Dagblaðið Vísir - DV - 24.09.1998, Blaðsíða 19

FIMMTUDAGUR 24. SEPTEMBER 1998
Skilyrði að
færslugjald
verði lágt
Niðursveifla á verðbréfamörkuðum veld-
ur áhyggjum:
Lífeyrisframlag
Lágmarksframlag í llfeyrissjóö
er 10% af heildarlaunum. Fram-
lag launþega er 4% en mótfram-
lag atvinnurekanda 6%. En frá og
með næstu áramótum geta laun-
þegar hækkað hlut sinn í 6%,
hafa val um 2% viöbótarframlag í
lífeyrissjóð. Viðbótarframlag at-
vinnurekanda er hins vegar ekki
háö neinum takmörkunum og
getur launþegi því samið við
hann um hærra viðbótarframlag.
Sjálfstæðir atvinnurekendur,
þeir sem reka fyrirtæki i eigin
kennitölu, geta hins vegar ein-
göngu greitt 6% mótframlag. í
dag greiða þeir samtals 10% en
geta greitt 12% eftir áramót.
Kaup - sala
Kaupgengi er verð sem fæst
fyrir hveija einingu eða nafn-
verðskrónu við sölu verðbréfa. Ef
kaupgengi hlutabréfs er 3,6 þá
fær seljandi hlutabréfs að nafn-
virði 100 krónur 360 kr. fyrir sölu
bréfsins. Sölugengi er hins vegar
verð sem þarf að greiða fyrir
hverja einingu eða nafn-
verðskrónu við kaup verðbréfa.
Ef sölugengi hlutabréfs er 3,8 þá
kosta hlutabréf sem er að nafn-
virði 100 krónur samtals 380
krónur.
Samband íslenskra viðskiptabanka og
greiðslukortafyritækin tvö, Visa ísland og
Europay ísland, vinna nú að undirbúningi að
markaðssetningu greiðslukorts með örgjörva.
Kort þetta er nefnt smartcard á ensku en hefur
yfirleitt verið nefht snjaiikort eða rafbudda á ís-
lensku. Kortið mun geta þjónað hlutverkum
margra korta og auðvelda þannig skipulagið i
veskinu. Kortið er nákvæmlega jafnstórt og
þykkt og hefðbundið greiðslukort en frábrugðið
að því leyti að í því er örgjörvi. Hann er m.a.
hugsaður til þess að auðvelda notendum öll
minni viðskipti, t.d þegar greitt er fyrir bíla-
stæði, í hvers kyns sjálfsala eða við greiðslu
veggjalds.
Alþjóðlegu greiðslukortafyrirtækin hafa þegar
ákveðið að örgjörvi leysi segulröndina af hólmi
en fyrst um sinn verða þó bæði örgjörvar og seg-
ulrendur á kortunum. Þessir aðilar fullyrða að
öryggi kortanna og notkunarmöguleikar muni
aukast til muna. Hér á landi er búist við að hægt
verði að bjóða upp á slíkt greiðslukort innan árs.
í stað smápeninga
Finnur Sveinbjörnsson hjá Sambandi ís-
lenskra viðskiptabanka segir að þessa dagana sé
unnið að því að finna bestu tæknilegu lausnina
vegna kortsins og fara í gegnum fjárhagshliðina,
hversu miklar fjárfestingar séu væntanlegar.
Fyrst þegar þessir hlutir liggja fyrir verði hægt
að reikna út kostnað á hverja færslu. Hann segir
Sveiflur
raski ekki
langtíma
mark-
Skatt-
skyldur
sölu-
hagnað-
ur
Söluhagnaður
hlutabréfa er
yfirleitt skatt-
skyldur. Skatt-
heimtan nem-
ur 10% fyrir allt að 3 milljóna
króna hagnað hjá einstaklingum
og 6 milljóna króna hagnað hjá
hjónum. Verði söluhagnaður
hlutabréfa meiri er hann skatt-
lagður eins og venjulegai- tekjur.
