Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.1998, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 18. MAÍ 1998
15
í háum söðli
Meöan þjóöin kýs yfir sig misvitra og duglitla alþingismenn veröur hún aö
sitja uppi meö þá og gera sér þá aö góöu, segir m.a. í grein Sigurðar. -
Viö kjörkassann.
Fyrir hálfum öörum
áratug hafði virtur og
gróinn opinber embætt-
ismaður það til marks
um vafasamt umboð
mitt til að viðra einka-
skoðanir á mönnum og
málefnum i fjölmiðlum,
að ég væri embættis-
laus. Bólaði þar á því
rótgróna og almenna
viðhorfi, að embætti,
ekki síst fm embætti,
hefðu í sér fólginn ein-
hvern óskilgreindan
töframátt sem sjálfkrafa
gæddi menn hæfileik-
um og áhrifavaldi sem
embættislausir menn
gætu ekki státað af.
Varla verður því
neitað, að fín embætti
færi mönnum áhrif og völd sem
beita má til góðs jafnt sem iUs, en
hvort þau tryggja mönnum þroska
eða andlega yfirburði, er aftur
annar handleggur.
Há embætti smækka lítil-
siglda menn
Sannleikurinn mun vera sá, að
það er einkennilega fátítt að há
embætti stækki menn eða efli. Hitt
er miklum mun tíðara að stór
embætti smækki menn, afhjúpi
takmarkanir þeirra og vanmátt.
Þessu má kannski líkja við það, að
smávaxnir menn kaupi sér of stór
föt til að sýnast meiri á velli en
þeir raunverulega eru. Nefna má
fjölmörg dæmi þess að menn kom-
ist til metorða, venjulega í krafti
ættartengsla eða flokkshollustu,
en reynist, þegar á
hólminn kemur, í
engum skilningi
þeim vanda vaxnir
að axla ábyrgðina
sem upphefðin legg-
ur þeim á herðar.
Segja má að þetta
hafi verið átumein
íslensks samfélags
um áratuga skeið,
og verður víst seint
metinn efnalegur
og menningarlegur
skaðinn sem af því
hefur hlotist. Ein
afleiðing þessarar
frumstæðu dillu er
vaxandi atgervis-
flótti: ungt og hæfi-
leikaríkt fólk, sem
ekki á sér bakhjarl
í stjórnmálaflokkum eða ættar-
tengslum, nennir ekki að glíma
við kolkrabbann og flýr land tug-
um og hundruðum saman.
Æviráöning er firra
Að sönnu hefur ástandið heldur
skánað miðað við það sem var fyr-
ir þremur áratugum eða svo. Þá
voru til dæmis allir forstöðumenn
opinberra menningarstofnana
æviráðnir, með þeim afleiðingum
að þær stöðnuðu og stirðnuðu,
hjökkuðu í sama
farinu og vörðust
ferskum hug-
myndum og ný-
stárlegum vinnu-
brögðum einsog
bakteríur hreinu
lofti. Síðan hefur
sú regla verið
upp tekin hjá
nokkrum menn-
ingarstofhunum
að ráða forstöðu-
menn til ákveðins tíma og gefist
vel. Reglan ætti að gilda um allar
menningarstofnanir og raunar öll
opinber embætti, enda vandséð
hversvegna forstjórar opinberra
stofnana'éigi að njóta ævilangs ör-
yggis, hvemig sem embættis-
færslu þeirra er háttað, umfram
ráðna forstöðumenn einkafyrir-
tækja.
Sú röksemd að löng starfs-
reynsla vegi þyngra en nýtt blóð
og ferskar hugmyndir er firra sem
allar mosagrónar stofnanir á ís-
landi eru til vitnis um. Æviráðn-
ing leiðir í langflestum tilvikum
til makræðis, sljóleika, stöðnunar
og fjandskapar við nýjungar.
Mannúðarráðstöfun
í rauninni mundi það jafngilda
mannúðarráðstöfun að leysa hátt-
setta og duglausa embættismenn
frá störfum og skipta þeim út eftir
hæfilega setu í embætti, meðþví
þeir hljóta margir hverjir að finna
sárt til vanmetakenndar yfir að
vera ekki starfi sínu vaxnir. Þeir
sem eru svo sljóir eða staðnaðir,
að þeir finna ekki til vanmáttar-
ins, ættu að fá lögboðna hjálp til
að átta sig á aðstæðum.
