Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.2003, Blaðsíða 15

15
FIMMTUDAGUR 27. FEBRÚAR 2003
X>V_______________________________________________________________________________________________________________________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir silja@dv.is
Þorgeröur Ingólfsdóttir
kórstjóri meö hljómsveit
og kór á bak viö sig.
- M #■ A mi
<99%' n .
,?TÍ: i-.

* Æ.. i

4TJ5- ~
Tónlist sem
sprettur út
úr þögninni
Tónleikar Sinfóníuhljómsveitar íslands í
kvöld kl. 19.30 veröa aö drjúgum hluta eist-
neskir. Ekki aóeins verður flutt hiö tignarlega
„Cecilia, vergine romana" eöa „Sesselja, róm-
versk mœr“, eftir eistenska tónskáldið Arvo
Pdrt heldur er hljómsveitarstjórinn eistneskur
og sérfrœðingur á heimsmœlikvaróa í tónlist
Ijúflingsins landa síns. Hann heitir Tönu
Kaljuste og er hæfilega afslappaóur og síð-
hœróur þar sem hann situr og segir hljóm-
sveitinni til og kórnum hennar Þorgerðar Ing-
ólfsdóttur sem stendur, stór og litríkur, aftan
við hljómsveitina.
Á tónleikunum verður einnig flutt verkið
Orient & Occident eftir Arvo Párt og er þá eist-
neski hlutinn upp talinn. íslenska verkið á tón-
leikunum er „Doloroso" eftir Atla Heimi
Sveinsson sem hann samdi í minningu Guðrún-
ar Katrínar Þorbergsdóttur, forsetafrúarinnar
sem varð allri íslensku þjóðinni harmdauði
þegar hún féll frá á besta aldri. Loks er svo Sin-
fónía nr. 2, Lundúnasinfónía, eftir Ralph Vaug-
han Williams.
Þrjjár kynslóðir kórfélaga
í verkinu um jómfrú Sesselju syngja báðir
Hamrahlíðarkórarnir, menntaskólakórinn og
eldri kórinn, meira að segja styrktir af
nokkrum eldri félögum sem ekki syngja með
venjulega. Alls eru í þessum mikla kór 162 ein-
staklingar sem sungu alveg ótrúlega hreint,
eins og þau geröu ekki annað en syngja saman.
Eftir æfmguna varð blaðamanni fyrst fyrir að
spyrja Þorgerði Ingólfsdóttur hvernig það væri
fyrir hana að sitja úti í sal og horfa á annan
stjómanda stýra hennar eigin hljóðfæri.
Síðastliðinn sunnudag vom haldnir í Hall-
grímskirkju hreint yndislegir tónleikar. Hinn
frábæri kammerkór, Schola Cantorum, flutti
þar tvö verk frá síðustu öld en af ólíkum upp-
runa mjög. Með kómum söng í öðru þeirra ísak
Ríkharðsson drengjaraddarsóló, Elísabet Waage
lék á hörpu og Steef van Oosterhout á slagverk.
Orgelleikari í báðum verkunum var Mattias
Wager og stjómandi var sem endranær Hörður
Áskelsson.
Arvo Párt og Leonard Bemstein eiga kannski
fátt sameiginlegt sem tónskáld. Þó má halda því
fram að nálgun þeirra byggi á sömu grunnhug-
myndum. Báðir nota óspart þekktan tónlistar-
aif í verkum sínum og reyna þannig að nálgast
hlustandann meira en oft er þegar tónskáldin
semja innan eigin tónmáls. En tónlistin sem
þessi stórskáld á sviði tónlistar velja sem sína
uppsprettu er vægast sagt úr tveimur mismun-
andi áttum. Párt sækir í aldagamlan kirkjusöng
kaþólskunnar og vinnur, líkt og tónskáld endur-
reisnartímans, með þann efnivið á sjálfstæðan
hátt. Bemstein sækir frumlegan rytma og kraft
í tónlist síns samtíma sem í nýju samhengi
„Það er yndislegt aö leggja það besta sem
maður á í hendumar á einhverjum sem maður
treystir," svarar hún hiklaust. „Þetta er frábær
hljómSveitarstjóri og sterkur persónuleiki;
hann er sparsamur á hrós en þegar hann hitti
kórinn fyrst vildi hann ekki æfa mikið og ég tel
að það sé til marks um að hann hafi verið
ánægður með það sem hann heyrði. Þetta hefur
verið ströng vinna hjá okkur því þessi stóri
hópur syngur ekki saman á hverjum degi.“
I menntaskólakórnum er rúmlega 80 manns
og 50 í Hamrahlíðarkórnum en þeir sem koma
í viðbót við kórana á þessum tónleikum eru
fyrst og fremst gamlir kórfélagar sem eiga núna
böm í menntaskólakómum. „Sumt þetta fólk
kynntist i kórnum í gamla daga, bræddi saman
hjörtun á kóræfmgum, giftist og eignaðist böm
sem nú eru farin að syngja í kómum. Og þetta
fólk kemur, stendur við hliðina á bömunum
sínum og syngur! Þetta er eitt það besta sem
fyrir mig hefur komið á ævi minni, og þá fyrst
og fremst sem kennara, uppalanda," segir Þor-
gerður og það stafar frá henni hamingju.
