Dagblaðið Vísir - DV - 08.02.1999, Page 18

i8 *jnennmg
*★ *----
MÁNUDAGUR 8. FEBRÚAR 1999 JLlV
Menningarverðlaun DV í byggingarlist:
Ýtustjórar tilnefndir
„Getur bók verið hús?“ spurði dr. Maggi
Jónsson þegar hann skilaði tilnefningum til
Menningarverölauna DV í byggingarlist, og
hélt áfram: „Ég spyr af því að stóri viðburð-
urinn í minni listgrein á árinu sem leið var
bók Harðar Ágústssonar, íslensk byggingar-
arfleifð. Hún er fræðilegt þrekvirki - saga
þjóðarinnar í heilli grein - og auk þess
augnayndi hvar sem á hana er litið.“
Niöurstaðan varð þó sú að bók gæti ekki
verið hús, en nefndin getur huggað sig við
að fyrir viku hlaut Hörður íslensku bók-
menntaverðlaunin fyrir sína góðu bók.
Verölaunanefnd í byggingarlist skoðaði
um 40 verk en aðeins þrjú hlutu náð fyrir
augum hennar. Sérstaka athygli vekur að nú
fá sjóvarnargarðar við Seltjamarnes og
Reykjavík tilnefningu til verðlauna. Þeir eru
unnir á vegum fyrirtækisins Suðurverks á
Hvolsvelli og sagði forstjóri þess, Dofri Ey-
steinsson, í samtali við
blaðið að einn maður
hefði umfram aðra mót-
að þessa garða og gefið
öðram góða forskrift að
þeim. Það er Grétar
Ólafsson sem þá var ýtu-
stjóri en er nú verkstjóri
hjá fyrirtækinu. Krist-
inn Sigursteinsson og
Gísli Gíslason hafa svo
tekið við af honum og
haldið áfram þessu
vandaða verki.
í byggingarlistar-
nefndinni sátu með dr.
Magga Guðmundur
Jónsson arkitekt og Júl-
íana Gottskálksdóttir
listfræðingur. Hin til-
nefndu verk eru þessi:
Þjónustumiðstöð
Hitaveitu Suður-
nesja, Svartsengi.
Höfundar: Gísli Sæ-
mundsson og Ragnar
Ólafsson, arkitektar.
Á síðasta ári var lokið
við hús fyrir móttöku
gesta og starfsmenn
orkuversins. Aðkoma að
húsinu er augljós. Heild-
arskipulag þess sem lína
milli ósnortins hrauns-
ins og orkuversins er
skýrt. Samtenging allra meginrýma gefur
húsinu heillegt yfirbragð. Stórir glerfletir í
veggjum aðalrýma hússins vita að stórbrotn-
um formum hraunsins. Efnisnotkun er hóg-
vær og tekur mið af hrauninu.
Tónllstarhús Kópavogs. Höfundar: Jak-
ob Líndsd og Krist-
ján Árnason arki-
tektar.
Tónlistarsalur
sem lokið var við í
desember síðastliðn-
um er verk þar sem
tveir ungir arkitekt-
ar takast á við
vandasamt verkefni.
Tónlistarsalurinn er
ekki stór og augljóst
að sjónarmið hljóm-
burðar ráða mestu
um formun hans og gerð. Arkitektar hússins
hafa lagt mikla áherslu á að nota íslensk
byggingarefni og mun þetta vera í fyrsta
skipti á okkar tímum sem íslenskur skógar-
viður er notaður með áberandi hætti í opin-
berri byggingu.
Sjóvarnargarðar við Seltjamames
og Reykjavik. Unnið af Suðurverki á veg-
um Siglingastofnunar, Reykjavíkurborgar
og Seltjcirnarnesbæjar.
Sjóvamargarðar með fram strandlengju
Seltjarnarness og Reykjavíkur að norðan-
verðu, sem unnið hefur verið að undanfarin
ár, hafa nú tekið á sig afgerandi mynd. Garð-
ar þessir era merkt framtak bæjarfélaganna
í umhverfismótun. Þeir marka skil milli
byggðar og náttúra og veita götu og útivist-
cirsvæðum vöm gegn ágangi sjávar. Þeir
undirstrika með jákvæðum hætti nálægð
þéttbýlisins. Frágangur þeirra er markviss
og látlaus og visar til íslenskra hefða um
efni og gerð.