Raunvextir
Raunvextir eru vextir umfram
verðbólgu. Hins vegar getur vaf-
ist fyrir mönnum að reikna raun-
vexti út. Á óverðtryggðum
skuldabréfum eru raunvextir það
sama og nafnvextir deilt með
verðbólgu. Ef nafnvextir eru 7,5%
og verðbólga 2% þá eru raunvext-
ir reiknaðir þannig:
1,075/1,02=1,0539 eða
5,39%.
einnig nota fyrir sérkjara- eða tryggðarkort, vild-
arkort og slíkt, persónulegar upplýsingar og til
að geyma lykil fyrir viðskipti á Netinu. Búist er
við að lesari fyrir snjallkort verði staðalbúnaður
á tölvum í framtíðinni. Viðskipti á Netinu eiga
því að verða öruggari, auk þess sem menn geta
ekki gert viðskipti með öðru kortanúmeri en
sínu eigin.
Þó kortið sé undirbúið í sameiningu fyrr-
nefndra aðila getur hver banki fyrir sig ákveðið
hversu öflugur örgjörvinn verður og hver banki
semur við sína vildarvini varðandi sérkjör. Þó
samvinna sé rnn kerfið á bak við kortin verður
samkeppni um notkunarmöguleikana og fríðind-
in.
Þó koma megi fjölda upplýsinga í kortin er al-
mennt rætt um að tvö kort verði notuð, fjármála-
kort og síðan kort fyrir viðskipti við hið opin-
bera og stofnanir, sjúkrasamlagskort, blóðbanka-
kort, bókasafnskort, aðgangskort o.s.frv.
-hlh
Efnahagskreppan í Asíu og áhrif
hennar á verðbréfavísitölur helstu
verðbréfamarkaða heims hafa vald-
ið fjárfestum áhyggjum. Margir
hafa tapað griðarlegum upphæðum
og vitað er til þess að í Evrópu hafi
hlutabréfasjóðir rýmað um 40% síð-
ustu 3 mánuði. Sem dæmi er nefht
að hlutabréf í sænska stórfyrirtæk-
30 ára
,„u Er- ilinhibíBÍ
icsson hafi
rýrnað um
40%. Fréttir berast
af ótta manna við heimskreppu og
ekki eru fréttir um áframhaldandi
vandræði í efhahagslífí Japans til
að lífga upp á framtíðarhorfumar.
En í miðjum óróanum á mörkuðum
undanfarið hafa bandarísk og þýsk
ríkisskuldabréf verið að gefa bestu
ávöxtunina fyrir fjárfesta. Því er
ekki að fúrða þó fólk spyrji hvort og
hvemig það á að fjárfesta í erlend-
um veröbréfum. Á fólk að hætta að
kaupa erlend hlutabréf, halda sig
eingöngu við skuldabréf eða halda
áfram eins og ekkert hafi í skorist?
Ragnar Hannes Guðmundsson,
verðbréfamiðlari hjá Kaupþingi,
bendir á að verðsveiflur séu eðlileg-
ar og ekki ástæða til örvænting-
ar. Stöðug hækkun hafl verið á
verðbréfamörkuðum sl. 6-7 ár.
Dow-Jones visitalan hafi tvö-
faldast, fór úr 4500 stigum í
byrjun árs 1995 í 9300 stig í
júní 1998. Ekki sé óeðlilegt þó
markaðurinn gefi eftir um leið
og væntingar um aukinn hagnað
minnki.
Ragnar Hannes segir að sé litið
aftur í tímann hafi hlutabréf gefið
betri ávöxtun að jafnaði en skulda-
mæti
fyrir-
tækja
Sá mis-
skilningur
gerir oft
vart við sig
að verö-
mæti fyrir-
tækja megi
lesa út úr
gengi á hlutabréfum í þeim.
Þannig sé hlutafélag sem státar af
genginu 25 á hlutabréfum sinum
mun verðmætara en félag sem
státar einungis af genginu 2,5.
