Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.2001, Page 11

Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.2001, Page 11
LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2001 11 Skoðun æviloka. Ég var dreginn nauðugur á tónleikana af foreldrum mínum. Og ég heillaðist hreinlega upp úr skón- um. Mér þótti reyndar söngurinn jafn helvíti leiðinlegur og áður og lagði því lítt við hlustir. En ég horfði því meira, því þarna upp- götvaði ég í fyrsta sinn að margir skipta um ham þegar þeir syngja, Ég sat heillaður í salnum 12 ára gamall. Og hafði uppgötvað að tónlistin get- ur ekki aðeins breytt heim- inum, eins og oft er sagt, hún getur ekki síður breytt ásýnd söngvaranna. Ég skynjaði að karlakórstón- leikar eru ekki bara tón- rœn heldur einnig og ekki síður sjónrœn upplifun. En á tónleikunum urðu þessir menn aðrir og annarlegri útlits en alla jafnan. Kinn- fiskasoginn skrifstofumað- ur í fyrsta tenór varð skyndilega búlduleitari en kraftlyftingamaður í yfir- þungavigt að skíta á sig við tilraun til heimsmets- jöfnunar. setja upp nýtt andlit, jafnvel af- skræmast þegar búkhljóðin vella upp í barka og þaðan út og fara að toga og teygja andlitsdrættina. Margar konur eru reyndar aldrei fegurri en einmitt þegar þær syngja, en það á ekki við um alla karla. Tenórinn Dúmbó Ég hafði séð alla kallana í kórn- um áður, tiltölulega flatneskjulega Þingeyinga hversdags og með svip- lítil og túlkunarrýr andlit. En á tón- leikunum urðu þessir menn aðrir og annarlegri útlits en alla jafnan. Kinnfiskasoginn skrifstofumaður í fyrsta tenór varð skyndilega búldu- leitari en kraftlyftingamaður i yfir- þungavigt að skíta á sig við tilraun til heimsmetsjöfnunar. Dagfars- prúður og gæðalegur barnakennari afmyndaðist í andliti og minnti helst á margdæmdan og óforbetran- legan raðnauðgara. Þrír iðnaðar- menn í öðrum tenór göptu svo ógur- lega að ég hélt þeir ætluðu bókstaf- lega að gleypa allan heiminn, elsku mamma. Sjómaður söng við raust og með þess konar tiktúrum að eyr- un á honum gengu upp og niður eins og væri hann fillinn Dúmbó í aðflugi yfir Aðaldal. Og restin af kórnum geiflaði sig, glennti og gretti með slíkum fádæmum að 12 ára gömlum drengstaula fannst sem hann væri komin inn á stranglega bannaða hryllingsmynd um varúlfa, þar sem venjulegir menn breytast skyndilega í skoffin og óféti eins og hendi sé veifað. Og þessi umbreyting náði ekki aðeins til andlits söngvaranna því þeir tóku að sýna hvurskyns hreyf- ingamynstur sem var þeim alls ekki eðlilegt. Þama stóð til dæmis maður sem hversdags var allur á iði líkt og hann stundaði sjálfbæra kláða- maurarækt innanklæða. En í kórn- um stóð hann pinnstífur eins og myndastytta og hreyfði ekkert nema kjaftinn. Einn af allra stystu mönnum kórsins tyllti sér uppstyttulaust upp á tær svo jafnvel loftaði við gólf og gnæfði því annað veifið yflr sér miklu lengri menn. Aldraður ar- mæðusjúklingur, hokinn af reynslu og erfiðu hjónabandi, rétti skyndi- lega úr bakinu með braki og brest- um og söng eins og sá sem á mörg ár eftir ólifuð, einhleypur, hjólgrað- ur og við hestaheilsu. Og þrír spengilegir bassar úr íþróttageiran- um rórilluðu eins og langriðuveikar rollur í