Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.1999, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 22. FEBRÚAR 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EVJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaóaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SfMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
r
Islensk umhverfisforysta
íslendingar eru að gera það sem umhverfissinar um
allan heim hafa látið sig dreyma um. Á þennan hátt
kynnti norska stórblaðið Aftenposten framtíðaráform
hér á landi, í kjölfar þess að í síðustu viku var kynnt nýtt
hlutafélag, íslenska vetnis- og efnarafalafélagið hf. Félag-
ið mun kanna möguleika á notkun vetnis og eldsneytis
sem unnið er úr vetni, á kostnað innfluttra orkugjafa;
olíu og bensíns. íslandi verður breytt í tilraunastöð fyrir
umhverfisvæna vetnisbrennslu, að sögn Aftenposten, og
í fyrirsögn fréttarinnar sagði: „íslensk umhverfisfor-
ysta“.
Umhverfismál fá sífellt aukið vægi og liðin vika er gott
dæmi um slíkt. Mesta athygli vakti samstarfssamningur-
inn um nýtingu vetnis til að knýja farartæki á láði og
legi. Þar koma að verki íslensk fyrirtæki og stofnanir
sameinuð í nýju fyrirtæki, Vistorku hf., sem mun leggja
sitt af mörkum í samstarfi við erlend stórfyrirtæki,
Daimler-Chrysler, Shell International og Norsk Hydro. í
samstarfssamningi er kveðið á um að ísland verði vett-
vangur til að prófa nýja tækni sem er að ryðja sér rúms
meðal bílaframleiðenda og orkufyrirtækja.
Vetnistæknin er spennandi þótt enn sé nokkru dýrara
að reka vetnisknúið farartæki en hefðbundin. íslending-
ar þurfa að vera undir það búnir að söðla um í eldsneyt-
isnotkun, leyfi aðstæður það. Þá gætum við hugsanlega
fullnægt eigin þörfum fyrir eldsneyti og stuðlað með
þeim hætti að vistvænum samgöngum. Við þekkjum slík
umskipti af eigin reynslu þegar skipt var frá olíukyntum
húsum yfir í kyndingu frá hitaveitum og að hluta raf-
kyndingu húsa.
En fleiri umhverfismál bar hátt í liðinni viku. Allmörg
fyrirtæki á höfuðborgarsvæðinu, Reykjavíkurborg og
samtökin Gróður í landnámi Ingólfs hafa sameinast um
endurvinnslu lífræns úrgangs sem nýttur verður til að
græða örfoka land á höfuðborgarsvæðinu. Skil 21 er heit-
ið á verkefninu. í því samstarfi hafa fyrirtækin skuld-
bundið sig til að flokka úrgang sem til fellur og skila lif-
rænum hluta hans. Honum verður breytt í svokailaða
moltu, sem er frjósamur jarðvegur. Með því að jarðgera
sorpið dregur mjög úr urðun þess og þannig minnka
gróðurhúsahrif af mannavöldum. Borgin leggur sitt af
mörkum í þessum efnum og vill með því móti festa
Reykjavík í sessi sem hina vistvænu höfuðborg í norðri.
Að lokum skal nefna merka ráðstefnu um helgina á
vegum Skotveiðifélags íslands um áhrif virkjana á heiða-
gæsastofninn. Þar kom fram að þær áætlanir eða hug-
myndir sem ógna stofninum mest, eru annars vegar
Norðlingaöldulón og hins vegar Eyjabakkalón. Verði af
framkvæmdum mun Norðlingaöldulón sökkva hluta af
Þjórsárverum, sem er stærsti varpstaður heiðagæsa í
veröldinni. Eyjabakkalónið mun hins vegar sökkva Eyja-
bökkunum, sem er stærsti fellistaður heiðagæsanna hér
á landi.
