Dagblaðið - 10.01.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 10. JANÚAR 1979.
Útgafandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdaaljóri: Svoinn R. EyjóHason. Ritatjóri: Jónas KriatJAnaaon.
Fróttaatjóri: Jón Birgir Póturason. RitstJómarfuHtrúi: Haukur Haigason. Skrifstofustjóri rítstjóman
Jóhannes ReykdaL iþróttir. Hailur Simonarson. Aflstoðarfróttastjórar Atfl Steinarsson og Ómar Valdi-
marsson. Menningarmál: Aflalstainn IngóHsson. Handrít: Asgrímur Pálsson.
Blaflamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Slgurflsson, Dóra Stofánsdóttir, Gissur Sigurfls-
son, Gunniaugur A. Jónsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jónas Haraldsson, Ólafur Geirsson,
ólafur Jónsson. Hönnun: Gufljón H. Pálsson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, BjamleHur BjamleHsson, Hörflur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurfls-
son, Svoinn Þormóflsson.
Skrífstofustjóri: ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorioHsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. DreHing-
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siflumúla 12. Afgreiflsla, áskríftadoild, auglýsingar og skrifstofur Þvorhoiti 11.
Aflabimi blaflsins er 27022 (10 linur). Áskrift 2500 kr. á mánufli innanlands. í lausasölu 125 kr. eintakið.
Sotning og umbrot Dagblaflifl hf. Siflumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf. Siflumúla 12. Prentun:
Árvakur hf. SkeHunni 10.
Andvígir iðnaði
„Efsú staða kæmi upp í iðnaði,
segjum sápuiðnaði, að framleitt væri
meira en þörf væri fyrir til innanlands-
neyzlu af handsápu, mundu stjórnvöld
seint grípa til þess ráðs að greiða niður
sápuna til útflutnings til þess eins að
halda uppi atvinnu í iðngreininni.”
Þetta ágæta dæmi tók Reynir Hugason verkfræðingur
í kjallaragrein í Ðagblaðinu í fyrradag, þar sem hann
gagnrýndi skortinn á iðnaðarhugarfari hjá ráðamönnum
veiðimanna- og hjarðmannaþjóðfélags íslands.
Ef handsápa væri afurð hins hefðbundna og lögvernd-
aða landbúnaðar, ættum við sápufjall eins og við eigum
nú smjörfjall. Enginn framleiðandi þyrfti að taka tillit til
markaðs fyrir handsápu. Hann léti bara framleiða lát-
laust og takmarkalaust á ábyrgð og kostnað hins opin-
bera.
í byrjun vandans mundi ríkið hefja niðurgreiðslur á
sápu til að fá fólkið til að kaupa meira af henni. Jafn-
framt yrðu skattar fólksins hækkaðir að sama skapi.
Þegar þetta ráð nægði ekki, mundi ríkið taka afganginn
fullu verði og selja síðan úr landi fyrir tæplega eða rúm-
lega flutningskostnaði. Það heita útflutningsuppbætur.
„í landbúnaði aftur á móti þykir sjálfsagt, að framleitt
sé meira en sem svarar til innanlandsneyzlu. Umfram-
framleiðslan sé síðan niðurgreidd af stjórnvöldum til út-
flutnings til þess að halda uppi atvinnu í landbúnaði”,
segir Reynir Hugason.
Dálítið skiljanlegri er peningaausturinn í sjávarútveg.
Áratugum saman hafa fiskveiðar verið undirstaða vel-
sældar íslendinga. Nú er hins vegar svo komið, að afli á
sóknareiningu fer ört minnkandi og fiskveiðarnar verða
senn að stafkarli í atvinnulífinu.
Löngu eftir að þessi þróun var augljós öllum, sem
nenntu að líta í kringum sig, var haldið áfram að lána
mönnum botnlaust og vitlaust fyrir fiskiskipum. Flotinn
er fyrir löngu orðinn of stór og hver viðbótartogari bakar
þjóðinni tjón.
Eigin fé og lánsfé þjóðarinnar er mokað í algjöru til-
gangsleysi í landbúnað og fiskveiðar, meðan fiskvinnsla
og iðnaður búa við svelti. Þetta gerist enn, meira en ára-
tug eftir að upplýst var, að iðnaðurinn þyrfti að sjá um
atvinnutækifæri unga fólksins í framtíðinni.
Reynir Hugason minnir á nýjustu aðgerðir stjórn-
valda gegn iðnaði, tollalækkanir, skattahækkanir og sér-
stakan, nýjan skatt á byggingaframkvæmdir. Hann segir,
að enn einu sinni ætli að sannast, að hið opinbera um-
hverfi sé beinlínis fjandsamlegt iðnaði hér á landi.
Reynir segir, að iðnaðarhugarfar sé, „þar sem sá skiln-
ingur ríkir m.a. að velgengni og blómlegur hagur at-
vinnufyrirtækis jafngildi nægri atvinnu og hagsæld
starfsfólksins, einnig jafngildi nákvæm og vönduð vinnu-
brögð starfsfólksins háu verði og öruggum markaði fyrir
framleiðsluvörur fyrirtækisins og þar með atvinnuöryggi
fyrir starfsfólkið”.
Reynir telur, að skilning á þessu sé víða að finna
meðal fólksins í landinu, þótt ráðamennirnir séu andvígir
iðnaði. Almenningur sé farinn að óttast um sinn hag.
Hann sé farinn að skilja, að ekki gangi lengur að fara
troðnar slóðir í atvinnumálum þjóðarinnar.
Afleiðingin af óbeit ráðamanna þjóðarinnar á iðnaði
er vísvitandi stýring fjármagns frá arðbærum verkefnum
til hinna arðminni. „Þessu fylgja óhjákvæmilega lægri
lífskjör, minni tækniframfarir og dulið atvinnuleysi”,
segir Reynir í kjallaragreininni í Dagblaðinu.
Jamaica:
BÁGAR H0RFUR í
EFNAHAGSMÁLUM 0G
ÖLL RÁÐ í HÖNDUM
ALÞJÓDABANKANS
Ríkisstjórn og stjórnarandstaða á
Jamaica í Karabíska hafinu eru sam-
mála um eitt atriði í það minnsta. Það
er að ástæða sé að óttast framtíðina.
Ég held að fá ríki hefðu staðizt slík á-
föll án almennrar uppreisnar eða
neyðarástands í landinu, er haft eftir
einum ráðherra landsins og hann sagði
einnig að ljóst væri að það áfall sem
Jamaica hefði orðið fyrir virtist hafa
slegið skyndilegum doða yfir allan
landslýð. Ráðherrann sagðist aftur á
móti ekki vita hvað yrði þegar Ijós
rynni upp fyrir fólki hvert stefndi.
Talsmaður stjórnarandstöðunnar
sagðist vera sammála þessari skoðun
ráðherrans. Nauðsynlegt væri að rýra
lífskjör og draga úr framboði ýmissa
neyzluvara auk þess sem verulegt at-
vinnuleysi væri fyrirsjáanlegt. Allt
getur gerzt hér á Jamaica á næstu
mánuðum, sagði talsmaðurinn, jafn-
vel götuóeirðir.
Hvaða ósköp eru það svo sem riðið
hafa yfir Jamaica? Jú — fulltrúar
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins komu í
heimsókn. Þá fékk Michael Manley
forsætisráðherra landsins sönnur fyrir
því, eins og svo margir leiðtogar rikja i
3ja heiminum, aö þrátt fyrir frelsi frá
hinum gömlu ríkjum eru lönd þeirra
ekki að fullu frjáls. Þrátt fyrir eigin
fána og her og jafnvel eigin flugfélög
þá er frelsið ekki nema að hluta til
staðreynd.
Þegar peningana þrýtur þá koma
einhverjir ákveðnir og fremur leiðin-
legir menn frá Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum og Alþjóðabankanum og
segja til um hvernig fleyta eigi öllu á-
fram. Svo virðist sem nær alltaf hafi
skipanir þessara bankafulltrúa í för
með sér rýrnun lífskjara hinna fá-
tækustu.
Ráðamenn ríkja þriðja heimsins
eiga um tvennt að velja i samskiptum
sínum við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn.
Hlýða skipunum fulltrúa hans eða
gera það ekki. Hvorugur kosturinn er
góður. í síðara tilfellinu er ríkið skilið
eftir á köldum klaka og án aðstoðar
sjóðsins. Ef þjóðarleiðtogarnir velja
fyrri kostinn eiga þeir á hættu að ibúar
landsins snúist gegn þeim og jafnvel
reki þá frá völdum og út í yztu
myrkur.
Manley forsætisráðherra hefur
verið fremur óheppinn síðustu árin i
stjórnarathöfnum sinum. Sú
staðreynd hjálpar þó lítið. Hann kom
til valda árið 1972 I frjálsum
kosningum og sigraði aftur með yfir-
burðum árið 1976. Þá hljóðuðu lof-
orðin um að auka sjálfræði landsins
efnahagslega gagnvart útlöndum.
Einnig var lofað meiri jöfnuði meðal

Nauðsyn efnahags-
áætlunar til langs tíma
Þeir eru borubrattir verðbólgukall-
arnir sem eru í forustu fyrir verðbólgu-
flokkunum i ftólitík. Þeir kunna að
spila innbyrðis á tiltekin spil, leika
valdapóker. Þeir hafa tileinkað sér
vissar leikreglur. Sumt má, annað má
ekki. Þeir leika sinn samtryggða leik,
tala sitt samtryggða tungumál. Þeir
hafa ekki áhyggjur. Þeir eru verðbólga
holdi klædd. Þeim hefur ekkert.dottið
nýtt í hug í áratug eða meir. En þeir
eru kúnstugir þá þeir vakna af dvalan-
um og láta til sín heyra.
Skömmu fyrir jól gerðist það á AI-
þingi að Ólafur Jóhannesson bað Geir
Hallgrimsson afsökunar. Og á hverju
skyldi verðbólgukall númer eitt vera
að biðja verðbólgukall númer tvö af-
sökunar? Auðvitað á tilveru Alþýðu-
flokksins, framkomu hans og fram-
ferði. Vandlætingin, hneykslunin
skein úr andliti afsökunarbeiðanda. Sá
sem tók við afsökunarbeiðninni tók
því með kurteisi og ró, en virtist auð-
vitað ekkert telja eðlilegra en að skipzt
væri á samtryggðum fyrirgefningar-
orðsendingum. Og þriðji verðbólgu-
kallinn mátti ekki vera maður að
minni. Lúðvík Jósepsson hefur ritað
langar blaðagreinar til þess að býsnast
á framkomu kratanna, sem hann telur
ýmist heimskulegar eða barnalegar,
nema hvort tveggja sé. Og hann tekur
auðvitað fullan þátt I hinum verð-
bólgna fyrirgefningarleik gömlu
kallanna. Hann hefuraldrei vitaðann-
aö eins.
Eitt er vist: Ró þessara manna hefur
verið raskað. Þeir hafa haldið um
stjórnartauma hér á landi allan þenn-
an áratug. Þeir hafa leikið sér til skipt-
is. Efnahagslífið er orðið að forarpytti,
verðbólgan virðist óviðráðanleg, og
þeir virðast hver öðrum slappari þegar
kemur að raunverulegum úrlausntim.
En það skiptir ekki máli. Þeir biðja
hver annan fyrirgefningar I hring,
þannig að áhorfendur verða tárvotir
um hvarmana. Þaðer aldeilis tignarleg
sjón og heyrn þegar verðbólgukall-
arnir byrja að biðja hver annan fyrir-
gefningar. Aldeilis tignarlegt að sjá og
heyra.
Þreytumerki
Þeir virðast eiga það sameiginlegt,
Ólafur Jóhannesson, Gcir Hallgríms-
Kjallarinn
Vilmundur Gylfason
son og Lúðvik Jósepsson, að þeir telja
að tilkoma stórs þingflokks Alþýðu-
flokksins hafi orðið Alþingi til bölvun-
ar, vansæmdar og minnkunar. Þing-
flokkur Alþýðuflokksins fellur alls
ekki inn i munstur þeirra um stjórn-
mál. Alþýðuflokkurinn fer I taugarnar
á þeim, hann þreytir þá. Þeir eru allir
sannfærðir um að fjórðungur ís-
lenzkra kjósenda hafi gert hin ferleg-
ustu mistök, þegar hann veitti Alþýðu-
flokknum brautargengi. Það hvarflar
ekki að þeim að sjálfir hafi þeir saman
eða sundur mótað ranga stefnu sem
þurfi að leiðrétta. Það er aðeins ein
skekkja i heimsmynd þeirra: Vitlausir
kjósendur. Hver með sínu nefi vilja
þeir kosningar, segja þeir, til þess að
leiðrétta þau mistök sem orðið hafa.
Þeir vilja frið. Þeir vilja gömlu leik-
reglurnar, gömlu skiptin, gamla góða
friðinn. Og gömlu góðu verðbólguna,
sem þeir kunna að lifa í.
Hvort sem lesnar eru áramótagrein-
ar þessara manna eða hlustað á þing-
ræður þeirra, skin þessi vilji í gegn. —
En þó er eins og stundum hvarfli að
þeim efi. Getur verið að fjórðungi Ís-
lendinga hafi verið alvara? Og getur
verið að fylkingin sé stöðugt að
stækka, að alvaran og þunginn í mál-
flutningnum sé stöðugt að aukast?
Mér er ekki grunlaust um að eins og
eitt og eitt augnablik læðist þessi efi að
verðbólguköllunum þremur.
Hvað veldur
þessu ergelsi?
Undanfarin misseri hefur ekki á Ís-
landi verið deilt um málefni sem skipta
má til hægri og vinstri eins og
stundum áður. Það hefur verið deilt
um afmörkuð málefni, sem verður að
skýra af sjálfu sér. Allur þessi áratugur
hefur verið áratugur efnahagslegrar
óstjórnar. Það leit vel út í byrjun. Það
var fjárfest ótæpilega, meðal annars í
stórvirkum atvinnutækjum eins og
skuttogurum. Ríkisbúið var blómlegt í
upphafi áratugarins. En þessi stefna
var keyrð úr hömlu. Samfélagið varð,
þegar framí sótti, að greiða fyrir það
sem borgaði sig ekki af sjálfu sér. Skipt
var um stjórn um miðjan áratuginn,
en ekkert skánaði, versnaði ef eitthvað
var. Verðbólgnum framkvæmdum var
haldið áfram. Nú var fjárfest í vit-
lausum orkuverum, sem frægt er.
Verðbólgan geisaði áfram. Samfélagið
vaknaði við það að i skjóli verðbólgu
blómstraði mikil spilling. Eignatil-
færslur voru stjórnlausar, misnotkun
mikil. Stjórnkerfið réð engan veginn
við vandann. Dómskerfið var liðónýtt,
skattsvik blómstruðu. Stjórnkerfið
sjálft var á bóiakafi I þessum verð-
bólguleik. Þetta var myndin sem blasti
við. Misseri eftir misseri var hægt að
rekja þessa þróun með rökstuddum
dæmum. Æ fleirum þótti þetta ástand
óbærilegt. Verðbólgukallarnir þrir
hristu auðvitað hausinn og héldu
áfram með sinar kröflur. Aðfinnslur
og gagnrýni fóru i taugarnar á þeim,
töfðu hinn stórfenglega leik.
Svo.komu kosningár. Mikill hluti
þjóðarinnar reyndist hugsa töluvert
öðruvisi en verðbólgukallarnir þrír.
Alþýðuflokkurinn, með kosninga-
stefnuskrá sem um margt gekk á skjön
við hefðbundið tungutak stjórnmál-
anna, reyndist hljóta mikið brautar-
gengi. Ólafur Jóhannesson tilkynnti
þjóðinni næsta dag að hann skildi ekki
kjósendur Alþýðuflokksins. Ólíklegt
má telja að Geir Hallgrímsson og Lúð-
vík Jósepsson hafi botnað öllu meira í
kjósendum Alþýðuflokksins. En þeir
skilja hins vegar kjósendur hvor ann-
ars — eða þykjast skilja þá að minnsta
kosti.
Það sem þessir menn skilja ekki