Framlenging á lífsandanum
Þorgerði finnst tónlist Arvos Párt gott mót-
vægi við „græðgisgauragang okkar tima“, eins
og hún segir. „Tónlistin hans er sprottin úr ein-
hverjum öðrum jarðvegi - hún sprettur út úr
þögninni, ekki hávaðanum, hún kemur þaðan
sem hlustað er á lífið og lífsandann. Viö sem
erum að fást við listir trúum því aö listin sé
framlenging á lífsandanum sjálfum, andar-
drættinum. Þess vegna býr svo mikiö í þessari
tónlist, hún er leit að mótvægi við hávaðann,
streituna og lætin í kringum okkur. Án þess að
þetta sé einhvers konar nýaldartónlist með
verka hans fær endumýjun lífdaga.
Kyrie-kaflinn í Berlínarmessunni eftir Párt
byrjar svo undurþýtt og fallega að helst minnir
á ilm dökkra rósa. Raddimar í Schola Cantor-
um hljómuðu eins og af öðrum heimi - hugur
hlustandans tæmist og vitin skerpast. Þetta er í
raun einhver gaidur sem kórinn virðist búa yfir
og tekst að fremja hreint ótrúlega oft. Þó svo að
fyrri hluti Gloríunnar tofli ekki eins snifldarvel
saman og yfirbragðið sé ekki eins töfrandi og í
upphafinu, flýtur verkið ömggiega áfram. Ein-
leiksstrófur vom vel sungnar af félögum. Orgel-
leikurinn var mjög vel útfærður og hlutfófl við
söng vel mótuð.
Chichester-sálmar eftir Bemstein em byggðir
á Daviðssálmmn og sungnir á hebresku. Fyrir
okkur sem ekki skiljum það mál var þetta stór
kostur. Þessi fjarlægö frá merkingunni gaf tón-
listinni aukið mikilvægi og rými til upplifunar
stækkaði. Oft getur nefnilega texti, eða orð í
textanum, krafist þannig athygli að þau hafa of
mikil áhrif á það hvers maður leitar í tónlist-
inni.
Til að gera langa sögu stutta var þessi minni
ákveðinni vélrænni tíðni, ætluð til slökunar.
Þetta er listaverk."
Textinn sem kóramir syngja er úr Breviari-
um Romanum þar sem segir frá heflagri Sess-
elju. Þetta er stuttorður texti og hann er sung-
inn á ítölsku.
„Sesselja var rómversk mær sem allt frá
bamæsku haföi helgað líf sitt guði,“ segir Þor-
gerður. „Hún var þvinguð til að giftast Valeri-
anusi og þar með hefst dramatísk ástar- og
harmsaga sem passar vel fyrir krakkana mína
núna - 1800 ámm síðar! Sesselja segir manni
sínum á brúðkaupsnóttina að hún hafi helgað
líf sitt guði og hann verði að láta sig ósnortna.
Hann og bróðir hans snúa sér þá líka til Krists
og Valerianusi er launað með þvi að honum
birtist verndarengifl Sesselju. Greifinn af
Rómaborg, eins og segir í sögimni, ofsótti
kristna menn og hann lét drepa bræðurna. Þeg-
ar greifinn varð þess áskynja að Sesselja hafði
gefið fé þeirra fátækum lét hann einnig taka
hana og skipaði að hún skyldi brennd inni. En
eldurinn vildi ekki taka hana og var hún þá
höggvin - og höggin heyrum við í tónverkinu.
Svo endar verkið á fagurri líkfylgd, og á æfmg-
um lét ég kórinn ganga í lokaþættinum - við
göngum nefnilega allt öðruvísi á eftir kistu en
allar aörar okkar göngur. Sesselja varð síðan
dýrlingur tónlistarinnar og mörg tónskáld hafa
samið verk henni til heiðurs. Saga hennar er til
þýdd á íslensku í 15. aldar handriti en þýðingin
er trúlega frá 12. öld.“
Eins og við á þegar ort er um heilaga Sesselju
er tónlist Arvos Párt algerlega himnesk og
óhætt að lofa hátíðlegri stund í Háskólabíói í
kvöld.
útsetning af verkinu flutt af miklum krafti, ná-
kvæmni og litagleði. Orgefleikur Wagers mflli
annars og þriðja hluta frábær, hörpuleikur El-
ísabetar í fuUkomnu jafhvægi og slagverkið hóf-
samt en eldfimt. Kórinn var nokkuð ömggur,
aUtaf lifandi og faUega hljómandi.