Allt sýnir þetta að landsmenn eru betur og betur að
átta sig á þýðingu umhverfismála. Þau verða án efa burð-
ar málaflokkur á nýrri öld. Þar hefur sumt verið gert vel
að undanfórnu, en margt er ógert. Fáir hafa betri tæki-
færi en við, en þau tækifæri verður að nýta. Umhverfis-
forysta sem aðrir sjá hér má ekki vera orðin tóm. Henni
fylgir meðal annars sú ábyrgð að rannsaka gaumgæfi-
lega fyrirhugaðar virkjunarframkvæmdir á hálendinu og
sjá til þess að þeim fylgi ekki óbætanlegur skaði á landi
og lífríki.
Jónas Haraldsson
.Verðmæti þorsks sem fleygt er í sjóinn er nú um stundir talið hlaupa á milljörðum,
Glórulaus
skynsemi
Kjallarinn
Pétur
Gunnarsson
rithöfundur
krassandi köflum skóla-
bókanna. Sögur af
glórulausu brottkasti
afla aftur í sjóinn til að
koma sem best út úr
kvótanum. Sögur af
sjávarplássum þar sem
lífið hangir á þeim blá-
þræði að kaupa aðflutt-
an afla um langan veg í
stað þess að veiða þann
fisk sem spriklar i sjón-
máli.
Og grátbrosleg er saga
sjómanns í Morgunblað-
inu 11. febrúar sl. sem
átti einhver tonn af ýsu-
kvóta og lagði net á al-
kunnri ýsuslóð en nú
bar svo við að netin
fylltust af þorski sem
„Þessa dagana getur aö líta á
síðum dagblaðanna frásagnir
sem í engu standa að baki mest
krassandi köflum skólabókanna.
Sögur af glórulausu brottkasti
afla aftur í sjóinn til að koma
sem best út úr kvótanum
Það mun vera
regla að lifið, eins
og ríkjandi hags-
munir vilja hafa
það hverju sinni,
klæðist jafnan
holdi skynseminn-
ar, sama hversu fá-
ránlegt það er. Við
munum eftir því í
sögubók barnaskól-
ans hvað okkur
blöskraði einokun-
arverslunin og frá-
sagnir af farsa-
kenndum verslun-
arháttum þegar
danskir kaupmenn
fengu að skipta á
milli sín verslunar-
kvóta landsins og
síðan þurftu lands-
menn að sækja
langar leiðir, jafn-
vel í aðra lands-
hluta, eftir lífs-
nauðsynjum og
voru rassskelltir
opinberlega ef þeir
freistuðust til að
versla nær sér.
Við botnuðum
ekkert í því hvað
fólkið gat verið vit-
laust og enn skrýtnara að þetta
fyrirkomulag skyldi hafa verið
holdi klædd skynsemi í 175 ár og
þeim fáu sem andæfðu óðara gert
að leysa niðrum sig eða lemja sig
á munninn.
Dæmin ganga aftur
En þessa dagana getur að líta á
síðum dagblaðanna frásagnir sem
í engu standa að baki mest
veslings maðurinn þurfti að henda
útbyrðis kvótalögum samkvæmt
og þannig gekk margar rennur
þangað til honum leiddist þófið og
sigldi með aflann í land og seldi á
fiskmarkaði.
Að sjálfsögðu leið ekki á löngu
þar til honum barst bréf frá Fiski-
stofu þar sem krónurnar (30 þús-
und) voru gerðar upptækar og
bætt við 50 þúsund króna sekt fyr-
ir að hafa komið með þorskinn til
hafnar í stað þess að fleygja hon-
um boðleið í sjóinn, eins og bein-
ast lá við!
Stjórnskipuð einokun
Verðmæti þorsks sem fleygt er í
sjóinn er nú um stundir talið
hlaupa á milljörðum. Núverandi
fiskveiðistjómun er því ekki að-
eins hrópleg misskipting þjóðar-
auðsins heldur glórulaus sóun á
verðmætum. Og gefur auk þess
langt nef yfirlýstu markmiði sínu
um „vemdun fiskistofna".
