Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.1999, Síða 10

10
LAUGARDAGUR 20. MARS 1999 i ">"V
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT111, 105
RVÍK, SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Obreytt stjórnarsamstarf
Stjórnarflokkarnir réttu sig af í skoðanakönnun DV,
sem birtist í gær, en stjórnarandstöðuflokkarnir misstu
flug. Breytingarnar voru samt litlar og Samfylkingin
með 20 þingsæta fylgi er mun öflugra framboð en Fram-
sóknarflokkurinn með 12 þingsæta fylgi.
Sjálfstæðisflokkurinn með 26 þingsæta fylgi gæti sam-
kvæmt tölum könnunarinnar myndað stjórn hvort sem
er með Framsóknarflokknum eða Samfylkingunni, en
samstjórn Framsóknarflokksins og Samfylkingarinnar
mundi hanga á bláþræði 32 þingmanna.
Sennilega yrðu þeir flokkar tveir að ná samstarfi við
Græna vinstrið með 4 þingsæta fylgi til að geta myndað
stjórn með traustum þingmeirihluta. Þriggja flokka
stjórnarmyndun er mun erfiðari en tveggja flokka
stjórnarmyndun og hlýtur að teljast ótrúlegri.
Þótt breytingar séu litlar milli kannana, nægja þær
samt til þess að magna líkur á framhaldi núverandi
stjómarmynzturs. Samkvæmt tölunum stendur valið
milli stjórnar Sjálfstæðisflokks með Framsóknarflokki
eða Samfylkingunni. Niðurstaða þess vals er ljós.
Þótt ráðamenn stjórnarflokkanna segist hafa óbundn-
ar hendur, hafa þeir ekki verið ómyrkir í máli um, að
þeir séu ánægðir með núverandi samstarf og vilji halda
því áfram. Jafnframt hafa þeir valið Samfylkingunni
hvassyrði, sem ekki stuðla að opnun í þá átt.
Skoðanakönnunin bendir ekki heldur til, að Fram-
sóknarflokkurinn tapi svo miklu fylgi, að hann þori ekki
að vera í óbreyttu samstarfi í eitt kjörtímabil í viðbót.
Hnignun úr 23% fylgi í 19% fylgi nægir ekki til þess, að
flokkurinn telji sig þurfa að fara í valdafrí.
Ef niðurstaða kosninganna verður sú, að annar
stjórnarflokkurinn vinnur einn þingmann og hinn tapar
þremur þingmönnum, en þingmeirihlutinn er áfram
tryggur, er ekki hægt að segja slíkt vera augljósa ávísun
á uppstokkun aðildar flokka að ríkisstjórn.
Skoðanakönnunin sýnir 40% fylgi Sjálfstæðisflokks,
31% fylgi Samfylkingar, 19% fylgi Framsóknarflokks og
6% fylgi hjá Grænu vinstri. Þetta er gamla fjögurra
flokka kerfið með þeirri breytingu, að Samfylkingin hef-
ur náð öðru sæti af Framsóknarflokknum.
Auðvitað er þetta bara skoðanakönnun. Enn eru sjö
vikur til kosninga. Fylgissveiflur verða áfram, þótt þær
verði mun minni en á undanförnum tíma prófkjöra og
landsfunda. Hér eftir mun fylgi aðeins leka í smáum stíl
milli framboða í hinni eiginlegu kosningabaráttu.
Meira máli skiptir, að 30% kjósenda eiga enn eftir að
gera upp hug sinn. Ótrúlegt er, að þeir raðist á framboð-
in í alveg sömu hlutföllum og þeir, sem þegar hafa
ákveðið sig. Kosningabaráttan mun fyrst og fremst snú-
ast um að ná eyrum þessa síðbúna hóps kjósenda.
Kosningaskjálfti framboðanna leynir sér ekki. Yfirboð
eru komin á fulla ferð og munar ekki mikið um milljarð-
inn í þeirri sláturtíð. Skiptir þar engu, hvort loforðs-
menn hafi áður hrósað sér af gætni í fjármálum. Gætni
í loforðum er altjend fokin út í veður og vind.
Grundvallarmunur sést þó í ýmsum veigamiklum at-
riðum, þar sem sumir lofa hreinum og klárum breyting-
um, en aðrir leggja áherzlu á, að áherzla verði lögð á
áherzluatriði, svo að notað sé bráðskemmtilegt orðfæri
eins þekktasta pistlahöfundar þjóðarinnar.
Við vitum nú, hvernig staðan er við upphaf hinnar
raunverulegu kosningabaráttu. Svo er að sjá, hvernig
framboðin spila úr kortunum, sem þau hafa á hendi.
