Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.2001, Qupperneq 12

12
LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2001
Helgarblað_________________________________________________________________________________________________DV
Hnefahöggiö hjálpar
ekki íhaldsflokknum
Því veröur ekki neitað að stjóm
Verkamannaflokksins í Bretlandi hefur
náð fram talsverðum umbótum i efna-
hagsmálum á síðustu flórum árum. At-
vinnuleysi er það minnsta í aldarfjórð-
ung, verðbólga í sögulegu lágmarki og
efnahagslífið stöðugt. Formaður flokks-
ins, Tony Blair forsætisráðherra, hefur
verið óragur við að benda á þetta og
kjósendur þakka fyrir sig með 15 til 28
prósenta forskoti flokksins i skoðana-
könnunum.
Erfitt er að kasta rýrð á þennan feril
rikisstjómar Blairs og sannfæra kjós-
endur um að fella hana í kosningunum
7. júni næstkomandi, en íhaldsmenn
em engu að síður kokhraustir. Þeir lofa
skattalækkunum, auknu sjálfstæði
gagnvart Evrópusambandinu og sterk-
ari löggæslu. Ailt era þetta klassisk ein-
kenni íhaldsstefnunnar en spuming er
hvort þau duga til að sigrast á sterkri
efnahagsafkomu eftir Verkamanna-
flokkinn og persónutöfrum Tony Blairs.
Veðjað á glæpi
íhaldsmenn leggja oft áherslu á bar-
áttu gegn glæpum og það er einmitt úr-
ræðið sem þeir grípa til í bresku kosn-
ingabaráttunni nú.
Verkamannaflokkurinn hefúr staðið
fyrir verkefni sem felur í sér að tugþús-
undum fanga hefúr verið sleppt áður en
þeir afplána dóma. En jafnframt hefur
lögreglumönnum fækkað undir stjóm
flokksins.
William Hague, formaður íhalds-
flokksins, hefur sakað Blair um að
skipta lögreglumönnum á götunum út
fyrir glæpamenn og hann segir Breta
vera að tapa baráttunni við glæpi undir
forystu Verkamannaflokksins. Þessu
hefur Blair brugðist við en i nýútgefmni
stefnuskrá Verkamannaflokksins lofar
hann að stuðla að harðari dómum á
giæpamönnum. Einnig segist hann ætla
að fjölga lögreglumönnum, en því lofaði
hann reyndar líka fyrir seinustu kosn-
ingar. Þar reynir hann að gera áherslu
íhaldsflokksins á baráttuna gegn glæp-
um áhrifaminni en íhaldsmenn hafa
ósjaldan sakað Verkamannaflokkinn
um hugmyndafræðilegan þjófnað. Að
minnsta kosti er um pólitískt kænsku-
bragð að ræða af hálfu Verkamanna-
flokksins.
Stærsta verkefni íhaldsmanna felst í
efnahagsmálum, enda er torvelt að selja
fólki nýja stefnu þegar sú gamla hefúr
virkað jafn vel og raun ber vitni.
Tillögur þeirra ganga út á að draga
stórlega úr útgjöldum ríkisins og skapa
þannig svigrúm fyrir skattalækkanir.
Skoðanakannanir sýna hins vegar fram
á áhrifaleysi þessara úrræða íhalds-
manna í kosningabaráttunni. Þeim hef-
ur ekki tekist að minnka þægilegt for-
skot Verkamannaflokksins og sam-
kvæmt könnun breska blaðsins The Gu-
ardian eru kjósendur ekki reiðubúnir
að fóma velferðarþjónustu fyrir skatta-
lækkanir. Þvert á móti virðist stór hluti
þeirra vera til í að hækka skatta ef það
þýðir aukna opinbera þjónustu.
Verkamannaflokkurinn skuldbindur
sig til þess að eyða billjónum punda í
menntun, heilsugæslu, löggæslumál og
samgöngur. Hann gengur hins vegar
ekki svo langt að vilja lækka skatta,
heldur er hugmyndin að nota tekjuaf-
gang ríkisins síðustu ár til að standa
undir aukinni velferð. Hins vegar lofar
Blair að hækka ekki skatta á einstak-
linga og hann biður kjósendur að gefa
sér og flokknum tækifæri til að klára
verkið sem hófst með vem Verka-
mannaflokksins í ríkisstjóm fyrir fjór-
um árum. Hague kallar þetta að gefa
Blair annað tækifæri til að standa ekki
við loforðin sem gefm vom fyrir síðustu
kosningar.
Prescott sýnir ræturnar
Verkamannaflokkurinn hefur oft ver-
ið vændur um sýndarmennsku og upp-
stillingar. Á miðvikudag kynnti Blair
stefnuskrána fyrir kosningamar,
gamlan, að hugsanlega væri hann ann-
ar ungur Pitt. í breska þinginu fer hann
iðulega með sigur af hólmi í rökræðum
við Blair, en líkt og margir mælsku-
menn fer hann stundum offari og á það
til að „sparka í liggjandi menn“. Dæmi
um það var þegar Norður-Irlandsmála-
ráðherrann Peter Mandelson sagði af
sér, og jafnvel nú seinast þegar John
Prescott sló frá sér.
Fæstir hafa trú á því að Hague geti
unnið þessar kosningar. Edward Heath,
fyrrverandi formaður íhaldsflokksins
og forsætisráðherra frá 1970 til ‘74, er
sagður hafa kallað hann hlægilegan og
slúðurblöð vitnuðu i fóður Hagues að
hann ætti enga möguleika. Úrræði
hans var að draga fram í dagsljósið járn-
frúna Margaret Thatcher sem lýsti opin-
berlega yfir stuðningi við hann. Margir
litu á aðstoð Thatcher eins og að móðir
standi við bakið á syni. Það virðist ekki
hafa aukið hróður Hagues sem leiðtoga
að hafa kaflað á mömmu sína.
Efast er um leiðtogahæfileika Hagues
og talað er um að hann hafi einungis
verið kosinn sem formaður flokksins ár-
ið 1997, fram yfir evrusinnann Kenneth
Clarke, vegna þess að flokksmenn röktu
ósigurinn i kosningunum fyrr sama ár
til jákvæðni flokksins í garð evrunnar.
Hague er einn óvinsælasti leiðtogi
stjórnarandstöðuflokks í sögunni, meðal
eigin kjósenda. Því hljóta íhaldsmenn
að spyrja sig hvort ekki sé kominn tími
a að skipta um leiðtoga.
Evran er bannorð
Stefna Ihaldsflokksins er að halda
pundinu en Blair vill biða og sjá þar til
efnahagslegar aðstæður eru réttar og
kafla þá til þjóðaratkvæðagreiðslu.
Meirihluti Breta vill ekki taka upp evr-
una og því má segja að þetta sé skyn-
samlegt stefna af beggja háifu og sér-
staklega Blairs, sem forðast erfiða
ákvörðunartöku. Auk þess er stæk and-
staða við Evrópusammna í Ihalds-
flokknum sem bindur hendur alþjóða-
sinnans William Hagues.
Evran mun því hafa lítil áhrif á úrslit
kosninganna. Þá er spurningin hvaðan
ihaldsmenn ætla að fá trompin til að
brúa bilið mifli flokkanna, sem Reuter
mældi 21 til 22 prósent. Skattastefnan
missti marks, stefnan gegn glæpum lika
og það sem virtist vera gjöf í hendur
íhaldsflokksins, líkamsárás aðstoðarfor-
sætisráðherrans í síendurtekinni sjón-
varpsútsendingu, virðist ætla að snúast
Verkamannaflokknum í hag. Auk þess
sem atvikið gerir Hague illmögulegt að
halda áfram að ráðast á Verkamanna-
flokkinn fyrir sýndarmennsku. Hugsan-
lega lá von Ihaldsflokksins í sinnuleysi
kjósenda og þar af leiðandi lítilli kjör-
sókn, en athæfi Prescotts hefur vakið at-
hygli á kosningabaráttunni sem aldrei
fyrr. Og það höfðar sérstaklega til
yngstu kjósendanna, hóps sem þekktur
er fyrir slaka kjörsókn.
Barátta íhaldsflokksins verður því að
dæmast næsta vonlítil nema eitthvað
nýtt komi til. Það má um kenna góðu
efnahagsástandi undir stjórn Verka-
mannaflokksins, góðri ímyndarvinnu
flokksins og óhæfum leiðtoga íhalds-
manna. En þrátt fyrir vænt forskot
Verkamannaflokksins er kosningabar-
áttan í Bretlandi lifandi og viðburðarik.
Tæpar þrjár vikur em enn í að gengið
verði til kosninga í Bretlandi og margt
getur gerst á þeim tíma. Nú þegar er
kosningabaráttan komm í fuflan gang
og leiðtogar flokkanna eyða öllum deg-
inum meðal fólksins. Blair, sem hefur
verið gagnrýndur fyrir að blanda ekki
geði við almúgann nema gjömingurinn
sé uppstifltur eins og sýning, gengur á
milli skóla og ræðir við unga fólkið. Fé-
lagi hans Prescott er trúr sjálfum sér og
kýlir þá sem grýta hann og Hague setur
út á allt saman. Sjálfsmynd Verka-
mannaflokksins er skýr, hann er flokk-
ur fólksins og það er fólkið sem kýs
hann. Og sumt fólk ku kýla árásarmenn
sína.
