Dagblaðið Vísir - DV - 31.12.1999, Blaðsíða 43

V FÖSTUDAGUR 31. DESEMBER 1999
mjftrn a
VÍötdl 47
1
Erla Stefánsdóttir ræðir um stöðu mannsins í heiminum við árþúsundamót og þá skyldu hans að varðveita jafnvægið í náttúrunni
Fyrir þér er einn dagur sera þúsund
ár og þúsund ár dagur ei meir, segir í
þjóösöngnum okkar og nú hefur þessi
þjóð hér í landi á hjara veraldar náö
að lifa tvenn árþúsundamót og gott
betur, þúsund ár í kristni þótt á ýmsu
hafi gengið, samið ódauölegar bók-
menntir, hrakið af sér ok erlendra
ríkja og barist með kjafti og klóm fyr-
ir þvi að verða sjálfstæð þjóð meðal
þjóða.
Og nú er nýtt árþúsund að hefjast
og af einhverjum ástæðum er hinn
vestræni heimur að springa úr eftir-
væntingu, rétt eins og eitthvað gerist;
rétt eins og hugarfarsbreyting eða
gæfubreyting sé í uppsiglingu; rétt
eins og land og þjóð verði eitthvað
öðruvísi við þessi tímamót.
Erla Stefánsdóttir er einn þeirra Is-
lendinga sem skynja landið og þjóðina
á annan hátt en við hin sem höfum
þessi hvunndagsaugu, sér það líf sem
lifað er í landinu undir yfirborði hlut-
anna og þegar hún er spurð hvort
þessi aldamót hafi einhverja sérstaka
þýðingu, svarar hún: „Ætli það séu
ekki aldamót á hverju ári og áramót á
hverjum degi, vegna þess að hver dag-
ur er nýr tími.“
Ég efast um að tíminn sé til
En hefur ekki mannkynið breyst á
síðustu þúsund árum?
„Nei, ég held að það hafi lítið
breyst. Það erum bara við, kristnir
menn á Vesturlöndum sem erum með
árþúsundamót. Múslímar og Kínverj-
ar eru til dæmis með allt annað tíma-
tal og ég efast um að tíminn sé til.
Tíminn er bundinn efnisheiminum.
Eftir mínum bókum og hugmynda-
heimi eru til sjö sinnum sjö heimar,
þannig aö jarðheimur er svo lítið brot
af alheiminum."
Erum við í 1. heimi, einhvers stað-
ar á byrjunarreit?
„Það er spuming hvað er á hvaða
enda. Kannski erum við í miðjunni."
Er það bara misskilningur að ár-
þúsundamót hafi einhverjar bætandi
breytingar í för með sér?
„Við skulum vona að við skánum.
Ekki veitir okkur af en ég efast um að
það verði stórvægilegar breytingar
þannig að viö verðum betri á morgun
en í dag. Væntingarnar eru miklar og
búið að búa sig undir að breytingar
verði miklar en ég hef enga trú á að
meiri háttar breytingar verði á einum
degi, þótt við skiptum um tölur.“
Vitlaust reiknað?
Þegar Erla er spurð hvort eftir-
væntingamar byggist helst á því að
markaðsöflin nýti sér þetta tímatal til
þess að ástunda mjög öfluga sölu-
mennsku segist hún geta tekið undir
það og bætir við: „Ætli við myndum
nokkuð taka eftir þessum aldamótum
ef árin hétu ekki neitt.
Svo er spuming hvort þetta er ekki
allt vitlaust reiknað, því við erum
með áramótin á þessum tíma. Ef við
skoðum mánuðina september, október
og nóvember, þá þýða nöfn þeirra 7.,
8. og 9. mánuður. Því ættu áramót að
vera í febrúar/mars. Geta ekki alveg
eins orðið breytingar þá eins og 1. jan-
úar?
Það er nú líka svo að það var
ákveðið að halda kristna hátíð í des-
ember, þótt fólk vissi að Jesús var
fæddur í mars. Ég er að vísu fegin,
vegna þess að þetta er yndislegur
tími. Hátíð ljóssins í fleiri en einum
skilningi. Daginn fer aftur að lengja,
við fmnum ljósið innra með okkur og
Kristur er okkur nær.“
Erla hefur nú þegar kortlagt álfa-
byggðir á nokkrum stöðum og reynt
að segja íslendingum að fara vel með
landið vegna þeirra náttúmvera sem
vemda það og byggja. Þar sem nú hef-
ur verið ákveðið að sökkva Eyjabökk-
um og virkja á Fljótsdalshéraði er
ekki úr vegi að spyrja hana að því
hvað henni fmnist um það.
„Mér finnst það óskaplega sorglegt
að eyðileggja landið. Þetta er eins og
þegar Einar Benediktsson ætlaði að
selja Gullfoss. Ekki hefðum við viljað
það. Það sama á við um alla okkar
náttúm. Landið er ekki svo stórt að
við megum selja það.
Hvað er svo álver? Það er vinna fyr-
ir þá sem búa í firðinum rétt á meðan
verið er að setja það upp. Hvað svo?
Nú er hægt að sjá fram á við að raf-
magn verður ekki bundið við vatnsafl.
Hægt verður að virkja gufuna úr
hverunum og ýmislegt annað.
Ég held að við verðum að gera eins
og allir verndarar jarðarinnar. Við
verðum að gæta að jafnvæginu. Ef við
röskum því er ég hrædd um að mann-
kynið líði undir lok.“
Elskan á landinu
Þegar litið er á sögu alls konar jarð-
gangagerðar á Islandi, sem undan-
tekningalaust hefur átt að gera fólki
betur kleift að búa í afskekktum og
dreifðum byggðum, þá blasir við að
oft hefur farið illa fyrir atvinnuvegun-
um á þeim stöðum og byggð fremur
daprast. Er okkur að sjást yfir eitt-
hvað mikilvægt?
