Dagblaðið - 10.01.1979, Blaðsíða 14

14
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR ÍO.JANÚAR 1979.
saga
Kristmundur Bjamason:
SAGA DALVÍKUR I.
Útgefandi: Dalvikurbœr.
Prentað á Akureyri 1978. 468 bls.
Á siðustu árum hefur hlaupið mikill
vöxtur i söfnun og skráningu heimilda
úr sögu einstakra byggðariaga. Mörg
sveitarfélög leggja nú metnað í að
halda til haga margs konar fróðleik frá
horfinni tið, og má slíkt kallast héraða-
metingur af betra tagi. Dalvikingar
tóku þar til hendi furðu snemma því
að nú eru tveir áratugir siðan þeir
byrjuðu að safna „hvers konar fróð-
leik um byggðarlagið meðal heima-
manna og sumpart brottfluttra Dal-
vikinga”. (Formáli að Sögu Dalvíkur).
Það var þó ekki fyrr en 1975 sem
bæjarstjórn Dalvikur réð Kristmund
Bjarnason til að skrá sögu byggðar-
lagsins og liggur nú frammi fyrri hluti
þess verks, mikið rit og vandað á alla
grein. Þess má og geta að annar doð-
rantur sem varðar sögu byggðarinnar
kom einnig á markað nú í árslok,
seinna bindi Svarfdælinga eftir Stefán
Aðalsteinsson, en það er ábúendatal
þar sem rakið er hverjir búið hafa á
svarfdælskum býlum svo langt aftur
sem heimildir endast. Hvor tveggja
þessi rit eru góður fengur, að sjálf-
sögðu einkum þeim sem upprunnir eru
i Svarfaðardal, en einnig öðrum al-
mennum áhugamönnum um söguleg-
an fróðleik. Og þeir virðast býsna
margirá voru landi.
Byggðarsaga —
landssaga
Nú má spyrja sem svo hvort ástæða
sé til að rekja sögu einstakra byggðar-
bifreiðaþjónustu
í norðurenda Bílasölunnar Skeifunnar,
Skeifunni 11. Björt og rúmgóð húsa-
kynni, mjög góð þvottaaðstaða. Opið
alla daga frá kl. 8—22. Verið velkomin.
*
Bifreiðaþjónustan,
Skerfunni 11
VIÐ STÆKKUMI
OG BREYTUM
NU
bjóðum við flestar byggingavörur á
sama stað í nýinnréttuðu húsnæði á 1.
og 2. hæð, samtals 600 m2.
Komiö og skoöið. — Það er hagkvæmt að verzla
allt á sama stað.
fjtveggjastelnn Þakpappi Eldhúsinnréttingar Veggfúúur
Milliveggjaplötur Múrnet Plaströr & fíttings Veggstrigi
Spónaplötur Rappnet Gluggaplast Gólfflisar
Grindaefni Skrúfur Álpappir Veggflísar
Plastcinangrun Þakrcnnur Garðastál Lim
Glerullareinangrun Hreinlætistæki Lamir & skrár Gólfdúkur
Stcinullareinangrun Blöndunartæki Rafmagnsverkfæri Korkflísar
Glcrullarhólkar Viðarþiljur Málningarvörur Saumur
Þakjárn Baðskápar Verkfæri
ALLT UNDIR EINU ÞAKI
BYGGINGARVÖRUDEILD
JÓN LOFTSSON HF.
HRINGBRAUT121
✓

Frá Dalvík
laga sér á parti, þar sem samfélagsþró-
un og atvinnuhættir séu með næsta
áþekkum hætti víðs vegar um land.
Slíkt má auðvitað til sanns vegar færa.
Saga sjávarþorps eins og Dalvíkur sem
vex út úr sveitarsamfélagi gæti staðið
sem dæmi um mörg slik þorp. En ég
hygg að saga Dalvíkur sé að minnsta
kosti glöggt dæmi um þá öru fram-
vindu atvinnumála allan fyrri hluta
aldarinnar að sjávarpláss og útgerðar-
bæir rísa á legg og toga til sín æ meira
vinnuafl úr sveitunum. Og á Dalvik
hefur þetta gerzt á undra skömmum
tíma þar sem segja má að staðurinn
hafi byggzt frá grunni á þessari öld.
Það var árið 1887 sem sú fjölskylda
sezt að á Dalvik (eða Böggvisstaða-
sandi sem fyrr nefndist svo) sem kalla
má frumbyggja staðarins. Þar sem
ekki er lengra aðseilast aftur í timann
en svo að fyrstu innfæddu Dalviking-
arnir hafa verið að safnast til feðra
sinna á siðustu árum, gefur augaleið
að hægara er að náigast heimildir en
ella myndi. Og þetta hafa Dalvíkingar
skilið þegar þeir hófust handa á réttum
tima að efna til sögu sinnar.
Saga eins byggðarlags er einkum og
sér i lagi persónusaga. Atvinnuhættir
og félagsgerð er víða svipað, en það
breytir ekki því að „hver einn bær á
sína sögu", svo sem Matthías kvað er
hann leit yfir Skagafjörð, — og átti
ekki við þá bæi eina sem komu við
landssöguna. — