Dagblaðið Vísir - DV - 22.07.1999, Blaðsíða 16

16
FIMMTUDAGUR 22. JÚLÍ 1999
Samið um fjárskipulag í hjúskap með gerð kaupmála:
Merki um forsjálni
en ekki vantraust
„Það era margir sem halda að gerð
kaupmála endurspegli ákveðið van-
traust í hjónabandi en það er af og frá.
Við lögmenn lítum þvert á móti svo á
að fólk sem gerir kaupmála sé forsjált
og vilji hafa sem mest á hreinu ef hlut-
imir fara öðravísi en ætlað er. Fólk
getur misst stjóm á atburðarásinni í
lífi sínu og þá er mun auðveldara að
fást við hlutina ef þeir era skýrir, búið
er að ákveða hvemig ákveðnar eignir
skiptast," segir Dögg Pálsdóttir hæsta-
réttarlögmaður við DV.
Þegar maður og kona játast hvort
öðra við altarið, strengja þess heit að
ganga saman í gegnum súrt og sætt uns
dauðinn aðskilur er kaupmáli yfirleitt
fjarlægt fyrirbæri. Og ef kaupmála ber
á góma skýtur það viðhorf gjaman upp
kollinum að brestir séu komnir í hjóna-
bandið eða vantrú á að það muni end-
ast lengi. En svo er yfirleitt ekki. Og
það er jafnalgengt að gerður sé kaup-
máli fyrir hjónaband, ekki síst ef ann-
að, eða bæði, hjóna hefur verið gift
áður.
Séreign - sameign
Með kaupmála gera hjón samning til
að breyta hinu almenna fjárskipulagi í
hjúskap þar sem almenna reglan er sú
að eignir hjóna skiptist til helminga. í
kaupmála er skráð hvað skuli vera sér-
eign mannsitis og hvað séreign kon-
unnar, þ.e. hvað stendur utan skipta
við slit á hjúskap. Og um leið verður
auðvitað ljóst hvað| verður sameign
hjónanna og kemur til skipta við hjú-
skaparslit.
Kaupmáli er saihningur um það
hvemig fara eigi áð með ákveðnar
eignir við ákveðin tilvik. Yfirleitt reyn-
ir á kaupmála við hjúskaparslit. Kaup-
málar geta t.d. verið þannig úr garði
gerðir að þeir gildi einungis ef kemur
til skilnaðar. Endi sá hjúskapur vegna
andláts annars fellur kaupmálinn úr
gildi og eignimar verða allar hjúskap-
areign eða sameign.
Heimilið verndað
Ekki liggur fyrir á hvaða aldri fólk
gerir helst kaupmála. Almennt vill fólk
hafa hlutina á hreinu ef til skilnaðar
kemur en þess utan segir Dögg tvær
ástæður mjög algengar.
Þegar annað hjóna er í atvinnu-
rekstri og hjón vilja tryggja að ekki
verði gengið að hinum makanum eða
heimilinu sundrað ef iila fer er gerður
kaupmáli. í flestum búum era helstu
fasteignir, yfirleitt húsnæði og bill, á
nafni beggja, era hjúskapareign hjón-
anna. Við skilnað skiptast þær þá til
helminga. Að sama skapi ber hvort
hjóna um sig yfirleitt ábyrgð á skuld-
bindingum hins. En vilji hjón, þar sem
annað er í atvinnurekstri, hafa vaðið
fyrh- neðan sig er húsnæði og bíil fjöl-
skyldunnar settur á nafn makans sem
ekki er í atvinnruekstrinum með gerð
kaupmála. Húsið og bíllinn getur þá
aldrei gengið upp í skuldir sem sá í at-
vinnurekstrinum hefur gengist í
ábyrgð fyrir.
En hafa verður í hug að hafi kaup-
máli verið gerður stuttu fyrir gjaldþrot
er hægt að rifta honum þar sem hann
er þá túlkaður sem undanskot eigna.
Því er ráðlegast að gera kaupmála þeg-
ar atvinnurekstur fer af stað eða með-
an allt leikur í lyndi.
Annað hjónaband
Önnur algeng ástæða þess að hjón
gera kaupmála er þegar verið er að
ganga í hjúskap i annað sinn. Hjón eiga
kannski böm fyrir og taka mismun-
andi miklar eignir með sér í hjóna-
bandið. Þar ræður einnig tillitssemi
við erfingja, böm úr fyrra hjónabandi.
Með kaupmála má verja þann eignar-
húseign, til að
uppfylla skilyrði
erfðaskrár.