Tony Blair og William Hague
Formann íhaldsflokksins skortir leiötogahæfileika og kosningabaráttan er aö renna honum úr greipum. Verkamanna-
flokknum viröist hafa tekist aö snúa líkamsárás aöstoöarforsætisráöherrans sér í hag. Fær Blair annaö tækifæri til
aö uppfylla svikin kosningaloforö síöustu fjögurra ára?
„Metnaðarmál fyrir Bretland," með til-
komumiklum blaðamannafundi í
Birmingham. Bjartsýni hans undirstrik-
ast í þvi að hann biður um stuðning
kjósenda til að framkvæma tiu ára áætl-
anir, sem er tvöföld áræðni á við fimm
ára áætlanir Stalíns. Enda gekk sýning-
in upp.
Hins vegar var engin tilgerð eða
sýndarmennska þegar John Prescott,
aðstoðarforsætisráðherra, kýldi
eggjakastara í Wales síðar um daginn.
William Hague var ekki lengi að grípa
atvikið á lofti og sagði Verkamanna-
flokkinn loksins hafa sýnt sína réttu
hlið, „og hún var ekki fógur,“ sagði
hann. Enda er atvikið einsdæmi í
breskri kosningabaráttu.
Flestir myndu telja að vinstri stunga
Prescotts hefði skelfilegar afleiðingar
fyrir kosningabaráttu Verkamanna-
flokksins, en hitt er ljóst að ef um sýnd-
armennsku hefúr verið að ræða, þá var
hún horfin, að minnsta kosti í bili.
Samtal konu krabbameinssjúklings við
Blair fyrir utan sjúkrahús í Birming-
ham sama dag bar heldur ekki brag
sýndarmennsku.
John Prescott er úr röðum sjómanna
í hafnarborginni Hull og passar fúll-
komlega í ímynd verkamannaflokks.
Viðbrögð hans þegar maður henti í
hann eggi vom eðlileg og tilgerðarlaus
viðbrögð sjómanns í Hull við sömu að-
stæðum. Hann sannaði það fyrir kjós-
endum að Verkamannaflokkurinn væri
„alvöra", ekki froðan ein. Viðbrögð Bla-
ús vora við hæfi. Hann tók þessu létt en
gerði þó ekki lítið úr alvöra málsins.
„John er John,“ sagði hann um sjó-
manninn fyrrverandi. Sem sagt, alvöra
maður.
Hnefahögg Prescotts gerði upphróp-
anir Hagues um sýndarmennsku
marklausar. Hugsanlega hefur málið
snúist gegn Hague þegar hann kallaði
Verkamannaflokk án sýndarmennsku
ljótan. Þorri almennings kann að líta á
hann sem tækifærissinna í kjölfarið,
froðusnakkinn sem ræðst á venjulegan
mann, á þeim tímum sem almenningur
er að fá nóg af umbúðapólitík.
Mesta hætta Verkamannaflokksins
fyrir kosningamar hefur verið sögð að
kjósendur verði sinnulausir og þátttak-
an lítil. Spáð hefúr verið minnstu kosn-
ingaþátttöku frá því fyrir stríð. Þar er
einna helst átt við yngri hluta kjósenda,
sem telja stjómmálamenn fjarlæg sýnd-
armenni. Fljótt á litið virtust hnefaleik-
ar Prescotts höfða vel til yngri kynslóð-
arinnar, og samkvæmt óformlegri síma-
könnun Sky sjónvarpsstöðvarinnar var
rúmur meirihluti fóflis samþykkur við-
brögðum hans við eggjakastinu.
Andlit flokkanna
Einna afdrifaríkast í kosningabaráttu
era persónurnar sem leiða fylkingam-
ar. Tony Blair er ekki dæmigerður
verkamaður. Hann er lögfræðingur úr
millistétt og þess vegna kann verka-
mannsyfirbragð Prescotts að orka sem
mótvægi i flokknum. Blair hefur samt
sem áður persónutöfra leiðtoga. Hann
er trúverðugur sem forsætisráðherra og
virðist höfða til fólksins. Það hefur vak-
ið athygli að í bæklingnum um „Metn-
aðarmál" Blairs, era sjö ljósmyndir af
honum sjáifum, en engin af félögum
hans í ríkisstjóminni.
William Hague var frá unga aldri
mikill mælskumaður og Margaret
Thatcher sagði um hann, sextán ára