Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.2000, Blaðsíða 8

8
FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 2000
DV
Fréttir
jonann Kan vaiaimarsson
Okkar ættfræöi tengist sögulegum gagnagrunni.
Friörik Skúlason
Hálf þjóöin frá upphafi til 18. aldar er einfaldlega týnd.
um sig aö hluta til, þ.e. þær upplýs-
ingar sem fyrir liggja um hvem ein-
stakling, svo og ættartré. Ef þeir
vilja fá niðjatöl eða framættir þá er
það ekki hægt í gegnum Netið. í
framtíðinni getum við þó hugsan-
lega boðið upp á þá þjónustu og tök-
um þá greiðslu fyrir. Ef menn vilja
fá einhverja öðru vísi framsetningu
á efninu heldur en boðið er upp á á
Netinu þá þurfa þeir væntanlega að
taka upp veskið. Enn hefur þó ekki
verið gengið endanlega frá fyrir-
komulagi á þessum atriöum."
í grunninum verður einnig stutt-
ur texti um hvern einstakling.
Stærsta gagnasafnið
Friðrik segir að nánast allir Is-
lendingar, sem séu þekktir frá upp-
hafi, séu í gagnagrunninum. Það
séu um 620 þúsund manns. „Þetta er
stærsta gagnasafn um íslendinga
sem nokkurn tíma hefur verið búið
til,“ segir hann. „Nær allir á 18., 19.
og 20. öldinni eru þekktir, að undan-
skildum börnum sem deyja mjög
ung, einkum á 18. öldinni. Fyrir
þann tima er örlítill hluti þjóðarinn-
ar þekktur, helst höfðingjar, prest-
ar, sakamenn eða aðrir sem komust
á spjöld sögunnar. Heildarfjöldi ís-
lendinga frá upphafi til dagsins í
dag er 1,2-1,5 milljónir. Ættfræði-
grunnurinn nær því aðeins til um
helmings þeirra íslendinga sem
hefur verið uppi. Hálf þjóðin frá
upphafi til byrjunar 18. aldar er ein-
faldlega týnd.“
Friðrik segir villur í ættfræði-
gögnum margs konar. Um geti verið
að ræða t.d. rangfeðranir og villur
sem stafi af óvandvirkni í ritun
gagna.
„Við vinnum okkar upplýsingar
úr kirkjubókum, manntölum, þjóð-
skrá og margvíslegum útgefnum
heimildum og setjum inn það sem
við teljum vera réttast."
Ekki einu sinni samkeppni
Ættfræðigrunnur Genealogia Is-
landorum á Netinu verður „langt-
um umfangsmeiri og tengdur sögu-
legum grunni" heldur en ÍE er að
gera eftir því sem best er vitað, að
sögn Jóhanns Páls Valdimarssonar
framkvæmdastjóra. Þorsteinn Jóns-
son hefur gefið út á 2. hundrað rit í
ættfræði og eru þau m.a. grunnur-
inn á vefnum. Þorsteinn á raunar í
málaferlum við ÍE. Hann telur að
teknar hafl verið upplýsingar sem
hann hefur höfundarrétt á og settar
Jóhanna S. Sigþórsdóttir
blaöamaöur
í ættfræðigrunn ÍE. Friðrik hefur
aftur gert háa fjárkröfu á hendur
Þorsteini. Hann segir Þorstein
skulda sér fé fyrir gerð ættfræðifor-
rits.
„Okkar ættfræði tengist söguleg-
um gagnagrunni, þannig að við
erum að ræða um miklu meira held-
ur en einfalt ættartré. Fólk getur
tengt sig ættingjum sínum, upp-
runa, sögulegum fróðleik og bæjum
sem viðkomandi eru frá. Þetta teng-
ist allt miklu safni mynda af fólki og
bæjum,“ segir Jóhann Páll. „Ég lít
vera samsettur úr niðjatölum eftir
ýmsa höfunda frá ýmsum forlögum.
Það er reyndar ekki hægt að rekja
neinar framættir þannig að fólk nái
öllum forfeðrum sínum fyrir árið
1703 alhliða. Þá var fyrsta manntal á
íslandi en nánast engar kirkjubæk-
ur til fyrir þann tíma. Menn verða
að vinna upplýsingar úr öðrum
heimildum sem eru mjög seinunn-
ar.“
Mikið af villum
Jón Valur segir að mjög mikið sé
af villum í útgefnum ættfræðiritum,
ekki einungis rangfeðranir heldur
einnig rangmæðranir. Þá hafi ýmis
slys átt sér stað í ættfærslum þegar
áhugamenn hafi verið að slá inn
upplýsingar. Menn séu búnir að
safna tugrnn þúsunda upplýsinga
inn á marga smáa gagnabanka sem
séu ekki nógu góðir. „Svo eru menn
að steypa þeim saman án þess að
hafa farið yfir upplýsingamar á
gagnrýninn hátt. Ég veit að gagna-
banki ÍE hefur tekið svona efni.
Þeir vinna að vísu mjög stíft að leið-
réttingum og eru með margar heim-
ildir að baki sínu efni.
En menn mega ekki treysta ætt-
