Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.1999, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 19. JANÚAR 1999
Fijálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Þjóðin hefur ákveðið sig
Þjóðin hefur tekið skýra afstöðu í tveimur deilumálum
líðandi stundar. Þrír fjórðu hlutar hennar eru andvígir
viðbrögðum ríkisstjórnarinnar við kvótadómi Hæstarétt-
ar. Tveir þriðju hlutar hennar eru andvígir uppistöðu-
lóni í Eyjabökkum vegna orkuöflunar fyrir stóriðju.
Ríkisstjómin hefur ekki einu sinni getað sannfært
stuðningsmenn sína í þessum tveimur málum. Meiri-
hluti stuðningsmanna beggja flokka er andvígur ílokks-
forustunni í kvótamálinu og meirihluti Sjálfstæðisflokks-
ins er einnig andvígur uppistöðulóni í Eyjabökkum.
Ríkisstjómin kemst hins vegar upp með að ganga gegn
vilja þjóðarinnar og stuðningsmanna sinna, af því að
kjósendur setja ekkert samasemmerki milli skoðana
sinna á ýmsum málum og afstöðu sinnar í kjörklefanum.
Ríkisstjómin nýtur áfram yfirburðafylgis kjósenda.
Þetta þýðir, að ríkisstjórnin fær traustan meirihluta í
kosningunum í vor til þess að framkvæma kvótastefnu
og virkjanastefnu sína. Kjósendur munu ekki taka sjálf-
ir neina pólitíska ábyrgð á þessum tveimur ágreinings-
málum, þótt þeir hafi á þeim eindregna skoðun.
Þótt afnumin verði þjóðareign á fiskistofnun og sér-
stæðum náttúruvinjum drekkt í uppistöðulónum, er
nokkur sárabót að vitneskjunni um, að þjóðin lætur
þetta ekki alveg meðvitundarlaust yfir sig ganga. Hún
lýsir andstöðu sinni, þegar hún er beinlínis spurð.
Gæzlumenn sérhagsmuna skáka stundum í því skjóli,
að þeir séu óbeint hagkvæmir fyrir þjóðfélagið og þjóni
þannig almannahagsmunum um leið. í Bandaríkjunum
var í gamla daga sagt, að það, sem væri gott fyrir Gener-
al Motors, væri gott fyrir Bandaríkin í heild.
Þetta á engan veginn við í málunum tveim, sem hér
eru til umræðu. Hægt er að halda uppi verðgildi fiski-
stofnanna með því að takmarka aðgang að þeim, þótt eig-
endur fiskiskipa einoki ekki aðganginn. Hagkvæmnin
næst með því að setja kvótana á opið uppboð.
Orkuver í þágu stóriðju bera lítinn arð um allan heim
og einnig hér á landi, enda er orkuverðið svo lágt, að það
er feimnismál. Rekstur orkuveranna og stóriðjunnar
sker sig úr öðrum atvinnugreinum í lítilli mannaflaþörf
í samanburði við þær greinar, sem rutt er til hliðar.
Þannig munu Austfirðingar geta haft margfalt meiri
og traustari tekjur af þróun ferðaþjónustu í fjórðungnum
en af orkuverum og stóriðju. Margfalt fleiri geta haft lifi-
brauð sitt af ferðaþjónustu, sem fær að þroskast á eðli-
legan hátt, en kemur ekki og fer í einum rykk.
Framkvæmdir við orkuver og stóriðju valda mikilli
sveiflu, þar sem mikinn mannskap þarf á skömmum
tíma. Atvinnuauðn blasir síðan við, þegar framkvæmd-
um linnir og menn hafa vanrækt að byggja í fjórðungn-
um upp heilbrigða atvinnuvegi í sátt við landið.
Því fer fjarri, að andstaða við núverandi kvótakerfi og
fyrirhugað uppistöðulón í Eyjabökkum sé eingöngu tóm-
stundahugsjón vel stæðra þéttbýlisbúa. Þessi andstaða
við framgang sérhagsmuna á sér einnig hagkvæmnisfor-
sendur. Hún er beinlínis í þágu almannahagsmuna.
Langvinnar deilur hafa staðið um kvótann og uppi-
stöðulónin. Málflutningi er meira eða minna lokið, þjóð-
in hefur tekið afstöðu og er andvíg hvoru tveggja. Það
skortir aðeins, að þjóðin taki afLeiðingum skoðana sinna
með því að kúga stjómarflokkana til hlýðni.
Þegar meirihlutinn hefur sagt álit sitt á ótvíræðan hátt
hlýtur að vera hægt að víkja til hliðar gæzlumönnum
sérhagsmuna í stærstu stjómmálaflokkunum.