takt við tónsprotann. Skjálfandi félagsheimili Ég sat heillaður í salnum 12 ára gamall. Og hafði uppgötvað aö tón- listin getur ekki aðeins breytt heim- inum, eins og oft er sagt, hún getur ekki síður breytt ásýnd söngvaranna. Ég skynjaði að karlakórstónleikar eru ekki bara tónræn heldur einnig og ekki síður sjónræn upplifun. Næstu áratugina og fram á þenn- an dag hef ég sótt alla karlakórstón- leika í sýslunni sem ég hef komist á, ekki bara til þess að hlusta - heldur einnig og ekki síður til þess að horfa. Hinir hefðbundnu vorboðar standa enn fyrir sínu. Tilbreyting- arlaust dirrindí lóunnar er alltaf jafn ljúft og sætu stelpurnar í stutt- buxunum ágætar til síns brúks, eða voru það a.m.k. þegar ég var og hét og í svoddan hugleiðingum fyrir margt löngu. En í mínum huga er vorið ekki komið fyrr en samkomuhúsin fara að nötra, félagsheimilin að skjálfa og loftið fyllist karlaröddum vors- ins. af sér kvótasvindl. Þekkt er að aflamarksbátar og skip landi fiski inn á dagabáta og laumist þannig fram hjá kvóta. Auðvitað er kvóta- svindl einnig í kvótakerf- inu þar sem heilu bíl- fórmunum er skipað upp án þess að vigt komi þar nærri og þannig mun það verða svo lengi sem kvótakerfi er við lýði. En frelsi fyrir suma gengur ekki upp með tilliti til stjómunar veiða. Slíkt skekkir heildarmyndina og leiðir til ákveðins siðleysis. Það þýðir ekkert að halda því fram að smábátar skipti ekki máli í heildarveiðinni. Dæmi eru um að slík- ir bátar veiði hátt í þúsund tonn á ári og sá afli skiptir svo sannar- lega máli. Hér skal ekki mæla kvótakerf- inu bót sem stjórn- tæki enda virðist það hafa brugðist í öllum meginatriðum ef litið er til þess að fiski- stofnar á íslands- miðum eru all- flestir í lægð. Sú staða breytir þó ekki því að stjórnvöld hafa kosið að nota slíkt kerfl til að stjóma veiðum. í því ljósi er eðlilegt að öll þau skip sem stunda veiðar á sömu tegund- um fari undir sama kerfið. Þjóðinni til hagsbóta er rétt að tek- inn verði upp auð- lindaskattur til að út- býta veiðiheimildum í stað þess að senda mönn- um endurgjaldslaust veiði- heimildir í pósti. Gjaldið fyrir veiðiréttinn þarf ekki að vera hátt en aðal- atriðið er að allir greiði það sama og eigi sömu möguleika til að sækja flsk í sjó. Sjálflr hafa trillukarlar haldið því á lofti að þeir beri að landi besta og verðmesta hráefnið. Þá hafa þeir réttilega lýst því að þeir geri út með minnstum til- kostnaði. Það er því ekki spurn- ing að þeir munu komast af í sliku kerfi og útgerð smábáta mun dafna. Auðlindaskattur fyrir alla og án tillits til stærðar báta er besta hugsanlega fyrirkomulagið. Menn geta hætt að rífast um hver sé með bestu og hagkvæmustu útgerð- ina: Til vara mætti hugsa sér að auðlindaskattskerfin yrðu tvö, eitt fyrir smábáta og annað fyrir stór- skipin. Slíkt yrði ekki síst til að verja stórskipaútgerðina. Aðalatrið- ið er að ruglinu með veiðarnar verði hætt og alþingismenn geti snúið sér að öðru en að togast á um tittlingaskít. Odyru störfin! i man- aðar- laun. Ritstiomarbref Sigmundur Ernir Rúnarsson aðstoðarritstjóri íslendingar eru sérlega verkfalls- glöð þjóð, ef hægt er að tala um gleði í þeim efnum. Fram kom í DV á fimmtudag að landsmenn sóa sex sinnum fleiri dögum í verkföll en aðrar þjóðir. íbúar þessa lands eru með öðrum orðum heimsmethafar í verkföllum. Þeir skara þar langt fram úr öðrum þjóðum og eru, þeg- ar rýnt er í þessar tölur, alveg sér á báti á meðal þjóða heims á þessu sviði. Á tíunda áratugnum eyddu ís- lendingar hlutfallslega fleiri vinnu- dögum í verkföll en nokkur önnur af 23 ríkustu þjóðum heims. Rík- ustu þjóðimar glötuðu um 59 vinnudögum að meðaltali á ári á hverja 1000 manns á vinnumarkaði á síðasta áratug en hérlendis var sama hlutfall um 370 dagar á hverja 1000 starfsmenn. íslendingar eyddu rúmum 467 þúsund vinnudögum í verkfóll á áratugnum. Þetta er dágott. Þetta sýnir verk- fallsvilja. Og enn fremur að samn- ingalipurð landsmanna er fjarri þvi eins mikil og þekkist meðal ann- arra þjóða. Tölurnar segja sitt. Að meðaltali eru 2000 íslendingar í verkfalli hvert einasta ár á enda. Þessi þjóð rýkur frá borði, stendur upp og fussar og stirðleiki í sam- skiptum við annað fólk telst fremur til kosta en galla. Stirðleikinn sýnir festu og þor. Og hörkuþjóð. í verkfallsgleðinni eru það Spán- verjar einir sem komast nokkuð í nánd við íslendinga. Aðrar þjóðir eru meira og minna hálfdrættingar á við Islendinga. Þjóðir eins og ítal- ir og Frakkar, sem hafa á sér ímynd verkfallsaðgerða, komast ekki í hálfkvisti við eyjaskeggjana í norðri. Þar í hafi leggja menn niður störf eins og aðrir leggja frá sér kaffibolla. Verkföll eru sjálfsögð og allt tal um að vinnustöðv- un sé neyð arráðstöfun er aðeins í nösunum á verk- fallsleið- togum. Þeir elska að hóta. Ef til vill er þetta ekki svona einfalt þeg- ar upp er staðið - frá tómu samn- ingaborðinu. Vera kann að eftir meiru sé að slægjast í íslenskum karphúsum en sambærilegum vist- arverum annarra landa. Það væri þó aldrei annað en að laun á ís- landi væru hlutfallslega lægri með- al margra stétta en tíðkast annars staðar. Og vissulega er það stað- reynd að kjör margra lykilgreina í samfélaginu eru hrein hörmung. Tökum dæmi. Þroskaþjálfar hjá Reykjavíkurborg hófu verkfall á miðnætti aðfaranótt föstudags. For- vígismenn í félagi þeirra hafa svo mánuðum skiptir reynt að semja við yflrvaldið um kjarabætur, án árangurs. Verkfall var því boðað með dágóðum og vitaskuld lögleg- um fyrirvara en viðbrögð vinnu- veitenda við því voru að sögn þroskaþjálfa lítil sem engin. Þeir segja viðræður stranda á launatöfl- unni og telja að enn beri talsvert á milli. Allt eins megi búast við langri vinnustöðvun. Gott og vel, þetta eru kunnugleg ummæli í landi verkfallanna og lík- „Þetta eru skilaboð hins opinbera til fólks sem vinnur einhverja erfið- ustu og flóknustu vinnu í mannlegum samskiptum sem þekkist hér á landi. Skilaboðin eru í þá veru að fólk sem helgar krafta sína veikasta fólki lands- ins skuli ekki vera hálf- drættingur í launum á við meðal launþega í landinu. “ ast til yppta margir lesendur öxlum og segja sem svo að þetta sé nú bara enn ein heilbrigðisstéttin sem væli um vondan kost. Þessu fólki sé nær að hafa valið sér þetta starf og ef það kunni ekki að meta laun- in sé alltaf hægt að fara annað! Við þekkjum þennan tón og þekkjum enn betur þá skoðun að verkfelling- ar séu sjálfum