Jónas Kristjánsson
Sá sögulegi ávinningur sem Evr-
ópusamstarfið hefur skilað frá
stríðslokum er áþreifanlegur: það
hefur ekki aðeins leitt til pólitísks
og efnahagslegs stöðugleika heldur
einnig hindrað uppgang öfgasinn-
aðrar þjóðernisstefnu sem var und-
irrótin að tveimur heimsstyrjöld-
um. En það er jafnljóst að Evrópu-
sambandið getur ekki lengur frestað
því að takast á við þrjú grundvallar-
vandamál sem hafa dregið úr stuðn-
ingi við markmið Evrópusamstarfs-
ins og samrunaferlið: fámennisveld-
ið, landbúnaðarstefnuna og óvirka
utanríkis- og öryggismálastefnu. Af-
sögn framkvæmdastjómar Evrópu-
sambandsins vegna fjármálaspill-
ingar í vikunni var aðeins dropinn
sem fyllti mælinn.
Brostnar vonir
Það hefur sýnt sig að staða ríkja eða bandalaga innan
alþjóðakerfisins getur tekið breytingum á örskömmum
tíma. Við upphaf þessa áratugar var staða Vestur-Evr-
ópu og Japans svo sterk að margir voru farnir að af-
skrifa Bandaríkin sem efnahagsstórveldi vegna þráláts
fjárlaga- og viðskiptahalla. Maastrict-samkomulagið frá
árinu 1991, sem tengdi Evrópuríkin enn nánari stjórn-
mála- og efnahagsböndum, endurspeglaði þann bjartsýn-
isanda sem sveif yfir vötnum. En aðeins nokkrum árum
síðar var komin upp gjörólik staða: ESB-ríkin þurftu að
glíma við efnahagssamdrátt og gátu ekkert gert til að
koma í veg fyrir fjöldamorð og stríð í fyrrverandi
Júgóslavíu. Á þessum áratug hafa Bandaríkjamenn end-
urheimt stöðu sína sem voldugasta efnahagsveldið í
heiminum og treyst forræðisstöðu sína í Evrópu með af-
skiptum sínum af Bosníu-deilunni. Á sama tíma hefur
áhuginn á Evrópusamstarfinu dofnað í ESB-ríkjunum.
Afsögn framkvæmdastjórnar Evrópu-sambandsins í
vikunni verður því að skoða sem hluta af miklu stærra
vandamáli. Vitaskuld eru það stórtíðindi að fram-
kvæmdastjórnin hafi í fyrsta sinn í sögu sinni axlað
ábyrgð á fjármálspillingu innan ESB. En vandinn risth-
dýpra og snertir ekki aðeins framkvæmdastjórnina, sem
er skipuð af ríkisstjórnum aðildarríkjanna, heldur
eirinig ráðherraráðið sjálft. Það er auðvelt að skella
skuldinni á dómgreindarlausan
embættismann eins og Jacques
Santer, forseta framkvæmdastjórn-
arinnar, eða aðra hrokafulla full-
trúa hennar, eins og Edith
Cresson, fyrrverandi forsætisráð-
herra Frakklands. Síðustu daga
hefur þeim Tony Blair, forsætis-
ráðherra Bretlands, og Gerhard
Schröder, kanslara Þýskalands,
orðið tíðrætt um nauðsyn þess að
stokka upp í framkvæmdastjórn-
inni og auka eftirlit með störfum
hennar. Það er vissulega til góðs
að áhrif Evrópuþingsins aukist eft-
ir að lausn hefur verið fundin á
stjórnkerfiskreppunni. En lýðræð-
isumbætur verða ekki síður að ná
til ráðherraráðsins Nrf hittist það
á lokuðum fundum og tekur
ákvarðanir um málefni Evrópu án
þess að hafa til þess beint umboð
evrópskra kjósenda.
ESB, hafa lagt áherslu á að lækka íjár-
framlag sitt til ESB og gera breytingar á
landbúnaðarstefnunni. Á 6. og 7. ára-
tugnum var hér um að ræða það verð
sem Þjóðverjar greidau fyrir að ná sögu-
legum sáttum við Frakka og fá viður-
kenningu sem fullgilt Vestur-Evrópuríki
eftir reynsluna af nasismanum. En það
er óeðlilegt að Þjóðverjar standi undir
meginkostnaði við rekstur ESB og hrein
tímaskekkja að helmingi flárlaga Evr-
ópusambandsins sé varið til niður-
greiðslna til landbúnaðar. Sú málamiðl-
un sem rædd verður á fundi ESB í
næstu viku gengur mun skemmra en
efni standa til. Og það er alveg ljóst að
~ hún mun ekki fjarlægja þær hindranir
RTflAnH tmÍtlHÍ seni standa í vegi fyrir stækkun Evrópu-
1-1 ICIIU UVIIIUI sambandsins til austurs.
Maastrict-samningurinn írá árinu 1991
var það verð sem Þjóðverjar greiddu
Frökkum og Bretum fyrir sameiningu
Þýskalands. Hugmyndin var að rígbinda
Þjóðverja enn frekar við yfirþjóðlegar valdastofnanir
Valur Ingimundarson
Evrópuríkjanna til að koma í veg fyrir að þeir næðu
pólitískri forræðisstöðu í krafti efnahagsmáttar síns.