Jónas Kristjánsson
Við ráðum engu um nýju evruna sem mun taka öll peningavöld í Vestur-Evrópu og nágrenni á næstunni. Þá mun
ríða á fyrir okkur íslendinga að ráða sjálfir okkar bönkum, viljum við ekki verða alveg valdalausir í peningamál-
um okkar sjálfra.
Nýr dollari í Evrópu
fram umræða hér á
landi um bankakerfið
okkar, sem varla er
hægt að kalla annað
en skrípaleik eða
farsa. Hvergi er talað
um lækkun vaxta sem
væri þó stórum meiri-
hluta landsmanna
mikil búbót, líklega
meiri kjarabót en
nokkuð annað.
Forseti Bandaríkjanna
hefur sætt ámæli fyrir
kvennafar og svo sagði
hann þinginu ósatt um
það mál. Bankastjórar
Landsbankans sögðu
líka Alþingi okkar
ósatt um kostnað af
laxveiðum, en voru
„Meðan seðlabankar í Evrópu
setja grunnvexti sína í 3% fer
fram umræöa hér á landi um
bankakerfið okkar, sem varla er
hægt að kalla annað en skrípa-
leik eöa farsa. Hvergi er talaö
um lækkun vaxta sem væri þó
stórum meirihluta landsmanna
mikil búbót, líklega meiri kjara-
bót en nokkuö annaö.“
Kjallarinn
Lúðvík
Gizurarson
hrl.
Stórir atburðir
gerast oft með hljóð-
látum hætti. Þannig
fór takmörkuð um-
ræða fram hér á
landi um nýja Evr-
ópu-dollarann áður
en hann tók gildi 1.
janúar 1999. Nýi al-
þjóðadollarinn er
kallaður evra og er
að verðgildi 1 dag
svipaður bandaríska
dollaranum, örlítið
dýrari. Einnig hefur
nýja evran álíka fjöl-
mennt hagkerfi á bak
við sig og bandaríski
dollarinn eða 300
milljónir manna.
Hvernig evran þróast
veit framtíðin ein.
Allavega er vel af
stað farið. Mikil auð-
ævi, margt fólk og
óhemju framleiðslu-
geta veita nýju Evr-
unni nokkurn stöð-
ugleika.
3% seðlabanka-
vextir
í lok síðasta árs
tilkynnti þýski seðla-
bankinn ásamt flest-
um öðrum í Vestur-
Evrópu að seðla-
bankavextir væru
3% á hinu nýja myntsvæði evr-
unnar. Þetta eru grunnvextir, en
nánast allir aðrir vextir í þessum
löndum eru hærri. Þeir taka þó
mið af grunnvöxtum seðlabank-
anna sem notaðir eru með mis-
munandi álagi.
Vextir til fyrirtækja lækka og
auka þannig framkvæmdir.
Einnig lækka vextir íbúðalána.
Margt fólk kaupir vörur og t.d.
bíla með afborgunum. Nýlega
mátti sjá auglýsingu í blaði í Sví-
þjóð þar sem boðið var bílalán
með innan við 5% ársvöxtum.
Svipað lán er í dag oft helmingi
dýrara hér (10%)
Bankavextir á íslandi
Meðan seðlabankar í Evrópu
setja grunnvexti sína í 3% fer
látnir segja af sér. I báðum tilfell-
um er um hræsni að ræða. Komið
hefur nýlega í ljós að sumir
ákærendur Clintons forseta hafa
sjálfir blótað á laun og segja nú af
sér til að verða ekki alveg ómerk-
ir orða sinna.
Laxveiðar á kostnað fyrirtækja,
bæði innlendra og erlendra, hafa
verið stundaðar hér á landi í ára-
tugi og fara vaxandi ef eitthvað er.
Það skal þvi endurtekið að það er
hræsni að sakfella 2-3 menn þegar
þannig stendur á um mikinn
fjölda annarra.
Einkavæðing
Einkavæðing bankanna er ann-
ar skrípaleikurinn eða farsinn.
Allir vita að einstakir hluthafar
með hlutabréf upp á nokkur þús-
und krónur ráða engu. Samt er tal-
að um „dreifða eignaraðild" eins
og um alvöru sé að ræða en ekki
hræsni.
Nýlega vildi erlendur banki
kaupa hlut í Landsbankanum.
Hann setti það sem skilyrði að
hluturinn væri stór, helst meiri-
hluti. Þessi erlendi banki hafði
engan áhuga á „dreifðri eignarað-
ild“. Taldi mjög smáan hlut lítt
áhugaverðan, þar sem honum
fylgdu tæpast nokkur völd. ís-
landsbanki er gott dæmi. Þar ráða
í dag 2-3 stórir hluthafar öllu.