Hinsvegar vandast málið þegar
sögunni víkur að misvitrum og
duglitlum alþingismönnum og ráð-
herrum. Meðan þjóðin kýs slíka
yflr sig, verður hún vísast að sitja
uppi með þá og gera sér þá að
góðu!
Sigurður A. Magnússon
Kjallarinn
Sigurður A.
Magnússon
rithöfundur
„í rauninni mundi það jafngilda
mannúðarráðstöfun að leysa
háttsetta og duglausa embættis■
menn frá störfum og skipta þeim
út eftir hæfilega setu í emb-
ætti...u
Fordómar og fáfræöi
- ekki til góös fyrir neinn
Eftir að hafa hlustað á pistla i
útvarpi landsmanna og lesið
greinar í dagblöðum rann það upp
fyrir mér að fólk sem er að gefa sig
út fyrir að hafa skoðanir á málum
samfélagsins verður að kynna sér
mun betur þá málaflokka sem það
er að hafa skoðanir á.
Góður árangur
Efnið sem þetta fólk var að
reyna að tala og skrifa um er og
hefur verið til langs tíma „inn“
hjá öllum pólítískum flokkum svo
og öörum en það er vímuefna-
neysla ungs fólks og meðferð á
ungum vímuefnaflklum og for-
varnir.
Allir ætla að beita sér fyrir því
að mikið verði gert, mikið fram-
kvæmt, mikið tekið til hendi, mik-
ið sameinast, o.fl. o.fl. Menn belgj-
ast út af eldmóði rétt fyrir kosn-
ingar og ætla að gera mikið, setja
peninga í þennan málaflokk ung-
um fíklum til bjargar.
Alveg frá því árið 1978 hefur
SÁÁ sinnt meðferð á ungu fólki
með góðum árangri. Margir ungir
einstaklingar og þeirra fjölskyldur
lifa góðu lífi í dag vegna þeirrar
fjölbreyttu meðferðar sem SÁÁ
hefur upp á að bjóða fyrir ungt
fólk.
Meðferð á ungum vímuefnafikl-
um hefur verið að þróast hjá SÁÁ
með árunum og er svo komið að í
dag er þörfum ungra fikla mjög vel
sinnt hjá SÁÁ. Sjúkrahúsið Vogur
sér um afeitrun og greiningu á
þeim sjúklingum sem þangað leita
en þar er fjöl-
breytt hópur sér-
fræðinga sem
metur meðferð-
arþörf þeirra
sem þangað leita
eftir aðstoð. Sér-
fræðingahópur-
inn, sem i eru
læknar, hjúkr-
unarfólk, ráð-
gjafar, sálfræðingar og geðlæknar
vinna saman að meðferöarferlinu
og velja úrræði sem henta fyrir
hvem og einn.
Úrræði fyrir unga vímu-
efnafíkla hjá SAÁ
1. Afeitrun og greining. Sjúkra-
húsið Vogur.
2. Endurhæfing. Vík Kjalamesi
(sérstök meðferð fyrir stúlkur
undir 19 ára).
3. Endurhæfing. Staðarfell í Döl-
um. (sérstök meðferð
fyrir imga menn, 19 ár
og yngri).
4. Göngudeildar-
meðferð og fjölskyldu-
meðferð í Rvík og Ak-
ureyri.
5. Sérstök hópmeð-
ferð fyrir foreldra
ungra fíkla.
6. Áfangahús.
7. Félagsmiðstöð.
Á árinu 1997 leituðu
206 einstaklingar und-
ir 20 ára aldri til SÁÁ
og óskuðu eftir með-
ferð. Margir komu að
tilstuðlan annarra
ungra vímuefiiafíkla
sem vom i bata eftir
meðferð hjá SÁÁ .
Brottfall ungra
vímuefnaneytenda úr
meðferð hjá SÁÁ er
hlutfallslega minni heldur en hjá
þeim fullorðnu og er það góð vís-
bending um að þeir fái meðferð
við hæfi. Og þeir sem ekki ná
þeim árangri sem er ásættanlegur
leita aftur meðferðar hjá SÁÁ.
Álag á fjölskyldur ungra vímu-
efnaneytenda er mjög mikið og
finnst ástvinum stundum ekkert
ganga og að enginn sé að gera
neytt.