Ekki end-
anlegur
Kaupmáli
er engan
veginn
end-
anleg-
ur
hluta sem komið er með inn í búið fyr-
ir hinum makanum og bömum hans. Á
sama hátt er hægt að tryggja makann
fyrir stjúpbömum. Falli maki frá á sá
sem eftir lifir rétt á að sitja í óskiptu
búi með sameiginlegum bömum. En
stjúpbörnum ber hins vegar engin
skylda til að samþykkja að eftirlifandi
maki sitji í óskiptu búi, geta krafist
skipta nema kaupmáli um annað liggi
fyrir.
ur. Við hann má gera
viðbót eða fella má
kaupmála úr
gildi. Þá er
ekki hægt að
I sátt hjá lögmanni
Öraggasta leiðin til að gera kaup-
mála er að hafa samband við lög-
mann, láta hann sjá um að draga upp
kaupmála og leiðbeina um hvað þarf
að gera. Yfiirleitt þarf aðeins einn til
tvo fundi til að ganga frá kaupmála.
Kaupmáli verður ekki gerður
öðravísi en í sátt þar sem kaupmáli
er gjömingur beggja hjóna. En í lög-
um er ákvæði um að foreldrar geti
gert að kröfú að arfúr verði séreign.
Þá kann að koma til þess að sá
sem fær arfinn verður gera
klaupmála um hann, t.d.
eign. TO að kaupmáli sé gildur verður
að tilgreina nákvæmlega hvað verður
séreign. Ef verulegar breytingar verða
á verðmæti, ef húseign í kaupmála er
t.d. þriggja herbergja íbúð en verður
síðan einbýlishús, verður að gera við-
bót við kaupmálann. Að öðrum kosti
nær séreignin ekki nema til andvirðis
þriggja herberja íbúðar. Það getur
reynst örlagaríkt ef á kaupmál-
ann reynir, t.d. við skilnað.
Kaupmáli er því alltaf
endurskoðaður
eftir aðstæðum.
Hann verður að
uppfæra í sam-
ræmi við breyt-
ingar á verðmæt-
um.
Ekki „af því
bara“
Það á ekki að vera fyr-
irstaða fyrir neinn að
gera kaupmála. En það
er engin ástæða tO að
gera kaupmála nema
viðkomandi haldi að
einhverjir hagsmun-
ir verði varðir með
slíkum gjömingi.
Óþarfi er að láta
ótta um vantraust
byrgja sér sýn
þegar hugað er að
gerð kaupmála. Lög-
menn líta yfirleitt á slíkan gjöming
sem forsjálni og fyrirhyggjusemi.
-hlh
Skráning aðalatriði
Mjög núkflvægt er að muna að fara
tfl sýslumanns og láta skrá kaupmála i
kaupmálabók. Fyrst þá öðlast hann
gfldi. Margir hafa stungið undirrituð-
um kaupmála niður í skúffu og ekki að-
hafst meir, haldið að þeir væru með
gfldan kaupmála. En svo verður ekki
fyrr en sýslumaður hefúr skráð hann.
Hjá sýslumanni er þinglýsingum og
öðru breytt i samræmi við kaupmál-
ann.
5 milljóna hringur
Misjafht er hvað skráð er í kaup-
mála. Auk hefðbundinna eigna, eins og
húseigna og bíla, eru málverk gjaman
skráð í kaupmáia, bókasöfn og mjög
verðmætir skartgripir. Ef hringur að
verðmæti 5 miUjónir á að vera séreign
annars hjóna verður að gera um hann
kaupmála. Persónulegir iflutir eru yfir-
leitt ekki tilgreindir.
Hvað kostar?
Venjan er sú að tekið er fast gjald,
gjaman 10-15 þúsund krónur, fyrir
gerð kaupmála og síðan tímagjaid.
Gjald fyrir kaupmálagerð tengist yfir-
leitt ekki upphæðum sem um er að
ræða enda ekki sjálfgefið að það taki
meiri tíma að skipta stórri eign en lít-
Uli. Við fast gjald og tímagjald bætist
virðisaukaskattur. „Venjuleg" hjón
ættu því ekki að greiða meira en 20-30
þúsund krónur.
Þótt hjón geri ekki kaupmála eru
þau vemduð af ákvæðum hjúskapar-
laga. Maki á afltaf hlutdeild í hjúskap-
areign hins. En hjúskaparlögin gilda
ekki um fólk sem er í sambúð og á eign-
ir saman. Þar gildir hver skráður er
fyrir eigninni. Þá geta komið upp flækj-
ur, sérstaklega fyrir þann aðfla sem
ekki er skráður fyrir eign en hefúr
kannski lagt jafnmikið og jafhvel meira
til búsins. Sambúðarfólk getur ekki
gert kaupmála en það getur gert lög-
formlegan samning um hvemig það
ætlar að haga sínum flármálum.