Smáir hluthafar í „dreifðri eignar-
aðild“ ráða þar litlu sem engu.
Nýr heimur
Með þessum dollar í Evrópu
sem kaUaður er evra siglum við
inn í nýjan heim fjármála. Sum-
um mönnum hefur dottið i hug
að ganga í Evrópusambandiö og
taka þar við stjórninni að hluta.
Þetta er einn brandarinn enn.
Þar myndum við litlu sem engu
ráða. Við segjum samt enn þá
Bandaríkjamönnum hvort þeir
eigi að kasta sprengjum á írak.
Það er orðið nokkuð síðan að
Clinton forseti kom fram í
beinni útsendingu í sjónvarpi
sem send var víða um heim. Þar
sagði forsetinn Bandaríkjamenn
eina bomba írak hvað sem hver
segði. Þetta væri að vísu stutt af
ísrael og svo af íslandi bætti vin-
ur okkar Clinton forseti við og
glotti örlítið, enda alvara kvenna-
mála þá ekki farin að svipta forset-
ann öUum „húmör“.
Við ráðum engu um nýju Evr-
una sem mun taka öU peningavöld
í Vestur-Evrópu og nágrenni á
næstunni, líkt og bandaríski doll-
arinn hefur gert áður víða um
heim. Þá mun ríða á fyrir okkur
íslendinga að ráða sjálfir okkar
bönkum, ef við vUjum ekki verða
alveg valdalausir í peningamálum
okkar sjálfra. Það verður ekki gert
nema Alþingi og ríkisstjóm hætti
viö að fleygja bönkunum frá sér,
en hafi í þess stað aUa vega áfram
ráðandi hlut í þeim flestum, helst
öUum. - Verjum sjálfstæði okkar
sem þjóðar.
Lúðvík Gizurarson
Skoðardr annarra
Fólksflutningar frá Vestfjörðum
„Fólk velur sér búsetu, þar sem þjónustustig er hátt
... Þá má ekki gleyma geysilegum samgöngubótum
sem orðið hafa víða um land og ættu að vera til þess
fallnar að eUa hinar dreifðari byggðir. Nærtækasta
dæmi þessa er að sjálfsögðu gerð Vestfjarðaganganna
og hvemig þau tengdu saman byggðir, sem ófærir
fjaUvegir höfðu áður komið i veg fyrir að tengdust,
nema skamman tíma ár hvert. Samt sem áður er það
frá Vestfjörðum sem fólksflóttinn er mestur, en á tíu
árum hefur íbúum Vestfjarða fækkað um fimmtán af
hundraði ... Slík fólksfækkun hlýtur að vera ráða-
mönnum fjórðungsins mikið áhyggjuefni.
Úr forystugrein Mbl. 17. jan.
Hæfileikamenn hætta við
„Laun alþingismanna em hættulega lág. Það hefur
gengið iUa að koma því til skila að þau eru ekki í nein-
um takti við það sem gildir hjá þeim sem eru í ábyrgð-
armiklum stöðum, sem ég vil nú æUa að alþingismenn
séu ... Ég hef áhyggjur af því að eins og aUt umhverfl
okkar er að breytast muni þetta leiða til þess að það
freisti ekki hæfileikaríkra manna að fara á þing ... í
hvert sinn sem tU tals hefur komið að hækka laun al-
þingismanna hefjast mótmæli í þjóðfélaginu og þing-
menn hafa oftast bakkað ... Ég hef viðrað þá skoðun
mína að kjaradómur úrskurði ráðhermm yfirvinnu
eins og öðrum en forsætisnefnd Alþingis sæi um þing-
mennina ..." Ólafur G. Einarsson í Degi 16. jan.
Bænin má aldrei bresta þig
„Er hugsanlegt að við séum að svíkja bömin okkar
og barnaböm um þetta dýrmæta veganesti? Að and-
legt hungur hreki ungt fólk fram á ystu nöf?... Hvað
sem allri guðfræði liður eru þær vísir að Eifli sem vex
innra með okkur og getur ráðið úrslitum þegar í nauð-
ir rekur. Og hvemig er svo bænin þín, kann einhver
að spyrja. Ég vil ekki láta hana birtast. Mér þykir of
vænt um hana tO þess að gefa einhverjum færi á að
hnussa og láta sér fátt um finnast. Eitt er þó víst. Ekki
þarf ég að tauta fyrir munni mér dömubindaauglýs-
ingar þegar heilastöðvamar bila.“
Guðrún Egilsson i Lesbók Mbl. 16. jan.