fræðigrunnum blint því það er ör-
uggt að í þeim leynast villur alveg
eins og í ættfræðibókum þar sem
þær eru algengar
Ég lít ekki á ættfræðigrunna af
þessu tagi sem eitthvert endanlegt
lausnarorð heldur sem eina heim-
ildina enn til að leita til og bera
saman við. En þetta getur vissulega
aukið áhuga fólks á ættfræði og gert
hana aðgengilegri almenningi."
Á næstunni verður opnaður ætt-
fræðigrunnur Friðriks Skúlasonar
og íslenskrar erfðagreiningar á Net-
inu. Upphaflega var gert ráð fyrir
að honum yrði hleypt af stokkunum
á morgun, 17. júní. Síðan var tekin
ákvörðun um að fresta því. Vefur-
inn er tilbúinn og hægt að opna
hann fyrirvaralaust.
Annar ættfræðivefur er einnig í
deiglunni. Að honum standa m.a.
Þorsteinn Jónsson ættfræðingur og
Jóhann Páll Valdimarsson. Fyrir-
tæki það er stendur að baki honum
nefnist Genealogia Islandorum.
Ekki er ljóst hvenær almenningur
fær aðgang að síðarnefnda vefnum,
en unnið er af kappi við gerð hans.
Ljóst er að þessir tveir ættfræði-
vefir verða með ólíku sniði. Friðrik
og ÍE leggja nær einungis áherslu á
ættfræði meðan þeir Þorsteinn og
Jóhann Páll hyggjast vera með um-
fangsmiklar upplýsingar til viðbót-
ar við ættfræðina. Má þar nefna
mikið úrval mynda af fólki og bæj-
um, sem verða aðgengilegar á Net-
inu.
Umræddir vefir verða sjálfsagt
ólíkir hvað fleiri atriði varðar s.s.
uppsetningu. Tvennt eiga þeir þó
nær örugglega sameiginlegt. Þeir
eru báðir sagðir vera besti kostur-
inn sem um er að ræða í þessum
efnum á Netinu. Ættfræðivefur ÍE
er sagður stærsta gagnasafnið. Vef-
ur IG er sagður geyma miklu um-
fangsmeiri upplýsingar. Þá eiga
þessir tveir veflr það sammerkt með
flestum öðrum ættfræðiritum og -
bókum, að sögn Jóns Vals Jensson-
ar ættfræðings, að gera má ráð fyr-
ir að töluvert af villum fmnist í
þeim.
Ókeypis aðgangur
„Aðgangurinn að okkar vef verð-
ur ókeypis," sagði Friðrik Skúlason.
„Þama getur hver sem er farið inn
ekki einu sinni á þetta sem sam-
keppni við ættfræðigrunn ÍE þvi
þeirra upplýsingar eru svo miklu
takmarkaðri heldur en okkar.“
Ættfræðigrunnur GI telur nú um
800 þúsund einstaklinga. „Þetta er
tvímælalaust langstærsti grunnur-
inn hér á landi,“ segir Jóhann Páll.
„Vitaskuld eru alltaf gloppur í ætt-
fræðiupplýsingum af þessu tagi. En
við erum í mjög öflugri bókaútgáfu
tengdri ættfræði, annars vegar
niðjatölum og hins vegar ábúenda-
tölum. I tengslum við þessa útgáfu
fyllum viö í eyðumar. Það bætist
því stöðugt við ættfræðiupplýsing-
arnar annars vegar og hið sögulega
efni hins vegar.“
Jóhann Páll segir, að aðgangur al-
mennings að ættfræðigmnninum á
Netinu verði að hluta til ókeypis. Ef
fólk óski eftir að eignast ljósmyndir
úr grunninum verði hægt að panta
þær til kaups á Netinu. Ekki hafl
verið fastákveðið að hve miklu leyti
aðgangurinn verði ókeypis.“
Ættfræðingar ekki óþarfir
„Ættfræðingar verða ekki óþarfir
þótt almenningur fái aðgang að ætt-
fræðigrunnum á Netinu, því svo er
að skilja sem þeir hjá ÍE og GI eigi
enn langt í land með að rekja ættir,“
sagði Jón Valur Jensson ættfræð-
ingur, sem rekur Ættfræðiþjónust-
una, við DV. „Hvað ættfræðigrunn
ÍE varðar, þá er enn verið að vinna
í tveimur síðustu öldunum. Þá er
mjög mikið óunnið í rannsóknum á
ættfræði 16., 17. og jafnvel 18. aldar.
Ættfræðigrunnur GI mun aðallega
Jón Valur Jensson
Menn mega ekki treysta ættfræöigrunnum blint því þaö er öruggt aö í þeim leynast villur alveg eins og í ættfræöibók-
um, þar sem þær eru algengar.
Stífur undirbúningur aö opnun tveggja ættfræðigrunna á Netinu:
Báðir eru bestir
og flett upp sjálfum sér eða öðrum
að vild og án takmarkana. Menn
geta rakið ættir sínar, fengið upp
ættartré, náð í upplýsingar um
hvern einstakling fyrir sig og athug-
að hvort þeir séu skyldir ákveðnum
einstaklingi t.d. konunni sinni.
Menn geta prentað út upplýsingar
ffTl O^^fc^l j rbíla r www.brimborg.is #*brimborgar

