
indælt að vera í þessu starfi.
„í lífi leikhúsmanns koma stund-
um stór og mikilvæg augnablik. Þá
kemur hinn sérkennilegi eiginleiki
leikhússins í ljós, að þetta augna-
blik áttu alls ekki einn með sjálfum
þér eða með mótleikurum þínum.
Það áttu með öllum áhorfendunum í
húsinu. Það er makalaust, kannski
kvöld eftir kvöld. Það er stórkost-
legt.“
Indælt með Kristbjörgu Aðspurð-
ur hvaða verk standi upp úr þegar
hann horfir til baka nefnir Erlingur
eina af fyrstu sýningunum, Húmar
hægt að kvöldi, eftir O’Neill. Sú sýn-
ing var sett upp í tilefni af 40 ára
leikafmæli Arndísar Björnsdóttur
og þar léku Arndís og Valur Gísla-
son foreldra hans. Hann segir að
fjölskyldutengslin á sviðinu hafi
orðið honum makalaus upplifun og
uppgötvun.
Drap hana af slysni
„Auðvitað eru margar aðrar sýn-
ingar sem koma upp í hugann. Við
Kristbjörg höfum t.d. leikið saman í
mörgum sýningum og það hefur
jafnan verið afar indælt samstarf.
Ég leysti Gunnar Eyjólfsson af í Vér
morðingjar eftir Guðmund Kamban
í kringum 1968. Þar lékum við Krist-
björg hjón sem eru í sjálfu sér inni-
lega ástfangin. Þetta hjónaband var
afar fjölbreytt og skemmtilegt þótt
mér verði það á i hverri sýningu að
drepa hana af slysni,“ segir Erling-
ur og bætir við að leikferð með
Grímu, þar sem hann lék á móti
Bríeti Héðinsdóttur, hafi verið
skemmtileg og lærdómsrík.
„Við Bríet þekktumst raunar frá
fyrri tíð og hún leigði mér eitt sinn
herþergi. Til gamans get ég sagt
sögu sem lýsir kennurunum okkar.
Ég bauð til mín vinum og samstarfs-
fólki og að sjálfsögöu Brieti því hún
átti húsnæðið. Bríet var þá í skólan-
um og yfirkennarinn, Haraldur
Björnsson, kom í boðið, afar kurteis
og lét sér í engu bregða hvemig
þetta var allt saman. Þetta var skít-
sæmilegt. Þá lítur hann á Bríeti og
svipur hans myrkvast augnablik.
Svo kom þessi kvikindislega at-
hugasemd: „Nemendur hér.“ Hon-
um fannst það ekki samboðið sér,“
segir Erlingur og hefur greinilega
gaman af því að rifja þetta upp.
Hann segir að eftir fyrsta árið i
skólanum hafi strákarnir orðið dús
við Harald. Nemendurnir fengu að
kyssa fröken Arndísi á vangann við
útskrift og hún bauð þeim formlega
dús. Ef einhver, sem ekki var dús
við frökenina, hefði vogað sér að
þúa hana segist Erlingur geta
ábyrgst að jörðin hefði klofnað und-
ir þeim manni á sama augnabliki og
gleypt hann.
Eftirsóttur
Erlingur segist vera sáttur þegar
hann líti til baka eftir fjörutíu ára
feril. Síminn hringir meðan við
spjöllum saman og hann fær tilboð
um að leika í Shakespeare-verki,
líklega því fjórtánda á ferlinum.
Spennandi að fá svona tilboð. Skyldi
hann alltaf hafa verið eftirsóttur
leikari?
„Ég má bara eiginlega ekki neita
því. Það var ekkert sjálfsagt þegar
ég byrjaði á þessu fyrir 40 árum að
ég gæti haldið sjálfum mér og mínu
hyski lifandi í þessu starfi. Ég hef
að visu verið nægjusamur maður og
hef getað verið láglaunamaður og
haldið uppi því fólki sem hefur ver-
ið svo hógvært og hlédrægt að það
hefur látið sér það nægja sem ég hef
haft upp á að bjóða,“ segir Erlingur
Gislason leikari og vill engu um það
spá hversu lengi hann endist í leik-
listinni. Þar verði heilsan að ráða.
-sv