sér verstir. En skoðum launin sem deilt er um. Skoðum þessi kjör sem borgar- yfirvöld, og reyndar ríkisvaldið líka, telja sig hafa efni á að halda niðri eins og nokkur kostur er. Þetta eru laun sem hið opinbera neitar að hækka meira en sem nemur nokkrum þúsundköllum. Þegar þau eru skoðuð kemur í ljós að ríki og borg reka berrassaða lág- launastefnu, stefnu sem menn ættu að skammast sín fyrir. Byrjunarlaun þroskaþjálfa eftir þriggja ára háskólanám eru 100 krónur. Það er talan - og tal- ar sínu máli. Há- skóla- menntað- ur þroska- þjálfi, sem á K að baki fimm ára starfsferil, er kominn MiFl ( með 109 j þúsund krónur Einu gildir þó sami maður sé að- stoðarmaður yfirmanns. Launin eru ekki hærri. Ef sami þroska- þjálfi næði svo hátt að vera yflr- þroskaþjálfi hreppti hann heilum tiu þúsund krónum meira á mán- uði. Þetta er skammarlegt og þetta er grátlegt. Þetta eru skilaboð hins op- inbera til fólks sem vinnur einhverja erflðustu og flóknustu vinnu í mannlegum samskiptum sem þekkist hér á landi. Skilaboðin eru í þá veru að fólk sem helgar krafta sína veikasta fólki landsins skuli ekki vera hálfdrættingur í launum á við meðallaunþega í landinu. Og minna en það. Já, far- iði á kassa í búð og hreppið helm- ingi hærri laun! Meðallaun þroskaþjálfa hjá Reykjavíkurborg - og þá eru allir taldir með, líka yfirmenn - eru 111 þúsund og 917 krónur. Forstöðu- maður á erfíðu heimili fyrir alvar- lega þroskaheft og likamlega fötluð börn og unglinga kemst hæst í 145 þúsund krónur á mánuði eftir 22 ára starf. Þessi forstöðumaður sagði við skrifara þessara orða: „Ég kemst ekki lengra í lífinu." Hverju sætir þetta? Hverju sætir það að háskólamenntaður yfirmað- ur, sem sótt hefur sér verulega framhaldsmenntun í fagi sínu, nær „ekki lengra í lífinu"? Hvað vill hið opinbera segja fólki með þessum launum? Hrein dagvinnulaun verkamanns á mánuði eru að með- altali 109.800 hér á landi. Það eru sömu laun og meðallaun allra þroskaþjálfa hjá Reykjavíkurborg. Vilja samningamenn ríkis og borgar með þessu segja að háskóla- nám borgi sig engan veginn, ætli fólk sér að vinna undir þeirra launastefnu. Vilja samningamenn borgar og ríkis með þessu segja að líkamlega fjölfatlaö fólk og alvar- lega þroskaheft sé svo ómerkilegt að starfsfólkinu sem annist það dugi lágmarkslaun. Hvaðan hafa menn þessi viðmið? Hver eru vís- indin? Starf þroskaþjálfans er gríðar- lega erfitt og reynir líklega meira á þolrif fólks en nokkurt annað starf. Starf þroskaþjálfans miðast við að auðga líf þess fólks sem býr við mestu bágindi sem nokkur mann- eskja þarf að glíma við. Þroska- þjálfar búa einatt við afar erfið vinnuskilyrði, þar sem burðast þarf með fólk, sem jafnvel ræðst að starfsmönnum þegar minnst varir. Já, hver eru viðmiðin? Hver eu launavísindin? Borgarstjóri og fjármálaráðherra, já eða hvaða stjórnmálamaður sem er, á að geta svarað þeirri spurn- ingu. Einhverra hluta vegna læðist samt sá grunur að þeim sem þetta skrifar að þeir hinir sömu þori ekki að svara. Spumingin er vissulega hvöss og hún er vissulega óheppileg. En hún er þó aðeins spuming. Hitt eru laun og kjör sem fólk þarf að búa við.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.