Dagblaðið Vísir - DV - 24.01.1998, Blaðsíða 30

3» QíKtæð sakamál
LAUGARDAGUR 24. JANUAR 1998
Langt fram eftir öldinni voru líf-
látsdómar kveðnir upp á Bretlandi,
þætti tilefnið réttlæta það. Mörg
mál frá þeim tíma hafa því ekki
gleymst, og sum eru af og til rifjuð
upp, ekki síst ef þau þykja á ein-
hvern hátt óvenjuleg.
Það var siður í Skotlandi, og er
þar enn sums staðar, að fara í sam-
kvæmisleik um áramótin. Hann er
mjög óvenjulegur, því hann heitir
„Morð“ og er fólginn í því að einn
gestanna í viðkomandi húsi býr til
sögu af morði, en hinir gestirnir
eiga síðan að reyna að lýsa glæpn-
um i einstökum atriðum. Takist það
ekki gengur „sögumaðurinn" með
sigur af hólmi. Og sagan hér á eftir
er af einum slíkum sigurvegara,
þótt sá sigur yrði á sinn hátt
skammvinnur og tengdist veruleik-
anum meira en nokkurn gi-unaði
þegar látbragðsleikur hans fór fram.
Áram
ótaveislan
Gestirnir voru allir komnir. Það
logaði eldur í arninum, púnsskálin
hafði verið fyllt á ný og hópurinn
nýlokið við að syngja „gömul kynni
gleymast ei“. Það var að koma að
því að gamla árið yrði kvatt og því
nýja heilsað. En fyrst skyldi farið í
hinn hefðbundna samkvæmisleik,
„Morð“.
Gestgjafinn tók fram spilastokk,
og hver gestanna dró sér spil. Því
skyldi haldið áfram, samkvæmt
reglunni, uns einhver drægi spaða-
ásinn. Það kæmi í hans hlut að
segja söguna, það er að leika glæp-
inn sem átti að hafa verið framinn.
Síðan skyldu hinir gestirnir reyna
að ráða í hvað raunverulega hefði
gerst.
Það óvenjulega við samkvæmis-
leikinn að þessu sinni var að sá sem
dró spaðaásinn setti á svið glæp
sem hann var sjálfur nýbúinn að
fremja.
Trúlofunar-
hringurinn
Þann 30. desember 1934, daginn
fyrir gamlársdag, fór tuttugu og
þriggja ára gamall hermaður, fyrr-
verandi skrifstofumaður á lögmann-
stofu i Durham, John Bainbridge,
að heiman til að kaupa trúlofunar-
hring. Unnusta hans hét Helen
Wright og var tvitug.
Trúlofunin var þeirra einkamál,
en hugmyndin var að opinbera
hana í veislu á gamlárskvöld.
Vandamálið var hins vegar að Bain-
bridge skorti fé til að kaupa hring-
inn. Hann gerði sér þó ekki grein
fyrir því fyrr en hann stóð augliti til
auglitis við gullsmiðinn.
„Þú verður að verða þér úti um
meiri peninga," sagði skartgripa-
smiðurinn. „Ekki viltu valda þinni
heittelskuðu vonbrigðum á gamlárs-
kvöld.“
Ungi maðurinn varð hugsi. Svo
kinkaði hann kolli, og gekk á dyr.
Að læstri hurð
Síðar þennan dag kom ung
stúlka, Jane Herdman, heim til sín.
Hún tók í húninn á útidyrahurðinni
og fann að það var læst. Hún
undraðist þaö því það var ekki sið-
ur föður hennar að læsa. Að auki
var hún viss um að hurðin hefði
verið ólæst þegar hún fór að heim-
an.
Jane vissi líka að faðir hennar,
hinn sjötíu og fimm ára gamli lög-
maður, Edward Herdman, hafði ver-
ið heima þegar hún fór. Hann var
mikill safnari og hafði verið að fara
yflr stórt safn gamalla peninga og
Hann hefði beðið þar til
hún hefði farið út en þá
læðst inn, enda útihurðin
verið ólæst. Hann hefði
farið inn á vinnustofu
lögmannsins, séð veski
hans þar og ætlað að taka
úr þvi seðla, en þá hefði
Herdman komið inn, lík-
lega til að huga að safn-
gripunum sínum. Til
átaka hefði komið, og þá
sagðist Bainbridge hafa
gripið skörung við arin-
inn og pappíshníf á skrif-
borðinu og myrt Herdm-
an. Síðan hefði hann
tæmt veskið og farið út
um glugga, eftir að hafa
læst útihurðinni innan
frá.
Hann sagðist hafa
þurrkað af skörungnum
og hnífnum til að afmá
fingraför sín, en ekki tek-
ið eftir því að það var
enn blóð á hnífnum þegar
hann kastaði honum frá
sér.
Síðar fann lögreglan
umslag með peningaseðl-
um, en það hafði Bain-
bridge póstlagt til sjálfs
sín. Var blóð á nokkrum
seðlanna og staðfesti það
enn frekar hver bar sök-
ina í málinu.
Veislan
kirkjugripa þegar
hún kvaddi hann.
með lykil, því hans
var aldrei þörf, svo
hún gekk aftur fyr-
ir húsið þar sem
hún sá opinn
glugga. Hún skreið
inn um hann.
Hún kom að föð-
ur sínum látnum á
gólfinu í vinnu-
stofu sinni. Hann
hafði fengið höfuð-
högg og verið skor-
inn á háls. Jane
var ljóst að til
átaka hafði komið.
Veski föður henn-
ar, sem hafði
venjulega nokkrar
fjárhæðir að
geyma, lá tómt á
dragkistu.