Þegar manni líður illa og er
horfa á son sinn eða dóttir þjást í
neyslu vímuefna er erfitt að vera
annað en örvænting-
arfullur og ráðvilltur.
En þegar meðlimur
úr fjölskyldunni
verður fyrir því að
verða vímuefhafíkill
verður fjölskyldan
og samfélagið að slá
um þann veika
skjaldborg og koma
honum til hjálpar.
Það er hlutverk og
skylda fjölskyldunn-
ar og samfélagsins.
Vil ég benda þeim
pistla- og greinahöf-
undum og þeim
borgarstjórnar- og
stjórnmálamönnum
sem ætla sér að hafa
á þessu skoðanir og
fjalla um málin að
vinna betur sína
heimavinnu, leita
upplýsinga og lesa ársskýrslur.
Það er ekki gott að fólk sem er að
fjalla um þennan heilbrigðisvanda
af fáfræði og þekkingarleysi veljist
til forystu i samfélaginu.
Það hjálpar engum, hvorki þeim
ungu vímuefnaflklum né þeirra
ástvinum, að vera með fordóma og
tala og skrifa af fáfræði um þenn-
an heilbrigðisvanda. Það getur
beinlínis komið í veg fyrir að
brugðist sé rétt og fljótt við vand-
anum.
Sigurður Gunnsteinsson
„Meöferð á ungum vímuefnafíkl-
um hefur verið að þróast hjá SÁÁ
með árunum og er svo komið að í
dag er þörfum ungra fíkla mjög
vel sinnt hjá SÁÁ.U
Kjallarinn
Sigurður
Gunnsteinsson
dagskrárstjóri - áhuga-
maður um heilbrigði
ungs fólks
Meö og
á móti
Eru það náttúruspjöll að
nýta Skógafoss í breska
bjórauglýsingu??
Saga
Film nýtur
trausts
„Þetta var skriflegt erindi frá
Saga Film sem við fjölluðum
um eins og okkur var ætlað að
gera. Auðvit-
að er verið að
breyta ásýnd
fossins í
ákveðinn
tíma og sjálf-
sagt að gagn-
rýna það en
við verðum í
þessu sem
öðru að reyna
að sigla með-
alveginn.
Upphaflega var áætlað að vera
á svæðinu í allt að tvær vikur
en við höfnuðum því og fengum
það stytt í fimm daga. Starfs-
menn Saga Film telja sig geta
tryggt að það verði engin spjöll
á náttúrunni við þessar tökur
og við erum meö eftirlitsmann
á staðnum sem fylgist gramit
með gangi mála og því að allt
fari fram eftir settum reglum.
Ef svo ólíklega vill til að ein-
hver slys henda, þá höfum við
tryggingu fyrir því að sá skaði
verður bættur að fullu. Annars
nýtur Saga Film ákveðins
trausts hjá okkur því starfs-
menn þess hafa ávallt gengið
vel um þau svæði sem fyrir-
tækið hefur myndaö."
Árnl Bragason, for-
stjóri Náttúru-
vorndar.
Geta orð-
ið slys
„Það er ekki gott að nota
náttúruperlur landsins í þess-
um tilgangi. Skógafoss er fal-
legasti foss
landsins en
við hann er
líka við-
kvæmur
gróður sem
nauðsynlegt
er að passa
að verði ekki
skemmdir á. . . .
Vlgffus Andresson,
Natturu- bóndi í Berjanesi.
vemd er með
eftirlit á staðnum og ekkert
nema gott um það að segja, en
sú almenna regla ætti að vera
til staðar að fara varlega í
svona lagað, hvort sem er verið
að tala um Skógafoss eða eitt-
hvað annað. Að vera hreinlega
ekki að selja náttúruperlur
okkar á þennan hátt. Þaö er
ekki hægt að verðleggja nátt-
úruperlur ef þær eru eyðilagð-
ar. Ég gekk fram á Seljavalla-
laug í fyrra þegar tökum á at-
riði úr mynd Hrafns Gunn-
laugssonar var nýlokið og mér
þótti nóg um. Það tók mig þrjá
daga að hreinsa til eftir þá
myndatöku. Dæmin sanna að
þrátt fyrir strangar reglur þá
geta orðið slys sem ég vona
innilega að verði ekki við
Skógafoss.“ -þhs
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjómar er:
dvritst@centrum.is