-hlh
Kaupmáli
Við undirrituð hjón, Sigríður Sigurðardóttir og Jón Jónson, bæði til
heimilis að Hafnargötu 250 í Reykjavík, sem gengum að eigast árið 1984
og höfum lifað í húskap síðan og haft með okkkur félagsbú að öllu leyti,
gerum með okkur svofelldan kaupmála:
1. Einbýlishús það sem við eigum í smíðum að Öngstræti 10, Reykja-
vík, ásamt bílskúr og meðfylgjandi lóðarleiguréttindum, skal vera sér-
eign mín, Sigríðar Sigm-ðardóttur, og hjúskapareignum okkar óvið-
komandi.
Ég, Sigríður Sigurðardóttir, tek að mér greiðslu eftirfarandi veð-
skulda sem hvíla á húseigninni Öngstræti 10:
a) Á 1. veðrétti, vísitölutryggð skuld við Húsnæðislánasjóð, skv. veð-
bréfi, dags. 1.12 1998 að fjárhæð kr. 6.000.000.
b) Á 2. veðrétti, skuld við handhafa, skv. veðskuldbréfi, dags. 1.5
1999, að fjárhæð kr. 1.800.000.
Mér Sigríði Sigurðardóttur, er kunnugt um að lóðin er hefldarlóð
fyrir Öngstræti 10-20. Þá er mér kunnugt um eftirgreindar kvaðir skv.
lóðarleigusamningi, dags. 1.2 1998, sem ég hef kynnt mér rækilega.
a) Kvaðir um opin bílastæði á norðurhluta lóðarinnar.
b) Kvaðir um lagnir rafmagnsveitu, hitaveitu og símalínu í öllum
stígum og 1 m breiðu belti til hvorrar handar við þá.
c) íbúðareigendum er skylt að hafa gengið að fúllu frá lóð, skv. skipu-
algsuppdrætti, fyrir árslok 2000 ella getur borgarverkfræðingur látið
framkvæma verkið á þeirra kostnað.
2. Húsgögn öfl og búsáhöld sem við eigum, og talin eru í viðfestri
skrá og metin á kr. 900.000, níu hundruð þúsund krónur, svo og þeir
búsmunir sem við síðar eignumst skulu vera séreign min, Sigríðar Sig-
urðardóttur, og húskapareignum okkar óviðkomandi.
3. Bifreiðin NN 000, af Renault gerð, árgerð 1998, nú að verðgildi
1.500.000, ein milljón og fimm hundruð þúsund, skal vera séreign mín,
Sigríðar Sigiu'ðardóttur.
4. Það sem kemur í stað hluta þeirra sem nefndir eru undir 1.-3. hér
að framan skulu vera séreign mín, Sigríðar Sigurðardóttur, sbr. 23. gr.
1. nr. 20/1923 um réttindi og skyldur hjóna.
5. Að öðru leyti fer um fjármál okkar lögum samkvæmt.
6. Kaupmála þennan skal skrá í kaupmálabók sýslumannsembættis-
ins í Reykjavík.
7. Öllu framangreindu til staðfestu eru nöfn okakr rituð hér undir í
votta viðurvist.
Reykjavík 1. júní 1999
Jón Jónsson Sigríöur Siguröardóttir
Vottar: Ari Arason Árni Árnason
Búsmunaskrá með kaupmála
Hér eru taldir upp innanstokksmunir sem gerðir eru að séreign Sig-
ríðar Sigurðardóttur með kaupmála dags. í dag, milli hennar og Jóns
Jónssonar, tfl heimilis að Hafnargötu 250 hér í borg:
Sófi og 2 hægindastólar
Sófaborð
Bókaskápur
Boröstofuborð og 6 borðstofustólar
Sjónvarpstæki
Svefnherbergishúsgagnasett
ísskápur
Matargerðarvél
ÞVbttavél
Áætlað verð samtals: kr. 900.000
Reykjavík 1. júní 1999
Jón Jónsson Sigríöur Siguröardóttir
Vottar: Ari Arason Árni Árnason
Dæmi um kaupmála: Hér á eftir fylgir dæmi um kaupmála gerðan eftir hjúskap. Dæmið er byggt á dæmi úr Formálabókinni þinni eftir Björn Þ. Guðmunds-
son sem hefur að geyma umfjöllun og ýmis dæmi um kaupmála.