Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.2002, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 2002
Fréttir
DV
Allar búgreinar tapa á kjötframleiðslu:
Skilaverð til svínabænda hef-
ur lækkað um 25% milli ára
- landið stútfullt af kjöti
Neytendur þyrpast í matvöruverslanir þegar auglýstar eru stórkostlegar verðlækkanir á kjötvörum. Nú síðast voru
frosnir kjúklingar boðnir á 299 kr/kg. Það undirstrikar þá staðreynd að landið er stútfullt af kjöti.
„Það drýpur smjör af hverju
strái,“ sagði fylgdarmaður Hrafna-
Flóka, Þórólfur smjör, þegar þeir
komu tii landsins fyrir árþúsundi.
Það er engu líkara en svo sé einnig
nú því kjötframleiðsla í landinu er
orðin langt umfram neyslugetu
landsmanna, jafnvel þótt kjöt væri
á hverju heimili á hverjum degi.
Einn kjötframleiðandi orðaði það
svo að landið væri stútfullt af kjöti
og það gæti ekki leitt til annars en
þess að margir framleiðendur
hættu eða yrðu einfaldlega gjald-
þrota.
Dilkakjöt hefur jafnan verið vin-
sælasta kjöttegundin á borðum
landsmanna en nú er fast sótt á af
öðrum tegundum. Nautakjötsfram-
leiðsla hefur í vaxandi mæli færst
úr þvi að vera aukaafurð mjólkur-
framleiðslu í aðalbúgrein, sérstak-
lega þeirra sem hafa farið í holda-
nautarækt, og árangurinn hefur
skilað sér í auknum gæðum nauta-
kjöts og þar með aukinni sölu.
Svínakjötsneysla hefur farið ört
vaxandi á síðustu árum og er orsök-
in fyrst og fremst verðlækkun og
stóraukið markaðsstarf svína-
bænda.
Gríðarleg aukning hefur einnig
verið í framleiðslu kjúklinga í
haust en í sumar var skortur á
kjúklingum á markaði. Þá tók öll
greinin við sér, ekki bara sumir, og
aðeins nokkrum vikum síðar var
árangurinn offramleiðsla. Einhvers
staöar hefði það talist óstjórn.
Framleiðsluferlið er stutt í
kjúklingum, aðeins 8 vikur frá byrj-
un útungunar eggs til kjúklings á
diski neytandans. Skilaverð til
bænda hjá ísfugli í Mosfellsbæ er
250 kr/kg, sem að sögn Helgu Hólm
framkvæmdastjóra dugar en ekki
meira en svo, sérstaklega í ljósi
nýjasta verðs á kjúklingum, en fros-
inn kjúklingur er nú boðinn á 290
kr/kg. Helga segir að framleiðslan
verði stöðugt dýrari. T.d. hafi
kostnaður við eftirlit dýralækna og
sýnatöku hækk-
að úr 2,50 krón-
um í 6,50 krón-
ur í haust, án
þess að slátur-
húsin gætu
rönd viö reist til
vamar. Aðal-
steinn Jónsson,
formaður
Landssambands sauðíjárbænda,
segir að bændur tapi á kindakjöts-
framleiðslunni, enda skilaverð
komið niður fyrir 200 kr/kg tU
bænda en getur farið upp í 312
kr/kg í hæstu gæðaflokkum. Nauta-
kjötsframleiðendur fá liðlega 300
kr/kg í skUaverð og tapa þar með
stórlega á sinni framleiðslu. Fram-
leiðendur holdanautakjöts njóta
ekki erfiðisins því hæsta skUaverð
þar er aðeins 350 kr/kg, eða aðeins
10% hærra en besta verð á besta
ungnautakj ötsflokknum.
Svínabændur hafa ekki
skipulagt framleiðsluna
Mánuðina júlí, ágúst og septem-
ber var framleiðsla kjöts liðlega 7
þúsund tonn og var sala í naut-
gripakjöti hlut-
faUslega mest,
eða 106%, í
svinakjöti 97%, í
alifuglakjöti var
hún svipuð, eða
96%, en aöeins
33% í hrossakjöti
og 55% í kinda-
kjöti.
„AUir em að tapa á kjötfram-
leiðslu í dag og það er erfiðasta
vandamál landbúnaðarins. Megin-
skýringin er offramboð, t.d. hjá
svínabændum, þar sem óraunsæi
og bjartsýni fara saman. Samtök
þeirra hafa heldur ekki reynt að
skipuleggja framleiðsluna hvað
varðar framboð. Kjúklingafram-
leiðslan býr við sama vanda. Þessi
frjálsi markaður er mjög erfiður tU
að stýra landbúnaðarframleiðslu.
Markaðssveiflur virka seint og Ula
og eru mjög sársaukafuUar. Það
þarf að ganga hraðar fram í því að
ná niður framleiðslukostnaði, slát-
urhúsin eru of mörg og smá og öU
þjónusta við íslenskt atvinnulíf er
dýr. En það er mjög að aukast að
bændur séu með eina búgrein og
mjólkursvæði að leggjast af, og það
er hagkvæmni," segir Ari Teitsson,
formaður Bændasamtakanna.
Samráð getur verið lögbrot
Guðni Ágústsson landbúnaðar-
ráðherra segir nautakjötsfram-
leiðsluna eiga undir högg að sækja.
Bændur hafi aUs ekki fengið það
verð sem þeir þurfi en offramleiðsla
skaði aUa. Vandinn leysist ekki
með opinberri framleiðslustýringu
og að óbreyttu stefni í mikið óefni.
„Það má því teljast furðulegt hvem-
ig menn hafa náð í fjármagn og lagt
eigið fé í að stækka eins og gert hef-
ur verið í kjúklinga- og svínafram-
leiðslu, langt undir afkomumörk-
um. MikUvægasta vopnið er sam-
staða um að auka ekki framleiðsl-
una enn frekar en bændur segja að
frelsið sé þeirra vopn og kæra sig
ekki um neina miðstýringu. Síöan
reka þeir sig harkalega á vegg og
vUja þá tala við hið opinbera og
þiggja hjálp. Spumingin er hvort
samráð miUi bænda megi vera tU,
það mega engir tala saman, samráð
getur verið lögbrot, og þá kemur tU
afskipta Samkeppnisstofnunar,"
segir landbúnaðarráðherra.
Undir framleiöslukostnaði
Kristinn Gylfl Jónsson, formaður
Svínaræktarfélags íslands, segir að
verð hafi farið stöðugt lækkandi á
árinu og ekki sjái fyrir endann á
því. Mikið framboð hafi gert sam-
keppnina mjög harða, auk þess sem
kjöt sé í samkeppni við aðra mat-
vöru um hyUi neytandans. SkUa-
verð tU bænda í dag er að meðaltali
um 190 krónur en var á þessum
tíma í fyrra 255 krónur. í ár stefnir
í aUt að 6.000 tonna framleiðslu en
hún var um 5.000 tonn í fyrra.
„Mörg svínabú em að hætta í dag
vegna taprekstrar svo framboð á
svínakjöti mun dragast aftur saman
á næstu misserum. Skilaveröið er
óeðlUegt þar sem það er töluvert
undir framleiðslukostnaði. En þetta
er ekki verð sem er komið tU að
vera þótt neytendur fagni í dag
mjög góðu verði. Það er gríðarleg
samkeppni í smásöluverslun og því
koma tUboð um 60% afslátt á svína-
kjöti. Verð á svínakjöti út úr búð
hér er lægra en annars staðar á
Norðurlöndum. Það segir sina sögu
að kjöt er víða mun ódýrara en fisk-
ur,“ segir Kristinn Gylfi Jónsson.
Magnús B. Jónsson, rektor Land-
búnaðarháskólans á Hvanneyri,
segir að bæði nemendur og starfs-
menn skólans séu mjög uppteknir
af erfiðleikum landbúnaðarins en
vandinn sé sá hvemig takast eigi á
við hann. Verðlagning á aðföngum
sé gríðarlega há og byggð á heims-
markaðsverði, slátrun er tUtölulega
dreifð og kostnaðarsamari en víða
erlendis, en þaö að taka við fram-
leiðslu frá mörgum og dreifðum að-
Uum og koma henni á markað kosti
meira en í nágrannalöndunum. Það
þurfi meiri samþjöppun úrvinnsl-
unnar og þjálfaðri mannskap. -GG

k
SAMTÍÐ

Sumardagurinn fyrsti
Bragi Ólafsson skyggnist
inn í hinn undarlega
heim skrifstofunnar
kl. 14.00 á sunnudag
og aftur á fimmtudagskvöld
ARPSLEIKHÚSIÐ

Vaxtarrækt og insúlín
„Ég kynntist insúlíninu fyrst í
kringum 1995. Þá komst ég að því að
steramir eru hreinn bamaieikur. Þeir
voru eins og C-vítamín í samanburði
við þetta. Ég varð hreinlega klikkaður
í þessu,“ sagði fyrrverandi vaxtar-
ræktarmaður í samtali við DV í gær.
„Ég held að það hafi örugglega enginn
gengið eins langt í að taka insúlín og
ég. Ég hef margsinnis dottið út og
fengið sprautur með mótefni." Frá
þessu var sagt í DV á fimmtudag, eft-
ir að blaðið greindi frá því að vaxtar-
ræktarmenn hefðu falast eftir insúlíni
tU kaups af sykursýkissjúklingum.
Misræmi verði kannað
Engar vísbendingar eru um að sam-
runi fyrirtækja á matvörumarkaði hafi
hækkað vömverð. Þetta kemur fram í
skýrslu sem GJ-fjármálaráðgjöf gerði
fyrir Baug og DV greindi frá í vikunni.
Áður hefur Samkeppnisstofnun komist
að gagnstæðri niðurstöðu. Steingrímur
J. Sigfússon, formaður VG, segir sjálf-
sagt mál að kannað verði hvað valdi
þessu misræmi.
Uppnám í Eyjum
Rekstur Þróunarfélags Vestmanna-
eyja er í uppnámi en fylgiskjöl úr
rekstri þess eru týnd og bókhald hef-
ur ekki verið fært. Meðferð áhættu-
flár í rekstri félagsins er gagnrýnd.
Guðjón Hjörleifsson, formaður stjóm-
ar félagsins, segist ekki kvíða framtíð
félagsins - og væntir þess að hægt
verði að finna bókhaldsgögn eftir öðr-
um leiðum.
Niðurskurður í Hafnarfirði
Stórfelldur nið-
urskurður í
rekstri Hafnar-
fjarðarbæjar er
fram undan á
næsta ári - og
stefnt er að því að
ná rekstrarkostn-
aði niður um 300
milijónir á næsta
ári. Rætt er um að segja upp starfs-
fólki og leggja niður ákveðin embætti,
en Lúðvik Geirsson bæjarstjóri segir
ekkert þó afráðið enn. Peningaleg
staða Hafnarfjarðar er verst af sveit-
arfélögunum á höfuðborgarsvæðinu
og er neikvæð sem nemur 446 þús. kr.
á hvem íbúa.
Fjöldi prófkjara
Samfýlkingarfólk hefur verið áber-
andi nú í vikunni en um helgina ráð-
ast úrslit um skipan frcunboðslista
flokksins. Margir sifjandi þingmenn
flokksins berjast þar fyrir pólitísku
framhaldslífi. Hið sama gera einnig
fimm þingmenn Sjáifstæðisflokksins í
Norðvesturkjördæmi, þar sem jafn-
margir nýir kandídatar óskar einnig
eftir stuðningi.
Ari er skáld
Ari Trausti
Guðmundsson
jarðvísindamaður
fékk í vikunni
Bókmenntaverð-
laun Halldórs Lax-
ness fyrir smá-
sagnasafhið Vega-
línur, sem eru ferðasögur frá fram-
andi löndum. Hvatning og heiður, seg-
ir Ari um verðlaunin sem hann segir
sér vera hvatningu til þess að halda
áfram í fagurbókmenntum, en tii
þessa hefur hann einkum skrifað um
náttúruvísindi.
Vextir lækka
Seðlabankinn lækkaði stýrivexti
sína í vikunni um hálft prósentustig -
og lækkun í sama takti kom í kjölfar-
ið frá viðskiptabönkunum. Gylfi Am-
björnsson, framkvæmdastjóri ASÍ,
segir verðtryggða véxti þó ekki hafa
lækkað í samræmi við ákvarðanir
Seðlabankans - eins og mikiivægt sé
aö gerist. -sbs