Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.2003, Page 20

MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 2003 SKOÐUN 21
20 SKOÐUN MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 2003
Skynsemi leikhússtjóra ráði
Glæsilegur árangur íslenska landsliðsins í fót-
bolta gegn Þjóðverjum um síðustu helgi, og
raunar góð frammistaða liðsins undanfarna
mánuði, hefur gefið hugmyndum um þjóðar-
leikvang í Laugardalnum byr undir báða vængi.
Mikill áhugi landsmanna á landsleiknum sýndi
að á stundum eru áhorfendasæti við Laugar-
dalsvöllinn of fá - færri komast að en vilja.
Sú staðreynd að uppselt var á landsleildnn við
Þjóðverja getur ekki réttlætt það að ráðist sé í
kostnaðarsama uppbyggingu við þjóðarleik-
vang. I sjálfu sér er það fagnaðarefni að allir
miðar skuli með einum eða öðrum hætti hafa
selst upp. Með sama hætti og aðstandendur
leikhúss fagna í hvert skipti sem er uppselt á
leiksýningu ættu forráðamenn íslenskrar knatt-
spymu að fagna því að tekist hafi að fylla Laug-
ardalsvöllinn. Enginn leikhússtjóri lætur sér
hins vegar til hugar koma að stækka leikhúsið
til að tryggja að aldrei sé uppselt.
Fyrirtæki, einstaklingar og ekki síður hið op-
inbera eiga að fjárfesta í íþóttum og íþróttafólki
á öllum aldri. En sú fjárfesting verður að vera
skynsamleg þar sem tryggt er að fjármunirnir
nýtist sem best. í þessu eins og svo mörgu öðru
er það ekki fjárhæðin sem slík sem skiptir öllu
máli heldur hvernig peningarnir eru nýttir.
Sem betur fer mun sá tími koma aftur að upp-
selt verði á landsleik í Laugardalnum - vonandi
fyrr en síðar. Fram að þeim tíma munu áhorf-
endapallarnir hins vegar ekki vera þéttsetnir. Er
þá ekki skynsamlegast að nýta takmarkaða fjár-
Sú staðreynd að uppselt var á
landsleikinn við Þjóðverja getur
ekki réttlætt það að ráðist sé í
kostnaðarsama uppbyggingu við
þjóðarleikvang. Og í sjálfu sér er
það fagnaðarefni að allir miðar
skuli með einum eða öðrum hætti
hafa selst upp.
muni sem renna til íþrótta til annars en að láta
draum um glæsileikvang rætast? Er ekki best að
láta skynsemi leikhússtjóra ráða ferðinni?
Góð fjárfesting
Allt mælir með því að hafist verði þegar
handa við undirbúning að Sundabraut, eins og
bent hefur verið á hér í DV. Um gríðarlegt hags-
munamál er að ræða fyrir alla borgarbúa og alla
sem sækja höfuðborgina heim. Geir H. Haarde
varpaði því fram í viðtali við DV fyrir nokkrum
dögum að skynsamlegt gæti verið að láta einka-
aðila ijármagna verkið og þá með svipuðum
hætti og Hvalfjarðargöng.
Alexander K. Guðmundsson, forstöðumaður
verkefna- og fasteignafjármögnunar hjá ís-
landsbanka, segir í viðtali við DV í dag að einka-
framkvæmd Sundabrautar sé raunhæfur kostur
og gæti raunar verið spennandi kostur fýrir fjár-
festa og framkvæmdaaðila.
Reynsla af einkaframkvæmdum hér á landi
hefur verið góð þó ekki hafi farið mikið fyrir
þeim nema á síðustu árum. Alexander K. Guð-
mundsson bendir einnig á að mörg þeirra verk-
eftia sem ráðist hefur verið í hafi verið smá í
sniðum en það gildi ekki um Sundabraut:
„Einkaframkvæmd Sundabrautarinnar er hins
vegar verkefni af þeirri stærðargráðu að mikil-
vægt er að vanda vel til undirbúnings og ef lær-
dómur er dreginn af þróun sambærilegra verk-
efna erlendis er líklegt að hægt sé að vekja
áhuga erlendra aðila á fjármögnun þess."
Af orðum Alexanders K. Guðmundsson má
ráða að ijármögnun Sundabrautar verði ekki
vandamál og verkþekkingin og verkgetan er til
staðar hjá íslenskum verktökum. Og eftir hverju
er þá verið að bíða?
Atvinnulífið, náttúran og valdið
KJALLARI
Sveinn Kristinsson
forseli bæjarstjórnarAkraness
Undanfarna daga hefur sam-
hengi atvinnulífs og náttúru-
verndar kristallast í ákvörðun
Landsvirkjunar um að fresta um
sinn framkvæmdum við Norð-
lingaöldu. Stjórn Landsvirkjun-
ar byggir ákvörðun sína á nei-
kvæðri afstöðu hreppsnefndar
Skeiða- og Gnúpverjahrepps til
veituframkvæmda þar.
Eins og kunnugt er hefur undir-
búningur Norðlingaölduveitu stað-
ið lengi og öllum hafa verið ljós
áform Landsvirkjunar um að virkja
vatnasvæðið í nágrenni Þjórsár-
vera. Áform fyrirtækisins um vatns-
miðlun á svæðinu hafa því verið til
umræðu síðustu misseri og sitt
sýnst hverjum um þau. Allmiklar
deilur spruttu um málið og hávær
alda mótmæla reis á tímabili. Það
var því öllum nokkur léttir er Jón
Kristjánsson, þá settur umhverfis-
ráðherra, gaf út sinn úrskurð um
hvernig haga mætti framkvæmd-
um á svæðinu án þess að skerða
hin dýrmætu Þjórsárver.
Hin dýrmætu Þjórsárver
í úrskurði hans fólst að vatni yrði
ekki hleypt yfir landsvæði innan
friðlandsins. I gögnum sem fylgdu
úrskurðinum var af verkfræðistofu
tekið dæmi af lóni með 566 metra
vatnsborði yfir sjávarmáli, en sú
tala var ekki í úrskurðinum sjálfúm.
Landsvirkjun hefur viljað hafa svig-
rúm til að hækka vatnsborðið í 568
metra að vetri til en slík hækkun
yrði þó ekki til þess að farið væri
inn í friðlandið. Þessi tveggja metra
hækkun er af sérfræðingum talin
margfalda rekstraröryggi veitunnar
og minnka áhættu fjárfestingarinn-
ar til mikilla muna. Þessum óskum
hefur hreppsnefnd Skeiða- og
Gnúpverjahrepps hafnað.
Áhrif frestunar hrikaleg
Nú eru þessi áform öll f upp-
námi. Út af fyrir sig væri hægt að
sætta sig við það ef ekki héngi fleira
á spýtunni. Undanfarin ár hafa íbú-
ar norðan og sunnan Hvalfjarðar
horft til uppbyggingar stóriðju-
svæðisins á Grundartanga sem eins
vaxtarsprota framtíðarinnar. Af
þeim sökum hefur samfélagið und-
irbúið sig fyrir aukin umsvif. Bæjar-
stjórn Akraness hefur undanfarin
misseri unnið markvisst að því að
byggja upp nútímalegt og íbúa-
vænt samfélag sem ætti alla mögu-
leika á að stækka og dafna. Lagt
hefur verið í gríðarlegan kostnað
við að skipuleggja byggingarland
og brjóta það undir nýbyggingar.
Verktakar hafa verið bjartsýnir og
reist hverja bygginguna á fætur
annarri á undanförnum mánuð-
um. Fólksfjölgun hefur verið jöfn
og stígandi. Það yrði því mikið reið-
arslag ef áætlanir um stækkun ál-
versins á Grundartanga væru settar
út í kuldann.
Hinir fáu gegn fjöldanum
Lýðræðið er vandmeðfarið og
gerir miklar kröfur til þeirra sem
hefur verið falið að vinna að málum
eftir leikreglum þess. Spyrja má
hvort eðlilegt sé að fámennir hópar
manna geti Iagt stein í götu fram-
fara í heilum landshlutum. Er
sanngjarnt að hægt sé að beita
valdi án tillits til þess hversu mikið
það kemur niður á öðru fólki? Er
það raunverulegt lýðræði þegar fáir
Er það raunverulegt
lýðræði þegar fáir taka
ákvarðanir sem hafa
neikvæð áhriffyrir
fjölda fólks og setja
framtíð þess í óvissu?
Þegar svo háttar sem
nú er sanngjarnt að
spyrja um þau mikil-
vægu rök sem réttlæta
slíka gjörð.
taka ákvarðanir sem hafa neikvæð
áhrif fyrir fjölda fólks og setja fram-
tíð þess í óvissu? Þegar svo háttar
sem nú er sanngjarnt að spyrja um
þau mikiivægu rök sem réttíæta
slíka gjörð.
Ekki verður annað séð en Lands-
virkjun hafi í undirbúningi Norð-
lingaölduveitu farið að úrskurði
umhverfisráðherra um lónshæð og
önnur tilgreind atriði. Þar er ekki
verið að skerða friðlandið, enda
kvað úrskurðurinn á um það að
slíkt yrði ekki gert. Skipulagsstofn-
un og Umhverfisstofnun hafa fyrir
sitt leyti samþykkt fyrirhugaðar
framkvæmdir. Þessir aðilar hafa
væntanlega farið gaumgæfilega yfir
málið, skoðað það frá öllum hlið-
um og metið það með hliðsjón af
margnefndum úrskurði. Þessar
stofnanir búa yfir mikilli þekkingu
á sínum sviðum og því verður að
treysta að þar fari menn ekki villir
vegar. Þegar hreppsnefnd Skeiða-
og Gnúpverjahrepps svarar erindi
Landsvirkjunar eftir nær tveggja
mánaða yfirlegu hiýtur hún að hafa
fundið þá meinbugi á málinu sem
fyrrgreindum stofnunum hefur yf-
irsést. Þeir fjórir hreppsnefndar-
menn sem axla þá ábyrgð að setja í
uppnám framkvæmdir sem skipta
tugmilljónum króna og varða lífsaf-
komu hundraða manna hljóta að
hafa gild og skotheld rök fyrir af-
stöðu sinni. Okkur sem búum á því
svæði sem verður verst fyrir barð-
inu á afstöðu hreppsnefndarinnar
langar ákaflega til að heyra þau
mikilvægu rök. Það er því eðlilegt
að forsvarsmenn Akraneskaup-
staðar leiti eftir þeim í fullri vin-
semd og vænta þess að hrepps-
nefndin hafi þau á hraðbergi.
Spjótin beinastað hreppsnefnd Skeiða- og Cnúpverjahrepps vegna Norðlingaölduveitu:
Hreppsnefnd krafin um betri rök
Farið verður fram á að meiri-
hluti hreppsnefndar Skeiða- og
Gnúpverjahrepps skýri betur
ástæður þess að hann lagðist
gegn áformum Landsvirkjunar
um Norðlingaölduveitu, sem
virtust í fullkomnu samræmi
við fræga „sáttagjörð" Jóns
Kristjánssonar, setts umhverfis-
ráðherra.
Sumum hefur þótt orka tvímælis
að eins manns meirihluti í hrepps-
nefnd skyldi geta sett stækkun
Norðuráls á Grundartanga - með
öllum þeim hagsmunum sem eru í
húfi fyrir atvinnulíf og hagvöxt - í
uppnám með því að leggjast gegn
Norðlingaölduveitu. Aðrir telja á
hinn bóginn algjörlega augljóst að
sveitarstjórn á hverjum stað hljóti
að hafa úrslitavald um allar fram-
kvæmdir. Enginn geti svipt hana
réttinum til að taka ákvarðanir um
þær á eigin forsendum.
Líklega slegin af
Þess ber að geta að þótt hrepps-
nefndin hafi lagst gegn áformum
Landsvirkjunar var hún reiðubúin
til að samþykkja framkvæmdir
miðað við að lónshæðin yrði 566
metrar yfir sjávarmáli. Landsvirkj-
un telur það hins vegar afleitan
kost, meðal annars vegna þess að
ísing veldur vandræðum í svo
grunnu lóni.
„Mér sýnist að Þjórsár-
verin stækki stöðugt
eftirþví sem málið
gengur lengra," segir
oddviti minnihlutans.