Á aUt annað skyggði þó hinn frábæri einsöng-
ur drengsins unga, ísaks Ríkharðssonar. Hann
fær reyndar alveg lygilega faUegar strófur tU að
syngja en gerði það svo vel að ekki er hægt að
ímynda sér betri flutning. Rödd hans hæfir
englum og hljómur HaUgrímskirkju faðmaði og
gældi við þessa tæru uppsprettu sannleikans.
Bamsröddin er engu hljóðfæri lík, en öfugt við
Stradivariusar-fiðlumar endist hún eigandan-
um aðeins í fáein ár. Þegar drengur hefur náð
þeirri leUmi sem tfl þarf er oft ekki eftir nema
stuttur tími þangað tU raddbreytingar beina
söngvurunum ungu í önnur hlutverk. ísak hef-
ur þegar að baki mikla tónlistarmenntun og
heldur vonandi áfram á þeirri braut. Gáfur
hans á þessu sviði em ótvíræðar.
Sigfríður Bjömsdóttir
Ó! Frjáls?
Vetrarhátíð heldur innreið sína í
Listasafn Reykjavíkur á hádegi á morg-
un þegar innsetning Alfreðs Sturlu
Böðvarssonar, Ó! Frjáls?, verður opnuð
í fjölnotasalnum en verkið hlaut önnur
verðlaun í hugmyndasamkeppni Vetr-
arhátíðar. Um er að ræða fangaklefa úr
ljósgeislum sem myndaðir eru með
samspUi myrkurs, reyks og örmjórra
ljósgeisla. Á gólfi kiefans birtast skfla-
boð sem sjást aðeins ef staðið er inni í
honum en ekki utan hans. Frítt er á
innsetninguna á opnunartíma safnsins.
Svo vUjum við endilega minna á
Gjörningahátíðina Ákveðna ókyrrð
sem er haldin í samvinnu Listasafnsins
við Listaháskóla íslands eftir samstarf
þriggja erlendra listamanna og nem-
enda Listaháskóla íslands. Listamenn-
irnir þrír, Brian Catling, Willem de
Ridder og Julian Maynard Smith, hafa
fiaUað um eðli og inntak gjörninga sem
miðUs á myndlistarsviðinu og afrakst-
urinn verður sýndur á gjörningahátíð-
inni sem stendur yfir þrjú kvöld, fostu-
dag, laugardag og sunnudag, kl. 21-23.
Aðgangseyrir er 500 kr. fyrir öU kvöld-
in.
Listasafn Reykjavíkur - Hafnarhús
er opið dagleg kl. 10-17 og 20.30-23.00
gjörningakvöldin.
Sellófon sýnt í 100. sinn
Uppistandseinleikur-
inn SeUófon eftir og
með Björk Jakobsdótt-
ur, sem frumsýndur var
í Hafnarfiarðarleikhús-
inu fyrir rétt tæpu ári
og endurfrumsýndur í
Nasa við AusturvöU 17.
janúar sl., hefur slegið í
gegn svo um munar og nú er svo komið
að á laugardaginn, 1. mars, verður hann
sýndur í 100. sinn.
Sem kunnugt er hefur einleikurinn
verið seldur tfl Evrópu, Skandinavíu og
Ameríku og hafa menn haft hraðar hend-
ur því 15. maí verður SeUófon frumsýnt í
Zúrich í Sviss. Einnig eru ráðgerðar sýn-
ingar í SjaUanum á Akureyri um pásk-
ana. Leikstjóri Sellófons er Ágústa Skúla-
dóttir.
Snæljós
Kórinn Vox Feminae fagnar tiu ára
afmæli um þessar mundir og heldur
upp á það meðal annars við opnunarat-
höfn Vetrarhátíðar í kvöld kl. 19.30 við
Re ykjavíkurtjöm.
Á sunnudaginn kl. 17 heldur kórinn
tónleika í Hafnarhúsinu og flytur ís-
lensk lög ásamt sérstæðu verki sem
nefnist Snowforms. Stjórnandi kórsins
er Margrét Pálmadóttir.
Albúm
Um síðustu helgi var opnuð í Hafnar-
borg sýning á málverkum Karls Jó-
hanns Jónssonar. Hún heitir Albúm,
enda er þungamiðja sýningarinnar por-
trett af fólki. Sum eru hefðbundin og
sýna þekkta jafnt sem óþekkta einstak-
linga en mörg eru sviðsetningar byggð-
ar á eins konar portrettminnum úr
listasögunni þar sem nostalgíu er gef-
inn laus taumur. Einnig eru á sýning-
unni „portrett" af hlutum, eins konar
uppstfllingar, þar sem undirstrikað er
það einstaka í fiöldanum.
Verkin eru flest máluð með olíu á
striga. Að auki er á sýningunni gesta-
verk, höggmynd eftir Þór Sigmundsson
steinsmið sem Karl hefur verið í sam-
starfi viö. Sýningin er opin alla daga
nema þriðjudaga kl. 11-17 og henni lýk-
ur 10. mars.
Tónlist
Englatónar í Hallgrímskirkju