Innan veggja vita stórir gluggar aö stórbrotnum formum hrauns-
ins. DV-myndir Pjetur
Þjónustumiöstöö Hitaveitu Suðurnesja, Svartsengi. Skemmtilegt
samspil milli húss og hrauns.
Matisse í Kaupmannahöfn
Hér sést samspil Tónlistarhúss Kópavogs og umhverfis.
DV-mynd GVA
Fagrir sjóvarnargaröar meö fram Sæbraut í Reykjavík.
DV-mynd GVA
Útreiknuð tónlist
Ríkislistasafniö Statens museum for kunst
í Kaupmannahöfn opnaði nýlega dyr sínar
að nýju eftir endurbyggingu og fyrstur á
veggina er franski málarinn Henri Matisse
(1869-1954). Tíðindum sætir að á sýningunni
era málverk frá stórum listasöfiium sem
lengi vora geymd bak við jámtjald. í Rúss-
landi vora um og upp úr aldamótum tveir
stórir málverkasafnarar sem höfðu dálæti á
Matisse, Ivan Morozow og Sergej Sjtjukin
sem átti stærsta safn í heimi af
Matisse-málverkum í einkaeign í
höll sinni í Moskvu fyrir bylt-
ingu. Eftir byltingu var þeim
komið fyrir í Hermitagehöllinni í
Sankti Pétursborg og þaðan var
engin leið að fá þau lánuð áratug-
um saman.
Nokkrar af þessum æðislegu
myndum eru nú á sýningunni í
Kaupmannahöfn, m.a. Samræmi
í rauðu frá 1908, ásamt myndum
í eigu danska safnsins. Og fólk
flykkist að því Matisse er í hópi
málara sem lokkar gesti að hvemig sem
veðrið er. Það er eitthvað gersamlega heill-
andi við einfalda litanotkunina sem gerir
myndir hans stundum allt að því bamslegar.
Þessum létta einfaldleika náði hann með því
aö þurrka út af alúð allt sem ekki skipti meg-
inmáli, enda fullgerði hann ekki margar
myndir.
Sýningin hangir uppi á safninu til 24. maí.
Djöfsi kyndir
Þjóðin hefúr eignast nýjan aðdáanda, séra
Jóhannes Mollehave sem dvaldi hér á landi
í fyrrasumar - því „frá þessu landi er ekki
hægt að segja,
maður verður að
sjá það“, eins og
hann orðaði það
svo fallega í við-
tali við DV. I byrj-
un þessa mánaðar
skrifar hann
ferðasöguna í
Jyllands-Posten
xmdir fyrirsögn-
inni „Leið skálds- í
ins að sinu eigin j
hjarta".
„Áram saman j
átti ég mér draum
um að fara til ís-
lands. í fyrra
rættist draumurinn og ég dvaldi þar í heilan
mánuð. Veruleikinn tók draumnum langt
fram.
Hvílík eyja!
Hvílik auðlegð! Upplifunin fý'lgir manni
heim. Maður lokar augunum og er aftur
staddur mitt í dýrðinni - óræðum fjöllum,
bannhelgum eyðimörkum, jöklum og heitum
uppsprettum. Lundarnir og allt hið maka-
lausa fuglalif, tindilfættar kindur i klettum,
tærar ár með laxfiskum og pínulitlar kirkjur
með mosa á þakinu. . .“
Jóhannes kemur víða við, vitnar í Eglu og
Einar Má og talar vel um gestgjafa sína. Hjá
Geir Waage og konu hans í Reykholti átti
hann góðar stundir og segir gamansögu það-
an af fáfræði sinni. Eitt kvöldið á notalegu
prestsetrinu spurði hann hvemig þau hituðu
upp öll þessi herbergi. Ekki stóð á svari frá
Geir: „Það gerir djöfullinn fýrir okkur. Hann
kyndir og kyndir allan sólarhringinn árið út
þarna niðri!“
Galdur Gyrðis
íslenskukennari við verk-
menntaskóla á landsbyggðinni
fékk eitt sinn það verkefni aö
kenna íslensku hópi manna sem
voru að læra til hæsta vélstjóm-
arprófs sem hægt var aö taka við
skólann og gaf réttindi til að
stjóma vélum stærstu farskipa
og frystitogara. Nemendahópur-
inn samanstóð vitanlega af ríg-
fuOorðnum karlmönnum með
langa reynslu af vélstjóm til sjós
og lands eins og áskilið er. Kenn-
arinn gerðist svo djarfur að láta
einn í hópnum lesa og skrifa ritgerð um
Svefnhjólið eftir Gyrði Elíasson (sem vissu-
lega hefúr vélhjól að annarri aðalpersónu) -
og viti menn, ekki hafði hann fyrr lokiö rit-
gerðinni en hann afinunstraði sig af vél-
stjórnarbrautinni, skipti yfir á stúdents-
prófsbraut, og hélt síðan beina leið í Háskóla
íslands þar sem hann lauk BA-prófi í ís-
lensku með glæsibrag nokkrum árum
seinna.