Volvo 850 st. 2,0 02/96, ssk., 5 d., grænn, ek. 50 þús. km, framdrif. Verð 1.720.000 Volvo V70 XC AWD 2,5 12/98, ssk., 5 d., silfurbeige, ek. 22 þús. km, 4x4. Verð 3.250.000

Volvo 850 2,0 06/95, ssk., 4 d., rauður, ek. 75 þús. km, framdrif. Verð 1.490.000 Ford Puma Sport 05/99, 5 g., 2 d., rauður, ek. 5 þús. km, framdrif. Verð 1.650.000

Subaru Legacy st. 2,0 04/99, ssk., 5 d., vínrauður, ek. 18 þús. km, 4x4. Verð 1.920.000 Daihatsu Cuore CX 1,0 09/99, ssk., 5 d., rauður, ek. 2 þús. km, framdrif. Verð 890.000

VW Passat 1,8 04/98, Ford Mondeo Ghia 2,0 12/97, 5 g., 4 d., svartur, ek. 30 þús. km, framdrif. 5 g., 4 d., hvítur, ek. 98 þús. km, framdrif. Verð 1.670.000 Verð 1.300.000 Tilboð 1.030.000 {•p Opið laugardaga 11-16 brimborg Reykjavlk • Akureyrl Brimborg Reykjavík, Bíldshöföa 6. sími: 51 5 7000 Brimborg Akureyri, Tryggvabraut 5, sími. 462 2700