Þrátt fyrir að margt sé nú reynt
og fundir boðaðir á alla kanta til að
halda lífi í áformum um stækkun
Norðuráls virðist endanlega útséð
um að orkan komi frá Norðlinga-
ölduveitu. Hreppsnefndin ætlar
ekki að skipta um skoðun. Að vísu
er ekki loku fyrir það skotið að
Landsvirkjun gæti haldið uppi
þrýstingi í málinu og haft sigur.
Nefnt hefur verið að fyrirtækið geti
hugsanlega áfrýjað ákvörðun
hreppsnefndarinnar til úrskurðar-
nefndar skipulags- og byggingar-
mála en að það velti á niðurstöðu
samvinnunefndar um miðhálend-
ið. Eins og nærri má geta tekur
þetta ferli langan tíma. Of langan
því að framkvæmdir mega ekki
falla saman við meginþungann í
framkvæmdum við Kárahnjúka-
virkjun.
Eftir standa tilraunir til að afla
nægilegrar orku frá Orkuveitu
Reykjavíkur og Hitaveitu Suður-
nesja. En margir eru ósáttir.
Minnihlutinn ósáttur
„Ég vildi fara að úrskurði Jóns
Kristjánssonar og fallast á þessa
framkvæmd. Við teljum að það sé
ekki stætt á öðru,“ segir Þrándur
Ingvarsson, oddviti minniltíutans I
hreppsnefnd Skeiða- og Gnúp-
verjahrepps.
Hann telur að Þjórsárverum stafi
ekki hætta af framkvæmdinni eins
og Landsvirkjun Iagði upp með
hana. „Nei, það er alltaf verið að
tala um þessa tillögu sem fylgdi frá
verkfræðistofunni VST um 566
metra lón en það er skýrt tekið fram
í úrskurðinum að sú tillaga sé ein-
ungis til viðmiðunar. í öðru lagi
hefur Umhverfisstofnun farið í
gegnum þetta lið fyrir lið og komist
að þeirri niðurstöðu að þetta muni
ekki skerða friðlandið."
Nýtt örnefni
Segja má að umræður um virkj-
anir hafi þann kost að þjóðin kynn-
ist merkilegum stöðum sem hún
þekkti ekki áður. Hið nýjasta er
svokallað „Eyvafen“, sem meiri-
hluti hreppsnefndar telur ógnað
með tiilögu Landsvirkjunar.
„Það er einhver gróður þarna en
maður lifandi, menn þurfa ekki að
halda að það kosti ekkert að lifa í
þessu landi. Það verður alltaf að
fórna einhverju og ég held að þetta
sé ekld mikil fórn. Mér sýnist hins
vegar að Þjórsárverin stældd
stöðugt eftir því sem málið gengur
lengra,“ segir Þrándur Ingvarsson.
„Ég held að það þurfi sterkari rök
en hafa verið lögð fram hér til að
hafna þessu. Það má til dæmis
benda á að Umhverfisstofnun fer
með málefni friðlandsins þannig
að það er þeirra að sjá til þess að
ekki verði gengið á það.“
Ekki einir í veröldinni
Þrándur segir að svo virðist sem
reglur um álcvarðanatöku í skipu-
lagsmálum séu í lausu lofti. Hann
segist ekki viss um hvort hrepps-
nefndin hafi endanlegt neitunar-
vald gagnvart Norðlingaölduveitu.
„En ég hélt að úrskurður ráðherra
ætti að vera lokaúrskurður. Ég stóð
í þeirri meiningu að menn ættu að
hlíta honum, lesa hann og fram-
kvæma það sem þar stendur. Menn
tala um þjóðarsátt um 566 metra
lón en ég veit ekki til að það hafi
farið nein könnun fram á því og
veit ekki hvaðan menn hafa það."
„Rök þeirra þurfa að
vera mjög sterk því að
þarna er um milljarða-
hagsmuni að ræða. Ég
vona bara að þeir hafi
þau rök og ég vil gjarn-
an heyra þau/'segir
forseti bæjarstjórnar
Akraness.
Varðandi næstu skref nefnir
Þrándur að Akurnesingar hafi ósk-
að eftirviðræðum. „Éghefkomið til
þeirra og kynnst því hvað þetta
þýðir fyrir þá. Ég held að þeir hafi
heilmikið til síns máls og við erum
ekki einir í veröldinni hér."
Skagamenn vilja rök
„Lögformlega hefúr hrepps-
nefndin náttúrlega fullan rétt til að
taka sínar ákvarðanir en auðvitað
er ábyrgð fólks mikil," segir Sveinn
Kristinsson, forseti bæjarstjórnar
HUGMYNDiN: Hér er uppdráttur verkfræðistofunnar VST sem sýnir hugmynd að lóni sem færi út fyrir friðland Þjórsárvera. Hugmyndinni var ætlað
að sýna fram á að hægt væri að fara út fyrir friðlandiö með lónið en þar sem hún var fylgiskjal með úrskurði Jóns Kristjánssonar, setts umhverfisráð-
herra, töldu margir að hún væri hluti af úrskurðinum.
Akraneskaupstaðar, og bætir við:
„Ekki síst með tilliti til þess að
þarna er verið að setja í uppnám
framtíðaruppbyggingu á allt öðru
svæði og raska áformum sveitarfé-
laga sem telja þúsundir íbúa. Það
verða að liggja góð rök á bak við
ákvörðun sveitarstjórnar, ekki síst
vegna þess að menn hafa talið að
Landsvirkjun væri í góðri trú að
vinna eftir úrskurði Jóns Kristjáns-
sonar og maður fær ekki annað séð
en að hún hafi gert það.“
Sveinn segist vonast til að hitta
hreppsnefndarmenn og fara yfir
þeirra rök. „Þeir hljóta að hafa mjög
gild rök fyrir því að taka svona af-
drifaríka ákvörðun. Þau rök þurfa
að vera mjög sterk því að þarna er
um milljarðahagsmuni að ræða. Ég
vona bara að þeir hafi þau rök og ég
vil gjarnan heyra þau.“
Ekkert gamanmál
„Okkur leist vel á tillögu VST um
566 metra hátt lón," segir Matthild-
ur Vilhjálmsdóttir, varaoddviti
Skeiða- og Gnúpverjahrepps.
„Ástæðan fyrir því að við höfnuð-
um leið Landsvirkjunar var meðal
annars sú að hún gerir ráð fyrir að
lónið verði rekið við lægra vatns-
borð að sumri en vetri. Það er
vondur kostur því að það eykur lík-
ur á jarðvegsfoki þar sem lónið
þornar á sumrin. Sá hluti lónsins
sem þornar fer yfir Eyvafen og þar
er gróður í kring sem við teljum rétt
að vemda ef hægt er. Auk þess fer
568 metra lón yfir meira flatarmál
og er þar af leiðandi komið nær
friðlandinu og raunar ansi nærri
því.“
En hvað um sjónarmið Umhverf-
isstofnunar sem telur að 568 metra
Ótrúverðugir
stjórnmálamenn
„Það er kannski verst af öllu,
að með þessu framtaki hafa þeir
sem síst skyldi reynst vera tilbún-
ir til að fórna grunnhugmyndum
sínum í stjórnmálum fýrir ætlað-
an ávinning í atkvæðakaupum. Á
eftir verða þeir ótrúverðugir,
fB
£
E
lón ógni ekki friðlandinu? „Við tök-
um tillit til þess en það em vafaat-
riði í þessu sem við settum fyrir
okkur. Það er fyrst og fremst fokið
sem við höfum verið að spá í og
gróðurinn í kringum Eyvafen sem
færi á flot yfir vetrartímann og
kæmi viðkvæmur undan lóninu.
Auk þess töldum við einfaidlega
„Við töldum að 566
metra lón yrði niður-
staðan og vonuðumst
eftir því - því að það er
náttúrlega ekkert
skemmtilegt að standa
í þessu," segir varaodd-
viti meirihlutans.
komna sátt um 566 metra lón eftir
að ráðherra kynnti það í janúar. Við
töldum að það yrði niðurstaðan og
vonuðumst eftír því - því að það er
náttúrlega ekkert skemmtilegt að
standa í þessu."
Matthildur segist ekki viss um
hvort hægt sé að hnekkja þessari
ákvörðun hreppsnefndar á öðmm
vettvangi. Af hálfu hreppsnefndar-
innar sé hún hins vegar endanleg.
„Já, hún er það. Við emm hins
vegar reiðubúin að skoða aðra
möguleika en vegna gangna og fría
náum við ekki hreppsnefndinni
saman fyrr en í fyrsta lagi eftir hálf-
an mánuð."
Úrskurður ráðherra
snerist ekki um 566 metra
Það virðist hafa flækt og afvegaleitt umræðu
um Norðlingaöldulón að með úrskurði Jóns
Kristjánssonar setts umhverfisráðherra - sem
flestir voru sammála um að væri lfldegur til að
setja niður deilur um málið - fylgdi dæmi um
mögulega útfærslu á lóninu. í dæminu var gert
var ráð fyrir að lónið yrði 566 metrar yfir sjáv-
armáli.
Landsvirkjun lagði f kjölfarið upp með að
lónið yrði 568 metrar. Hækkunin nemur 2
metrum, en felur í sér að flatarmál lónsins
næstum því tvöfaldast miðað við tillöguna
sem fylgdi úrskurði ráðherra. Eftir sem áður
yrði lónið hins vegar fyrir utan friðlandið í
Þjórsárverum og Umhverfisstofnun hefúr gef-
ið það álit, að þessi nýja leið Landsvirkjunar
hafi ekki langtfmaáhrif inn í friðlandið og
skapi ekki hættu á að það spillist.
Því hefur verið haldið fram, bæði af frétta-
mönnum og í ummælum fjölmargra sem hafa
tjáð sig um málið, að leið Landsvirkjunar
gangi gegn úrskurði Jóns Kristjánssonar ráð-
herra. Af þvf tilefni er hér birt tilvitnun í úr-
skurð ráðherrans þar sem fjallað er um hina
frægu tillögu um 566 metra lón, sem fylgdi úr-
skurði hans:
„Lögð skal áhersia á það að hér er einungis um forathugun
að ræða og er skýrslunni ekki ætlað að lýsa endanlegri til-
högun fyrirhugaðrar framkvæmdar."
í sjálfum úrskurðarorðum ráðherra var ekkert fjallað um leyfilega hæð Norðlingaöldulóns að öðru leyti en
með þessum orðum:
„Vatnsborð Norðlingaöldulóns verði lækkað þannig að allt
lónið sé utan friðlands Þjórsárvera og hafi engin langtíma-
áhrifá friðlandið."
olafur@dv.is
Jón Steinar Gunnlaugsson.
þegar þeir segjast vilja minnka
skattheimtu og ríkisafskipti. Slíkt
er raunar til þess fallið að fækka
atkvæðum svo um munar þegar
litið ertil lengri tíma."
Jón Steinar Gunnlaugsson
lagaprófessor skrifar um aukinn
rétt feðra til fæðingarorlofs; skatt-
heimtu sem þjóni ekki yfirlýstum
tilgangi og varpi skugga á afrek
þeirrar rlkisstjórnar semnú sitji.
Rótari gengur laus!
„Eftir hádegi var tilkynnt um
innbrot I bílskúr í Fellahverfi. Þar
var farið inn um litla dyr á bfl-
skúrshurð, stollð kvenmannshjóli
og hjálmi.Talsvert var rótað til í
bílskúrnum."
Úr dagbók lögreglunnar í
Reykjavík.
Heil bók um Evrópurétt
„[[ Kastljósinuj fullyrti frétta-
maðurinn að dómsmálaráðherra,
sem eins og ítrekað hefur komið
fram horfði meðal annars til sér-
menntunar eins umsækjandans (
Evrópurétti, hefði gengið fram
hjá umsækjanda sem hefði þó
skrifað 300 blaðsíöna bók um
Evrópurétt. Ætli þessi fréttamað-
ur geti á næstunni séð af stuttri
stund til að útskýra fýrir áhorf-
endum hvaða umsækjanda hann
átti við, og ekki síöur hver hin
merka bók er? [...] Og ef ekki, ætli
hann verði þá maður til þess að
leiðrétta fullyrðingu sína?"
Vefþjóðviljinn áAndrlki.is, sem
leiðir getum að því aö fréttamað-
urinn hafi átt við bók Eiriks Tóm-
assonar, Réttlát málsmeðferö fyrir
dómi, sem fjalli um eina grein I
mannréttindasáttmáia Evrópu en
fráleitt um Evrópurétt.