Musík með Calmus
Útgefandi: Erkitónlist
Dreifing: Japis
wmmmmmmmmmm
mannanna
sjálfra verður
seint ofmetiö í þessari tegund tónlistar.
Martial Nardeau flautuleikari skilar löngu
einleiksverki mjög vel og meðhöndlun Sig-
rúnar Eövaldsdóttur fiðluleikara og Snorra
Sigfúsar Birgissonar píanóleikara á Mó-
nettu, sem er nýjasta verkið á diskinum, er
skýr og öguö og dramatisk.
kammersveit og sinfóníuhljómsveit. Svo ein-
kennOega viO tO að verkin vekja því meiri
athygli við
endtutekna
hlustun sem
litar þau
yngri. Fram-
lag tónlistar-
þau era yngri.
Þannig
hljóma eldri
verkin á köfl-
um sem
stefhulitlar
þreifingar en
morgunroði
raunveralegr-
ar tónlistar
í raun má segja að seinna hugtakið í fyr-
irsögn þessarar greinar feli það fyrra í sér,
því tónlist verður með því einu tO að val fari
fram á efniviði, hann settur
i ákveðið samhengi og úr
honum unnið. Þannig verð-
ur öO tónlist útreiknuð.
Spumingin er bara
hvemig menn „reikna" tón-
list sina. Sitja þeir við pí-
anó og spinna í rökkvuðum
sal - enginn skyldi halda að
djassistinn þurfi ekki tölu-
vert að reikna út ef hann
ætlar að gera eitthvað
ferskt eða jafnvel nýtt. Er
fjaðurpenni hafður um
hönd og párað og endur-
párað á pappír - hin enda-
lausu endurskrif margra
tónskálda ættu að vera leik-
manninum næg sönnun
þeirra „útreikninga*1 sem
fram fara. Fjaðurpenna-
menn nútímans nota oftar
en ekki mús og skjá en standa þó í svipuðum
sporam og fyrri tíma skáld við listsköpun
sína. Þeir eru hins vegar færri (eða hvað?)
sem nota reikniaðgerðir og mögiOeika hrað-
unninnar greiningar á möguleikunum í
hverri stöðu sér tO aðstoðar.
Kjartan Ólafsson hefúr i rúman áratug
unnið að hönnun tónsmíðaforritsins Calmus
en nafnið er stytting á „calculated rnusic".
Hin ótrúlega djörfung og bjartsýni sem hlýt-
ur að liggja að baki sjálfri
hugmyndinni um forrit
sem þetta er, án tiOits tO
afrakstursins, í sjálfu sér
hrífandi. Verkin verða að
sjálfsögðu hvort sem er að
standa fyrir sínu án tilvís-
unar tO reikniaðgerða for-
ritsins.
Músík með CALMUS er
yfirskrift hljómdisks sem
út kom fyrir nokkru og
geymir fimm verk sem
samin era með aðstoð for-
ritsins og era þau öO eftir
skapara þess, Kjartan
Ólafsson. Ef menn hefðu
mestan áhuga á forritinu
sjálfu þá hefði auðvitað
verið gaman að heyra
verk eftir önnur tónskáld
sem unnin væra með
þetta sama verkfæri sér tO aðstoðar. En það
era ekki penslar og meitlar meistaranna
sem við horfum mest á þegar upp er staðið
heldur verkin sjálf.
Einn af kostum disksins er fjölbreytni út-
setninga verkanna, en þau era skrifuð fyrir
einleiksflautu, klarinettutríó, fiðlu og píanó,
Music
from
CALMUS
f \
Hljómplötur
Sigfriður Bjömsdóttir