Heimsóknin
Lögreglan kom á
vettvang skömmu
síðar og nú hófst
rannsókn sem mið-
aði að því að koma
böndum á morð-
ingjann.
Jane kvaðst ekki
vita til þess að fað-
ir hennar hefði átt
neina óvini. Hún
minntist þess hins
vegar að viku áður
hafði ungur maður . . _ . . ..
komið í heimókn. J°hn Bainbndge,
Hann hafði unnið á
fögmannsstofu föð-
ur hennar, en gegndi nú herþjón-
ustu. Hún sagði að hann héti John
Bainbridge. Jane sagðist ekki vita
hvað ungi maðurinn hefði viljað
föður hennar, en hún minntist þess
þó að hafa heyrt trúlofunarhring
nefndan og brúðkaup sem yrði hald-
ið áður en langt um liði.
Dagurinn fyrir gamlárdag er ekki
hentugasti dagur ársins til að hefja
morðrannsókn í Skotlandi, þvi þar
byrja margir áramótagleðina þann
30. desember og eru að fram á ný-
ársdag. Engu að síður voru tækni-
menn kallaðir til. Þeir fundu hins
vegar hvorki fingraför á skörungi
sem Herdman var talinn hafa verið
sleginn með né á blóðugum pappírs-
hníf sem fannst að húsbaki.
Gengið í verslanir
Fulltrúinn sem stjórnaði rann-
sókninni hét Harry Jenks. Hann
hlustaði með athygli á frásögn Jane
af unga manninum og trúlofunar-
hringnum. Hann sendi síðan hóp
lögreglumanna í skartgripabúðir og
til veðlánara, ef vera skyldi að ein-
hver sem gæti komið heim og sam-
an við lýsinguna á
Bainbridge hefði
keypt trúlofunar-
hring eða beðið um
lán. Er komið var
til Isaacs Cohen,
skartgripasala í lít-
illi hliðargötu, sagð-
ist hann hafa af-
greitt ungan mann
sem lýsingin gæti
átt við.
„Já, það er
hann,“ sagði Choen
þegar honum var
sýnd mynd af Bain-
bridge. „Hann átti
ekki fyrir hringn-
um svo- ég sagði
honum að fara og
ná í meiri peninga."
En Cohen hafði
annað í fórum sín-
um sem lögreglu-
mennirnir skoðuðu
með athygli og tóku
síðan með sér. Það
voru peningaseðlar
með blóðblettum á.
Með þeim hafði
Bainbridge borgað
þegar hann kom í
síðara skiptið til að
ganga frá kaupun-
um á hringnum.
Bankinn sem
Herdman skipti við
gat staðfest að seðl-
arnir væru með
sömu númerum og
seðlar sem lögmað-
urinn hafði fengið
afhenta nokkrum
dögum áður, en
þeir voru nýir og
því voru númer
þeirra kunn.
Handtakan
Bainbridge var handtekinn á
heimili sínu. Honum voru sýndir
peningaseðlarnir með blóðblettun-
um og þá játaði hann. Hann sagðist
hafa heimsótt Bainbridge til að
biðja hann um að lána sér fé, en
gamli maðurinn neitað sér um lán.
Daginn fyrir gamlársdag, er hann
kom frá gullsmiðnum í fyrra sinnið,
hefði hann farið að húsi Herdmans
en séð að dóttir hans var heima.
En hvernig tengdist þessi morð-
gáta samkvæmisleiknum á gamlárs-
kvöld? Jú, John Bainbridge hafði
orðið sigurvegari. Enginn hinna
gestanna hafði getað lesið í látbrögð
hans þegar hann lýsti með þeim
glæpnum sem hann hafði framið
daginn áður.
Hann hafði fetað sig áfram eftir
gólfinu, látið sem hann væri að læð-
ast að veski, en síðan snúið sér
skyndilega við, leikið átök, árás,
leikslok og loks undankomu sína.
Enginn viðstaddra hafði hugarflug
til þess að láta sér til hugar koma
eftir hverju hann var að líkja. Hon-
um var klappað lof i lófa, og
unnusta hans var að sjálfsögðu
ánægð með frammistöðu mannsefn-
is síns.
Veislan á gamlsárskvöld þótti
takast mjög vel, og áður en hún var
á enda tók Bainbridge fram trúlof-
unarhringinn og dró á fingur sinn-
ar heittelskuðu. Jafnframt var gest-
unum tilkynnt að brúðkaup þeirra
yrði haldið með vorinu.
Sögulok
Þrátt fyrir hve vel Bainbridge tókst
með samkvæmisleikinn var hann
auðvitað enginn sigurvegari í lífinu
sjálfu. Handtaka hans fréttist um
borgina, enda var Edward Herdman
kunnur lögmaður. Og glæpurinn
talaði sínu máli, þótt ljóst mætti
vera að Bainbridge hefði ekki farið
inn á heimili Herdmans með það í
huga að ráða hann af dögum.
Sakborningurinn sat í varðhaldi
uns honum var birt ákæran. Fáum
sögum fer af unnustu hans meðan
beðið var niðurstöðu i málinu, en
ljóst þótti að sektardómur yrði
kveðinn upp eftir játninguna. Ekki
var þó ljóst hvort um líflátsdóm
yrði að ræða.
Þessu sérstæða máli lauk með þvi
að kviðdómur fann Bainbridge sek-
an um morð og dómarinn kvað upp
yfír honum líflátsdóm.
Það þótti nokkur kaldhæðni örlag
anna að í veislunni á gamslárs-
kvöld, eftir að unga fólkið hafði lýst
yflr trúlofun sinni, tilkynnti það að
brúðkaupið færi fram 10. maí árið
eftir.
Það var einmitt 10. maí sem John
Bainbridge var hengdur í fangels-
inu í Durham.