Síðan Maastrict-samkomulagið tók gildi árið 1993 hefur
hvorugt gerst. Þjóðverjar sýna þess engin merki að þeir
vOji verða stórveldi á stjómmálasviðinu og ekkert bólar
á sameiginlegri utanríkis- og vamarstefnu Evrópuríkj-
anna eftir það áfall sem Evrópuríkin urðu fyrir í Bosn-
íu. Dayton-samkomulagið frá 1995 gerði út um tilraunir
Evrópuþjóðanna til að verða sjálfstæðari í utanríkismál-
um. Sú staðreynd, að Evrópa er gjörsamlega háð Banda-
ríkjunum í öryggismálum gerir það að verkum að
stríðsæsingamenn eins og Slobodan Milosovic, leiðtogi
Serbíu, hafa reglubundið sniðgengið ESB-ríki. Það er
alls ekki sjálfgefið að Bandaríkjamenn séu viljugir tO að
skerast í leikinn í hvert skipti sem átök blossa upp i
Evrópu. Talsmenn Evrópuhugsjónarinnar á 5. og 6. ára-
tugnum töldu að mikilvægast væri fyrir Evrópuríkin að
taka höndum saman til að koma í veg fyrir strið þeirra
á miUi. Þvi markmiði verður ekki náð nema ESB sýni
fram á það með trúverðugum hætti að það sé reiðubúið
að axla ábyrgð á öryggi Evrópu.
Pólitískt
verðmætamat
En það eru ekki aðeins valda-
stofnanir ESB sem standa Evrópu-
samstarfinu fyrir þrifum. Þjóðverj-
ar, sem fara nú með formennsku i
Afsögn framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins er hluti af stærra vanda-
máli sem snertir innviði og stefnu ESB. Trúverðugleiki Evrópusambandsins
ræðst af því hvort takist að gera raunverulegar lýðræðisumbætur innan
valdakerfis ESB, ná fram breytingum á landbúnaðarstefnunni og marka
skýra stefnu í öryggismálum. Á myndinni má sjá Jaqcues Santer, Manuel
Marin, Edith Cresson, Emmu Bonino, Anitu Gradin og Erkki Liikanen í fram-
kvæmdastjórn Evrópusambandsins.
Qkoðanir annarra
Ahyggjur af fjármagninu
„Aukin geta fjármagns tO að flytjast yfir landa-
mæri til hagstæöasta umhverfisins getur á margan
hátt aukið framleiðni, hagræði og hagsæld. En hún
veldur líka áhyggjum. Meðal annars bendir margt
til að hún stuðli að ójafnræði mOli ríkra og fá-
tækra. Hægrimenn hafa almennt ekki áhyggjur af
því. Gömlu vinstrihreyfingarnar hafa áhyggjur en
eiga ekki til neina lausn. Gerhard Schröder Þýska-
landskanslari slæst nú í hópinn meö Clinton
(Bandaríkjaforseta) og Blair (forsætisráðherra
Bretlands) og fær tækifæri til að sýna hvort nýja
vinstrihreyfingin hefur betri hugmyndir."
Úr forystugrein Washington Post 16. mars.
Nú er lag
„Sumar fórnir eru til blessunar. Framkvæmda-
stjórn Santers átti ekki annarra kosta völ en að
segja af sér þar sem skýrsla rannsóknamefndarinn-
ar veitti henni náðarhöggiö. Afsögnin á sér ekki
fordæmi og hún hefur valdiö erfiðustu stjómar-
kreppunni í 42 ára sögu bandalagsins. Hún er til
vitnis um breytingar á valdahlutfóllunum innan
ESB þar sem þingið í Strasbourg fær aukin áhrif.
En þetta sameiginlega sjálfsmorð framkvæmda-
stjómarinnar í Bmssel veitir sambandinu nýtt
tækifæri tO að sætta betur siðgæðisvitund og skO-
virkni, siðfræði og kraft.“
Úr forystugrein Le Monde 17. mars.
Trúa ekki á gróðurhúsaáhrif
„Það að stjórnmálamenn hirða ekki um að taka
pólítískar ákvarðanir til að hrinda í framkvæmd
áætlunum loftslagsráðstefnunnar má túlka á ýms-
an hátt. Stjórnmálamenn trúa ekki á gróðarhúsaá-
hrif. Þeir reikna með að gróðurhúsaáhrifin séu svo
langt undan að varpa megi vandamálinu yfir á
komandi kynslóðir. Þeh' telja sig ekki hafa ráð á að
takast á við vandamálin. Þeir telja að almenningur
sætti sig við loftslagsbreytingar verði dregið úr
notkun kjamorku."
Úr forystugrein Dagens Nyheter 18. mars.