„Það mætti alveg grafa í gegnum
Óshlíðina í Bolungarvík vegna þess
að þar er stórhættulegt að keyra,“ seg-
ir Érla. „Auðvitað eigum við að hjálpa
hvert öðru en mér fyndist ekkert úr
vegi að þeir sem eru að grafa í gegn-
um fjöllin byrjuðu á því fallega; að
tala við verumar sem búa í fjöllunum
með bæn. Þá myndi allt ganga betur.
En það er svo skrítið með okkur ís-
lendinga og trúna á náttúruna. Norð-
menn, til dæmis, bora í gegnum fjöll
og hóla og ekkert gerist en það er eins
og við truflum einhverja álfa og engla-
verur ef við fórum gegn náttúrunni."
Er þá ekkert líf í fjöllum og hólum
í Noregi?
„Það er öðruvísi en hjá okkur.
Hins vegar finnst mér alveg yndis-
legt hvað við erum mörg hér sem
erum okkur meðvitandi um náttúr-
una. Sjáðu bara alla sem rísa upp
gegn Eyjabakkamálinu - og það snýst
ekki um pólitik heldur um elsitu;
elsku á landinu okkar.
Ég er svo hrædd við þá eyðilegg-
ingu sem þar blasir við vegna þess að
þegar búið er að eyðileggja er ekki
hægt að snúa til baka - og hvað þá?“
Gæti hugsað mér að breytast
í fjallatíva
Hvaða verur eru það sem vemda
landið?
„Það eru þeir sem tilheyra þessu
landi og eru famir á undan okkur.
Það er eins og þeir haldi vörð um
landið. Það er svo ríkt í okkur íslend-
ingum að vera stoltir af landinu okk-
ar og við elskum það svo mikið.
Ég get vel hugsað mér að breytast í
fjallatíva þegar ég fer. Þá ætla ég að
taka á móti einum og einum íslend-
ingi sem fær að tóna, síöan tek ég á
allt annan hátt á móti þeim sem em
með borvélar."
Hvemig þá?
„Ég hefði líklega nægan tíma til að
hugsa um það ef ég væri fjallaguð. Ég
myndi reyna að koma vitinu fyrir
suma og hjálpa þeim sem hafa gaman
af að klífa fjöll, þannig að þeir fyndu
að þarna væm góðar vættir."
Hvaða ráð viltu gefa þeim sem eiga
að taka ákvarðanir varðandi náttúm
landsins í framtíðinni?
„Ég veit það bara að við verðum að
gæta að jafnvægi í náttúrunni. Ef við
hugsum um alla jörðina er svo margt
hræðilegt að gerast og nægir þá bara
að nefna eiturefni og eyðingu skóga.
Við emm bara lítill punktur hvað
jörðina snertir en mér finnst sorglegt
að við varðveitum ekki landið betur.
Því hefur verið spáð að ísland eigi
miklu hlutverki að gegna fyrir jörðina
í framtíðinni. Við sem eigum landið
megum ekki skemma það, heldur eig-
um við að vemda það.“
Pólitík eins og afl sem fólk er
að drukkna í
Hvers vegna gera fjallatívar og aðr-
ir verndarar náttúrunnar ekkert í
sambandi við Eyjabakkana?
„Þeir mega sín bara svo lítils gagn-
vart manneskjunni. Hún er svo erfið.
Hún er svo frek.
Mér finnst eins og pólitíkin sé orð-
in að afli sem fólk er að drukkna í;
eins og eitthvert fljót sem fólk getur
ekki spomað gegn.
Þegar ég var að alast upp var svo
mikil pólitísk umræða á heimilinu og
ég man að ég reyndi alltaf að vera á
öndverðri skoðun til þess að fá um-
ræður. Þarna vom sjálfstæðismenn,
framsókn og kommúnistar og þetta
varð oft býsna fjörugt. Ég er mjög
þakklát fyrir að hafa alist upp í
þannig umhverfi en ég hef oft hugsaö
um þá sem em lengst til vinstri og þá
sem eru lengst til hægri. Mætast þeir
ekki bara. Er þetta ekki hringur?
Einu sinni hélt ég að allir stjórn-
málamenn væm rauðir vegna þess að
það er svo mikið kapp í þeim. Svo fór
ég niður í Alþingi til að teikna ljós
þeirra og komst að því aö þeir væra í
öllum litum. En eitt áttu þeir sameig-
inlegt. Þeir voru allir mjög skírir og
bjartir. Það var gott, því þá var þetto
allt í lagi.“
Em þeir eins skírir og bjartir í dag?
„Við skulum vona það. Við skulum
vona að við höfum vit á að velja okk-
ur stjómmálamenn sem viö getum
treyst. Hins vegar held ég, því miður,
að það sé ekki þannig. Við kjósum
ekki menn, heldur flokka og getum
bara vonað að allir geri sitt besta.
öll viljum við bara að fólk hafi góð-
an huga, rækti tilfmningamar og leiti
að Guði hvert hjá öðm. Við verðum
að hafa það í huga að við erum öll
systkini með geisla Guðs innra með
okkur. Við verðum að vinna að þvl
mannkyniö komist á það stig aö elska
og virða hvert annað, án tillits til lit-
arháttar, stjórnmálaskoðana eða trú-
arbragða og án þess að ætlast til aö
allir séu eins.“
-sús