Hins vegar er það markaðsverð
fyrirtækjanna sem segir til um
verðmæti þeirra. Markaðsverð er
nafnverð heildarhlutabréfa fyrir-
tækisins margfaldað meö geng-
inu. Segjum að nafnverð hluta-
bréfa í fyrirtæki A sé 10 milljónir
króna en nafnverð bréfa í B 100
milljónir. Gengi bréfanna í fyrir-
tæki A er 25 en gengið í B 2,5.
Markaðsverð fyrirtækjanna
beggja er þá jafnt, 250 milljónir.
þó alveg ljóst að sá kostnaður verði
að vera lágur, enda hugsaður fyrir
smærri greiðslur. Bendir hann á að
fólk sé oft að nota debetkort til að
greiða hluti sem kosta 3-400 krón-
ur. Hlutfall kostnaðar sé þá hátt en
kostnaður við hverja færslu er 9
krónur.
Þrátt fyrir lægri upphæðir verð-
ur engu að síður um færslur að
ræða. Hvemig virkar snjallkortið og hvemig
verður það ódýrara?
Með örgjörvanum verður hægt að safna pen-
ingum inn á kortið, t.d. millifæra 10 þúsund
krónur af tékkareikningi. Kortið er síðan notað
við smærri viðskipti eins og áður sagði og þá
stungið í sérstakan lesara, t.d við bílastæði, í
strætó, í mötuneyti, við Hvalfjarðargöngin og
víðar. Þannig tæmist smám saman úr rafbudd-
unni. Seljandi vöru eða þjónustu þarf ekki að
ganga úr skugga um öryggi kortsins því pening-
amir eru þegar til staðar. (Seljandinn fær þá af
óháðum reikningi í bankanum.) Allar hringing-
ar, eins og við hefðbundin kortaviðskipti i dag,
verða óþarfar. Þetta þýðir aukið hagræði fyrir
seljandann og væntanlega kaupandann ef færslu-
gjaldið verður ekki of hátt.
Notað á Netinu
í örgjörvanum em minniseiningar sem má
nota í fyrrnefndum tilgangi. Einingamar má
bréf. Hlutabréf séu reyndar meiri
áhættufjárfesting og fjárfestar geri
meiri kröfur um ávöxtun á þeim en
skuldabréfum. En sveiflurnar
hræða fólk.
„Þetta snýst um að fólk verður að
gera upp hug sinn um til hve langs
tíma það ætlar að fjárfesta. Þannig
gildir mjög ólík fjárfestingarstefna
fyrir mann sem er 30 ára og mann
sem er um og yfir fimmtugt. Al-
menna reglan er að því yngri sem
þú ert því meira áttu að eiga í hluta-
béfum, sumir mundu segja allt að
80%. Ungur maöur sem er að safna
í sjóö er ekki eins viðkvæmur fyrir
sveiflum eins og nú ganga yfir.
Þessu er hins vegar alveg öfugt far-
ið hjá eldri manninum. Skuldabréf
sveiflast minna en hlutabéf og því
nær sem dregur þeim tíma að hann
ætlar að nýta peningana, njóta
sparnaðarins, er betra að verðmæti
eignanna sé sem stöðugast. Það
minnkar líkumar á að hann þurfi
að leysa bréfin út í niðursveiflu eins
og nú er,“ segir Ragnar Hannes.
Hann leggur áherslu á að fólk
Verð-
fjárfesti jafht og þétt og breyti sam-
setningu eigin sjóða eftir þvi sem
árin færast yfir. „Við eigum alltaf
að láta langtímaviðhorf ráða ferð-
inni. Okkar hlutverk er að klæð-
skerasauma fjárfestingarstefnu fyr-
ir fólk, allt eftir þörfúm þess og
aldri.“
-hlh
55 ára
i
suJiluii/ý/
Markaðssetning greiðslukorta
með örgjörva, rafrænna budda, í undirbúningi: