Dagblaðið - 21.01.1977, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 21. JANCAR 1977.
frfálst, úhád daghlað
Utgefandi DagblaAiö hf.
Framkvæmdastjóri: Svoinn R. Eyjólfsson. Ritstjórí: Jónas Kristjansson.
Frettastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Aöstoöarf.-éttastjori: Atli
Steinarsson. íþrottir. Hallur Símonarson. Hönnun: Johannes Reykdal. Handrit: Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Erna V. Ingolfsdóttir, Gissur
Sigurösson, Hallur Hallsson, Helgi Petursson, Jóhanna Birgisdóttir, Katrin Palsdottir, Kristin
Lýösdóttir, Olafur Jonsson, Ómar Valdimarsson. Ljosmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjarnleifur
Bjarnleifsson, Sveinn Þormóösscn.
Gjaldkeri: Þróinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Mór E.M. Halldórsson.
Askrif targjald 1100 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 60 >kr. eintakiö.
Ritstjórn Síöumúla 12, sími 83322, auglýsingar, áskriftir og afgreiösla Þverholti 2, sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaöiö og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda-og plötugerö: Hilmir hf., Siðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Hvað á aðgera við Kröflu?
Rótt væri aó hætta byggingar-
framkvæmdum við Kröflu. að
minnsta kosti moðan vetur er.
Starfsfólk hefur nú aó nýju verið
flutt brott vegna harðra og
margra jarðskjálfta og vaxandi
ótta við eldgos. Hins vegar er
ætlunin að halda byggingarframkvæmdum
áfram eftir stutt hlé en starfsfólk verði þar
kannski ekki um nætursakir og dregið verði úr
dagvinnu.
Þau verkefni, sem að hefur verið unnið að
undanförnu. geta ekki talizt aðkallandi.
Vinnuafköst hafa líka verið lítil, aðeins tuttugu
og fimm prósent í útivinnu og sjötíu og fimm
prósent í innivinnu.
Erfitt gæti re.vnzt aó flvtja starfsfólk brott í
skyndi. meðan vetur er. og athuganir hafa sýnt.
að örvggisráðstöfunum er mjög ábótavant.
Þar sem mannslífin eru dýrmætust, er ekki
vit i öðru en að fara fvllilega að tillögum
Almannavarnaráös, sem hafði lagzt gegn vinnu
þar á þessum árstíma. Hverjir ætla að taka á sig
áb.vrgð. ef illa fer? Þar sem ekki er unnið að
brýnum verkefnum og vinnuafköst lítil en gos-
hættan hins vegar mikil. ætti að stöðva bygg-
ingarframkvæmdirnar.
Hins vegar er ekki vegur að hætta alveg við
Kröfluvirkjun á þessu stigi. Til þess eru of
miklir fjármunir komnir í virkjunina.
Vist er Ijóst. aö vitlaust var farió í málið.
Miklu itarlegri rannsóknir hefði þurft til. áður
en ætt var af stað. Það var röng stefna að
..bvggja. áður en borað er“, eins og einn nákom-
inn Kröfluvirkjun komst að orói. Þetta eru ekki
lítil mistök, heldur stofna þau öllu málinu í
hættu.
Mistökin hafa verið viðurkennd með því að
þeir. sem hlut eiga að máli, benda hver á annan
og segja: ..Hann er ábyrgur en ekki ég“. Iðnað-
arráðherra segir. að sérfræðingarnir hafi sam-
þykkt virkjunarframkvæmdirnar. í Orkustofn-
un segja sérfræðingarnir. að stjórnmálamenn-
irnir hafi tekið ákvörðunina og þeirra sé
ábvrgðin. Menn reyna eftir megni að þvo hend-
ur sínar af virkjuninni.
Þar sem um marga menn er aó ræða, er hætt
við. að ábvrgðin geti týnzt, svo að fólk viti ekki,
hver hana ber. í rauninni er hió rétta. að þeir
bera hana allir. bæöi stjórnmálamennirnir og
sérfræðingarnir. Hafi sérfræðingunum ekki lit-
izt á blikuna. áttu þeir ekki aö þegja heldur
hefja hörö andmæli.
Kröfluvirkjun hefur til þessa gefið sáralítið,
þrátt fyrir allar borholurnar, og miklu minna
en aðstandendur hennar ætluðu. Formaður
Kröflunefndar hefur orðið aö fara bónarveg til
Japan. «f því að virkjunin hefur ekki getað
staðið við sitt. Víst er öll Kröfluvirkjun heims-
met. eitthvert mesta fjárhættuspil. sem um
getur.
Hín.s vegav stoóar ekki að fjargviórast vfir
liðnum tíma og gömlum mistökum. Úr því sem
komtð ev. vevóuv aó \va\da áfvam. ef uvmt
roynist.
En það er lágmarkskrafa. að mannslífin
verði varin. Meginverkefnið <u- að trvggja
'iryggi starfsfólksins.
ATHYGLISVERÐAR RANNSÓKNIR
FRANSKRARBLAÐAKONUVEKJA
MlKLAR UMRÆÐUR ERLENDIS:
KONANERSEK
„Konan er talin sek. ef hægf er að greina útlínur likama
hennar undir fötunum." sagði Mariella Righini.
Konan er sek. Eða réttara
sagt, hún er gerð sek. Það
skiptir ekki máli, hversu
augljóst er, að konunni hafi
verið nauðgað, það liggur alltaf
í loftinu: Var það ekki þetta,
sem hún vildi?
t allt haust og vetur hafa
miklar umræður orðið um mál-
efnið nauðgun-nauðgun ekki á
meginlandinu og víðar og hafa
margir orðið þar til þess að
leggja orð í belg. Franska skáld-
konan og blaðamaðurinn
Marielle Righini hefur tekið
málið upp í grein og komizt að
þeirri niðurstöðu, að það er
nánast ómögulegt fyrir konu að
hrista af sér þær fyrirfram
gerðu skoðanir, sem ríkja um
þetta mál, bæði hjá konum og'
körlum.
Þetta gerir hún í grein í tíma-
ritinu Le Nouvel Observateur.
Þar setur hún m.a. fram þetta
dæmi: Ef gömul kona gengur
eftir götunni með veski sitt og
því er rænt af henni, segir fólk
ekki: Það er henni að kenna að
töskunni var stolið af henni.
Hún vakti áhuga þjófsins með
því að sýna veskið.
Ef um rán á veski frá gamalli
konu er að ræða, er ekki hægt
að snúa hlutunum við. En ef
um nauðgun er að ræða, fer það
gjarnan svo, að konan sem fyrir
misþyrmingunni varð, er meira.
eða minna sökuð um allt saman.
Mariella Righini telur upp
tíu dæmi úr nýjum f.rönskum
dómsmálum. Burtséð frá því,
hvernig aðstæðurnar voru í
raunveruleikanum má sjá, að
auðvelt er að snúa málunum
gegn fórnarlömbunum.
Dómarinn: Af hverju voru
þér ekki í nærbuxum undir síð-
buxunum?j
Konan: Þá sáust útlínur
þeirra í gegn.
Niðurstaða: Burtséð frá því
hverju konan hefði klæðzt und-
ir síðbuxunum, verkaði hún
eggjandi á menn og þar með
hvatti hún til nauðgunar.
2) Stúlkan er I skósíðu pilsi.
Þessi breyting á tízkunni hefur
ekki fækkað nauðgunartilfell-
um. Nú er ímyndunarafl jcarl-
manna hvatt á annan hátt.
Hvernig lítur þessi kona út
undir öllum þessum fötum?
Hvað er hún að reyna að fela?
Konur ættu að vita, að íbúar
jarðarinnar eru ekki tómir
munkar og skátastrákar.
3) Konur, sem biðja um far
með bílum á vegum úti, geta
sjálfum sér um kennt. Um leið
og þær setjast upp í bíl, eiga
þær að vita, að níu af hverjum
tíu karlmönnum viija sofa hjá
þeim.
Kona, sem nauðgað var, eftir
að hún hafði fengið far með
ókunnugum manni í bil í sum-
arleyfi sínu, var spurð: Þekkir
þú ekki illsku þessa lífs? Veiztu
ekki, að þú getur ekki treyst
hverjum sem er?
Konan var á ieið til Suður-
Frakklands, þar sem hún lagði
stund á fornleifafræði. Hún,
taldi sig ekki hafa gert neitt af
sér. „Þetta er skemmtilegur
ferðamáti," sagöi hún. „Eg
ferðast svona, af þvi að það er
skemmtilegt. Ekki til þess að
verða nauðgað.
Konan er sek,
1) ef neðri hluti líkama
hennar er eggjandi, ef hún
kAæðist þröngum buxum,'
1 þröngum skyrtubol, fötum, þar
I sem hægt er að greina iíkama
I hennarígegn.
Dæmi frá réttarhöldum: Var
I konan eggjandi? Já. Hvernig?
I Hún var í stuttu pilsi.
4) 19 ára gamalli stúiku var
ljóstz að það gat verið hættulegt
að fá sér far með bílum. Hún
tók þv\ \estfna \ staðfnn. Þar eð
leguvagnarnfr í lestfnni voru
yfirfullir, fylgdi hún ráðum
iestarvarðarins og fékk sér
miða í svefnvagninum framar í
lestinni. Hún greiddi viðbótar-
gjald fyrir það. Um nóttina
nauðgaði lestarvörðurinn
henni.
Dómarinn við réttarhöldin:
„Vissuð þér ekki, að þér voruð
eini farþeginn í svefn-
vagninum? Yður hefði átt að
gruna þetta. Ung stúlka getur
ekki búið um sig ein í svefn-
vagni."
5) Kona, sem er ein á ferð, er
kona, sem hægt er að notfæra
sér. Hún tekur þá áhættu, að
háttalag hennar verði tekið sem
boð um eitthvað meira.
6) Konur geta ekki leyft sér
að fara einar á veitingahús i
kvikmyndahús eða vera einar á
tjaldstæði. Konur hafa auðvitað
rétt á að koma á þessa staði. En
karlmenn vita, eftir hverju þær
eru að sækjast og haga sér eftir
þvi.
7) Konan er sek, ef hún opn-
ar dyr húss síns, þegar hún á
ekki von á neinum í heimsókn.
Kona nokkur var svo óheppin
að anza dyrabjöllunni eitt síð-
degi, þegar maður hennar var
við vinnu sína og börnin í skól-
anum. Maður nokkur var þar
fyrir utan og bauðst til að slá
fyrir hana blettinn. Þegar hann
kom til að fá greitt fyrir, bað
hann um eitt vatnsglas. Siðaa
nauðgaði hann konunni. Konan
var dæmd meðsek vegna
hugsunarleysis síns.
8) . Konur eru sekar, af því að
þær eru fallegar, af því að þær
eru konur. í einni varnarræðu
kom þetta fram: Lilliane er fall-
eg. Hún vildi ekki láta nauðga
sér. En kona er kona. Það verð-
ur einnig að hugsa um eðli karl-
mannsins.
9) Karlmenn velja fórnardýr
sín af miklu handahófi. Konan
getur verið 64 ára, hún getur
verið ellihrum, hún getur verið
tannlaus og hún getur verið 12
ára. Hún getur verið nunna.
Nauðgun er órökrænn gern
ingur. Það er eitthvað sem ger-
ist án umhugsunar, stjórnlaust.
10) Kona, sem er ekki kona
einhvers, er kona allra- Hið
kynferðislega frjáisræði, er við
búum við, hvetur til misnotkun-
ar. Það er konu engin afsökun
að vera kynvillt. Ef hún hvetur
á einhvern hátt og freistar karl-
manna, getur hún sjálfri sér
um kennt.
Mariella Righini skrifar:
Konan verður að gera sig ljóta,
hún verður að láta lítið á sér
bera, hún má ekki horfa á fólk
og gæta sín á því að haga sér
ekki á nokkurn hátt þannig, að
hægt sé að skilja það sem.
hvatningu til karlmanna.
Skrif Righini hafa vakið þá,
sem efuðust í baráttunni, »il
verulegrar umhugsunar um
þessi málefni. Tímarnir hafa
breytzt. Kona á að hafa rétt til
þess að horfa beint í augu karl-
manns.til þess að brosa, til þess
að segja já, þegar hún meinar
já og nei, þegar hún meinar nei
og að það verði virt. Hún á
einnig rétt á því að hafa frum-
kvæðið að líka við karlmann, án
þess að það verði eitthvað
rneira. Hún á að hafa rétt á því
að vera vingjarnleg, án þess að
það þýði að hún vilji láta
nauðga sér,.
En ennþá eru m\k.Ur íordóm-
ár rikjandi, bæði hjá körlum og
konum, og ekki má búast við
því, að framfarir á þessu sviði
mannlegra samskipta verði
miklar fyrr en þeim hefur verið
eytt.