Um það bil sem einokunarversl-
unin hafði rústað mannlífi í land-
inu og þústað þjóðina til lang-
frama sendi danska stjórnin
sænskan „efnahagssérfræðing",
F.W. Hastfer barón, til að gera út-
tekt á ástandi landsins og tillögur
um úrbætur. Niðurstaða hans var
þessi: „Vöntun á efnamönnum
eyðileggur ísland, ef nokkrir ríkis-
menn stunduðu fiskveiðar af afli
mundi af því spretta alls konar at-
vinna fyrir alþýðu manna“ (Þor-
valdur Thoroddsen, Landfræði-
saga íslands II, bls. 250). Þetta var
árið 1757.
En það var ekki fyrr en 1983
sem kerfið komst í gagnið og hef-
ur á 15 árum skilað umtalsverðum
árangri: hér er óvéfengjanlega
komin upp litil en voldug stétt
efnamanna í skjóli stjómskipaðrar
einokunar á fiskveiðum. En hvað
varðar „alls konar atvinnu fyrir
alþýðu manna“ væri fróðlegt að
heyra álit almennings í sjávar-
plássum, til dæmis á Breiðdalsvík,
sem þessa dagana er í þann mund
að flosna upp með manni og mús.
Pétur Gunnarsson
Skoðanir annarra
Reykingar og ríkið
„Ekki skal hér dregið úr nauðsyn þess að frjáls fé-
lagasamtök séu styrkt af almannafé til að herjast
gegn útbreiðslu reykinga. En þar verður að gæta
hófs - og alls ekki má leggja málið þanig fyrir að
reykingar fólks séu á ábyrgð ríkisvaldsins (!).
Ábyrgðin hlýtur náttúrlega að liggja hjá einstakling-
unum...Fólk reykir einfaldlega vegna þess að reyk-
ingarnar hafa jákvæð áhrif á líðan þess og tekur vit-
andi vits áhættuna sem kann að fylgja miklum reyk-
ingum. Það er réttur þess í frjálsu þjóðfélagi og okk-
ur, sem ekki reykjum, ber að virða þann rétt.“
Jakob F. Ásgeirsson í Mbl. 18. febr.
Fullur sjór af hvölum
Að hægt sé að samræma hagsmuni hvalveiða og
ferðaþjónustu? „Það er ekki útilokað. En gangan
gæti orðið erfið, því hvalaskoðun fer ekki saman við
veiðarnar sjálfar. Að minnsta kosti er ekki hyggilegt
að hvalveiðar yrðu stundaðar á sömu miðum og
haldið er á með ferðamenn í hvalaskoðun. Langtíma-
markmið hlýtur að vera sjálfbær nýting allra nytja-
stofna sjávar þannig að jafnvægi haldist í lífkeðj-
unni. Slíkt hlýtur líka að fara saman við langtima-
hagsmuni ferðaþjónustu, því henni er ekki í hag að
ekkert séu nema hvalir í sjónum hér við land.“
Reinhard Reynisson í Degi 18. febr.
Evrópumálin á dagskrá
„Ég spái því að Bretland, Danmörk og Svíþjóð
hefji þátttöku í EMU-samstarfinu fyrr en flesta órar
fyrir.Það versta sem við getum lent í er að láta
þessa þróun alla fara framhjá okkur án þess að gera
neitt til þess að vera viðbúin afleiðingunum. Fyrir
mér er augljóst að aukin nálgun íslensks atvinnu-
og efnahagslífs við ESB er nauðsynleg. Mér sýnist
Evrópustefna stjórnvalda á síðustu árum hins vegar
hafa falist í því að hafa Evrópumálin ekki á dagskrá.
Við það verður ekki unað öllu lengur. Við verðum
að ræða þessi mál opið og heiðarlega út frá eigin
þörfum og forsendum. Við verðum að ákveða sjálf
hvert við ætlum að fara.“
Ari Skúlason i Mbl. 19. febr.