Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.1998, Síða 40

•r
Upwóf
RENAULT
Clio heillar alla. Hann er traustur, Ijúfur og lipur
og meó línurnar í lagi. Clio hefur alla kosti smábíls,
en þægindi og öryggi stærri bíla.
Helstu öryggisþættir:
- ABS bremsukerfi
- Loftpúóar
- Fjarstýró hljómtæki úr stýri
- Samfellanlegt stýri
- Ný tegund öryggishöfuópúóa
Verðfrá 1.188.000 kr.
ÞO OETUR STOLAM Á ORVALIi OKKAR
Mán. - fös. 10:00 - 18:00
Fimmtud. 10:00 - 20:00
Laugard. 11:00 - 16:00
Sunnud. 13:00 - 16:00
LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1998 DV
Steinnáma
skáld-
skaparins
- um höggmyndir Sigurjóns Ólafssonar
Sigurjón Ólafsson var einn fjöl-
hæfasti og óhefðbundnasti
myndlistarmaður sem ísland
hefur alið. Eftir hann liggja flestar
tegundir portrettmynda, heföbundn-
ar standmyndir og minnismerki,
þrívíð afstraktverk af öllum stærð-
um og gerðum, lágmyndir, bæði
„venjulegar" og risastórar, að
ónefndum öðrum verkum
sem ekki er hægðarleikur að
flokka. í hverjum flokki eru
mörg öndvegisverk íslenskr-
ar myndlistar á þessari öld.
Ekki var Sigurjón heldur
fastheldinn á efnivið; gerði
myndir úr gifsi, leir, stein-
steypu og margs konar
steintegundum, einnig úr
jámi, kopar og ýmsum við-
artegundum.
„Óhefðbundinn" - orðið
er kannski notað einum of
oft - og ógætilega - yfir
smávægileg og tímabundin
frávik listamanns frá því
sem er að gerast í list sam-
tímans. Orðið hefur aðra
og dýpri merkingu hvað
Sigurjón snertir, er nánast
kjölfestan i viðhorfi hans
til listsköpunar. Hér á ég
ekki við að hann hafi með-
vitað og skipulega gengið á
svig við ríkjandi myndlist-
arviðhorf eða einsett sér
að himdsa allar kröfrn um
stefnufestu eða rökræna
þróun í list sinni, heldur
var honum nánast eðlis-
lægt að taka þarfir sér-
hvers efniviðar og eigið
hugarflug fram yfir ríkj-
andi viðhorf eða hefðir. Þættu
honum eldri myndlistarhefðir eða
listir fjarlægra þjóða vera nota-
drýgri en það sem var að gerast í
samtímanum beindi hann sjónum
sínum ósjálfrátt þangað. Sigurjón
er þvi í senn barn síns tíma - mót-
þrói gegn ríkjandi viðhorfum er
auðvitað innbyggður í nútímalist,
módernismann svokallaða - og á
svig við hann.
Það er ómaksins vert að velta
fyrir sér hvað það var í upplagi
Sigurjóns eöa bakgrunni sem
stuðlaði að þessu fordómaleysi.
Þar held ég að tvennt sé mikil-
vægast. í fyrsta lagi sú ríkulega
verkmenning sem Sigurjón er
sprottinn upp úr. Nokkrir áar
hans voru listasmiðir bæði á tré
og jám og sjálfur var hann fram-
úrskarandi handverksmaður.
Honum var því eiginlegt að leiða
merkingu, hið endanlega inntak,
myndverks af þeim efnivið sem
hann var með undir höndum
hverju sinni, í stað þess að
þröngva efninu í fyrir fram
ákveðna spennitreyju hugmynda.
í öðru lagi áttu tslendingar sér
enga höggmyndalist, og því var
Sigurjón ekki haldinn minnstu
minnimáttarkennd gagnvart hefð-
inni - „den store tradition" - sem
virkaði svo þrúgandi á marga
danska starfsbræður hans.
Svokölluð hefð varð honum ein-
faldlega ein af mörgum leiðum að
ákveðnu marki.
En þótt Sigurjón hlustaði eftir
því hvað efniviðurinn „vildi“ lét
hann ekki stjómast af honum. Ef
svo hefði verið væri gjörvallt lífs-
starf hans samansafn fullkomlega
óskyldra myndverka.
Staðreyndin er sú að þrátt fyrir
fjölbreytnina er myndlist Sigur-
jóns bæði heildstæð innbyrðis og
sjálfri sér samkvæm, hvort sem
litið er inntaks hennar eða mynd-
máls. Hér má nefna viövarandi
áhuga hans á vinnandi fólki, sér-
staka samúð hans með fólki sem
fyrir ýmissa hluta sakir hafði orð-
ið út undan í lífsbaráttunni og þá
einnig samkennd hans með þeim
sem gerst höfðu sérstakir
málsvarar þeirra sem minna
máttu sín. Þessi áhugi og samúð
birtast í fjölda verka sem lista-
maðurinn gerði.
Grásteinn, gabbró, granít
Mig langar að gera hér að sér-
stöku umtalsefni vinnubrögð og
helstu hugmyndir sem einkenna
svokallað „grásteinstímabiT á
ferli Sigurjóns - 1945-58 - bæði
fyrir það að þar er að finna sér-
staklega náið samræmi inntaks,
efniviðar og útfærslu, auk þess
sem þetta tímabil er af mörgum
talið það heildstæðasta á ferli Sig-
urjóns og eitt það merkasta i ís-
lenskri höggmyndalist. Kemur
þar margt til: djörf og mikilúðleg
formhugsun listamannsins, næm-
m- skilningur á náttúru þess efnis
sem hann er með undir hverju
sinni og sjálft meitilhöggið. Og
þótt þetta tímabil sé oft kennt við
„grástein“ fékkst Sigurjón einnig
við að höggva í gabbró, marmara,
sandstein, liparít og danskt
granít.
Sigurjón hlaut að sjálfsögðu
venjulega akademíska menntun í
myndmótun, það er í allri með-
höndlun gifs og leirs. Við lok
námstíma hans á akademíunni,
um 1935, er hins vegar ljóst að
Sigurjón Ólafsson.