Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.1998, Blaðsíða 18

8 mennmg
★ ~w
MÁNUDAGUR 18. MAÍ 1998 JLlV
Andað á sofinn streng
ps ...
Frá og með árinu í ár bætast við ný norræn
menningarverðlaun. Það er Camegie-fjárfest-
ingarbankinn sem stofiiar til þeirra og veitir
þau fyrir norræna málaralist.
Camegie-listverðlaunin verða árleg og þrí-
þætt: listsýning sem fer um öll Norðurlönd,
listaverkabók og verðlaun. í dómnefnd em
fimm safhstjórar á Norðurlöndum, meðal
þeirra einn íslendingur, Bera Nordal forstöðu-
maður Malmö Konsthall.
PS sér ástæðu til að fagna þessum tímamót-
um og hrósa þeim sem hér eiga
hlut að máli. Eitt það skynsamleg-
asta sem gert hefur verið í nor-
rænu samstarfi er að veita bók-
menntaverðlaun Norðurlandaráðs;
þau vekja áhuga langt út fyrir
Norðurlönd, og það er gott til þess
að hugsa að myndlistin fái líka
vettvang þar sem skipulega er stað-
ið að kynningu á því besta sem
gert er á þessu heimshomi.
Til hamingju, Iðnó
Gamla Iðnó hefúr aftur opnað
sínar gáttir fyrir menningaráhuga-
fólki eins og verið hefur í fréttum.
Húsið er orðið eins og fegursta marsipan-brúð-
kaupsterta og yndi aö ganga þar um sali. Við-
ar Eggertsson lét að því liggja í viðtali hér í
blaðinu opnunardaginn að kannski væri lítið
eftir af sögu húss þegar búið væri að byggja
það upp á nýtt - erum við ekki bara komin aft-
ur til 1897? En þá það.
Aðstæður voru að ýmsu leyti frumstæðar
þetta kvöld; aöeins var gengið öðrum megin
inn og út úr salnum þannig að mikil þröng
myndaöist í hléinu og eftir sýningu. Og enn
era gömlu grænu Iönó sætin í salnum (sag-
an?), nýir stólar koma seinna. Erumsýningin í
húsinu á Únglíngnum í skóginum bar merki
þess að menn hafi þurft að flýta sér þvf iðnað-
armennimir vora tregir til að fara - enda eðli-
legt, er þetta ekki þeirra hús?
Nú bíðum viö hara spennt eftir dagskránni:
Hvað gerist næst í Iönó?
Bókin sigrar fjölmiðlastríðið
Einn af tónlistar-
viðburðum á Lista-
hátíð í Reykjavík er
tónleikamir
Straumar þar sem
Martial Nardeau og
félagar leika tónlist
frá ýmsum heims-
hlutum. Meðal at-
riða þar er frum-
flutningur á nýju
tónverki eftir Jón
Nordal; svo
splunkunýju að
hann var ekki alveg
húinn með það þeg-
ar viðtalið var tekið
í síðustu viku og var
kominn með sam-
viskubit. „Það er nú
ekki auðvelt fyrir
hljóðfæraleikarana
að fá verkið svona
seint," segir hann,
„en maður ræður
ekki almennilega
við þetta. Það er
eitthvað sem fer í
gang innan í manni
og meðan það er
ekki komið í gang
gerir maður ekkert
af viti.“
Hljóðfæraleikar-
amir sem ætla að
frumflytja verk Jón Norda| tónskáld.
Jóns era engir
aukvisar. Hann semur þaö I tilefni af tíu ára
afmæli Tríós Reykjavíkur sem er skipað
þeim Guðnýju Guömundsdóttur, Gunnari
Kvaran og Peter Maté.
„Ég kalla það „Andað á sofinn streng,"
segir Jón. „Þetta er mjög hljóðlátt verk, í
einum kafla - eiginlega er vögguljóðsblær
yflr því.“
Titillinn er líka tilvitnun í ljóð - „ekki
gæti ég sagt svona sjálfur," segir tónskáldið
hógvært. Línan er úr Ijóðinu „Gott þeim
sem bíður“ eftir Snorra Hjartarson úr bók-
inni Hauströkkrið yflr mér.
Yfir austurfjöllum
bíöur fölur dagmáni kvölds
Bíöur ung kona
þess aö unnustinn fari eldi
um hvítt land sitt
Blöur skáld þess
aö andaö sé á sofinn streng
svo hljómar hans vakni.
Gott þeim sem bíöur
þess aö gefa og njóta.
„Þetta gefur blæinn
á verkið,“ segir Jón.
- Hvemig koma tón-
amir til þín?
„Það get ég ekki
sagt. Ætli nokkur geti
skýrt það? Þetta er svo
afstrakt. Oft nota ég
hljóðfæri - spinn á pí-
anó - enda er ég gamall
píanisti, það er minn
miðill."
- En hvenær kom
Snorri Hjartarson inn í
verkið - strax í upp-
hafi?
„Nei, reyndar ekki,“
svarar Jón. „Ég hef
DV-mynd GVA stundum notaö tilvitn-
anir í Ijóö ef ég hef vilj-
að gefa eitthvert andrúmsloft og hjálpa fólki
til að ná tengslum við tónlistina. Sumum
fmnst þaö gott. Oftast set ég þá nafliiö eftir á
en í þetta skipti kom það fyrr en venjulega og
hafði þess vegna meiri áhrif á mig og hvem-
ig verkiö varð.“
„Andað á soflnn streng“ er 10-15 mínútna
langt og verður frumflutt á miðnæturtónleik-
um í Iðnó 20. maí, kvöldið fyrir uppstigning-
ardag, kl. 23. Tónleikamir verða endurteknir
kl. 17 sunnudaginn 24. maí á sama staö.
Camegie-listverðlaun
Ákaft fagnað
Samkvæmt áætlun
átti það að vera Ole
Christian Ruud sem
stjómaði Sinfóníu-
hljómsveit Islands á
tónleikum þeim sem
helgaðir yrðu tónlist
Beethovens. En svo
varð ekki. Tónleikar
þessir vora haldnir
síöastliðið flmmtu-
dagskvöld og það var
Gerrit Schuil sem hélt
á sprotanum. Hann
hafði tekið að sér það
erfiöa verkefni að
hlaupa í skarðið með
stuttum fyrirvara. Ein-
leik á píanó lék Bella
Davidovich en
konsertmeistari var
Guðný Guðmundsdótt-
ir. Eins og áður sagði
vom tónleikarnir helg-
aðir Beethoven. Verk-
in vora þrjú. Fyrst for-
leikurinn að Egmont,
þá píanókonsert nr. 3 í
c-moll og loks sinfónía
nr. 6, sú sem kölluð
hefur verið Pastoral.
Salurinn var fullur af fólki og eftirvænting
rafmagnaði loftið. Forleikurinn rann ljúflega
niður. Margt hljómaði þama fallega þó svo að
örlítið væru sum augnablikin klossuð. Ekki
tókst að gera forleikinn nema í meðallagi
áhugaverðan þrátt fyrir að jafnaði góðan leik
og túlkun, til þess er verkið einfaldlega of
bragðlítið. Það er erfitt að skálda eitthvað inn
i verk frá þessum tíma sem er ekki þar.
Píanókonsertinn glæsilega flutti ásamt
hljómsveitinni píanóleikarinn Bella Dav-
idovich, reyndur einleikari sem tónleikagest-
ir þökkuðu að loknum flutningi með dynj-
andi lófataki. Túlkun hennar var þó að
mörgu leyti sérstæð. Hún valdi mjög hæg
tempo og sýndi þar með ekki alveg sams kon-
Bella Davidovich - túlkun hennar á Beethoven var afar sérstæð.
ar glans og menn eiga kannski að venjast. Ef
hlustandi gat vanist hraðavalinu þá var eftir
að taka inn hina fjölbreyttu útmálun hennar
Tónlist
á einstökum stefjum Beethovens. Lýrísk stef
fengu sérstaka meðferð þar sem tónarnir
gátu birst mjög aftarlega í slaginu og bundust
sterkt. Tónninn hljómaði þá líkt og stæltur
en ofurmjúkur dansari í hægri hreyfmgu.
Brotnir
hljómar og
skalar
fengu hins
vegar marg-
ir nokkuð
vélræna
meðferð, eins og
hráir. Leikur
hennar hljómaði í
heild ömggur og
mjög persónuleg-
ur. Svona túlkun
gleymist seint og
venst kannski
aldrei. Stjórnandi
stýrði hljómsveit-
inni af öryggi og
var leikur hennar
góður.
Gerrit Schuil
þekkja orðið marg-
ir hér fyrir vand-
aðan píanóleik.
Það kom því fólki,
sem til tónlistar-
flutnings hans
þekkir, ekki á
óvart hversu næm
tök hans vora á
tónlistinni. Sjötta sinfónía Beethovens verður
að teljast með alvinsælustu hljómsveitarverk-
um. Það er ekki auðvelt að túlka slík verk
fyrir kröfuharða áheyrendur sem sjálflr eiga
kannski eina eða tvær glimrandi upptökur af
verkinu heima. En honum tókst að gæða
verkið öllu því lífi og þeim litum sem því
hæfðu best. Hann fór ólýsanlega vel með fln-
leg blæbrigði og alúðin, sem lögð var í túlk-
unina, skein í hverri hendingu. Hans hárflna
tímaskyn er ómetanlegur hæfileiki sem lyftir
tónlistarflutningi upp í þær hæöir sem við
sjaldan fáum aðgang að. Þannig varð til dæm-
is flutningurinn á öðram kafla verksins
hreint stórkostlegur. Þetta skynjuðu áheyr-
endur og fögnuðu í lokin stjómanda og flytj-
endum ákaft.
Orðm hér fyrir ofan era tilvitnun í einn
þekktasta bókaútgefanda Dana, Jarl Borgen. I
tilefhi af fimmtugsafinæli forlagsins síns gaf
hann út bókina Forlæg-
gersnak sem Politiken fúllyrð-
ir að sé besta lýsing sem til sé
á dönsku á bókaútgáfú sem
lífshættulegri og lífsnauðsyn-
legri list til að lifa af.
Jarl Borgen heldur því
fram að árásir nýrra fjölmiöla
hafi fram að þessu reynst vera
innantóm hótun sem aðeins
hafi treyst bókina í sessi sem
fjölmiðil númer eitt og þann
sem aðrir fjölmiðlar byggja á.
Óróleikinn hefúr þó i for með
sér að bókabransinn verður að tileinka sér
sveigjanleika og fagmennsku, segir hann, og
stýra amatörrithöfúndum og „hálfhæfileika-
fólki“ yfir í önnur hom á orðasviðinu.
Næturlíf bókamanna
Eitt dæmi um nýjan sveigjanleika bóka-
manna er afgreiðslutími bókabúða í stórborg-
um austan hafs og vestan. Áður hafa komið til
tals vinsældir bókabúða í New York seint á
kvöldin og í vikunni sem leið var grein í Week-
endavisen um bókabúðir í París sem hafa opiö
til miðnættis og era afar vinsælir skemmti-
staðir nátthrafna með bókadellu.
í greininni segir nákvæmlega frá nokkrum
bókabúðum sem veita þessa þjónustu, hvar
þær era, hvaða vöra þær sérhæfa sig í og
hvemig viðmót afgreiöslufólksins er. Einnig
segir frá viðskiptavinunum og að hvaða leyti
þeir era ólíkir „dagfólkinu". Nú flissa ekki
unglingar yfir nýjustu poppblöðum, nú kemur
enginn að kaupa bréfaldemmur og heftara, nú
kemur fólkið í hverfinu til að velja sér hók í
bólið og margir kíkja í bók um leið og þeir fá
sér kaffi í bókakaffinu sem er hluti af bókabúð-
inni. Flestir koma meira til að upplifa og njóta
en kaupa.
í Reykjavik er eitt bókakaffi, Súfistinn í
Bókabúð Máls og menningar, en búðin og
kaffihúsið hafa aðeins opið til tíu á kvöldin.
Þar er talsvert verslað en margir koma líka til
að skoða 1 friði og ró - eins og í París. Til
stendur að hafa opið til ellefu á kvöldin í sum-
ar eins og í fyrra - það gafst vel þá og var vin-
sælt meðal ferðamanna. Kannski teygir sú
regla sig fram á næsta vetur...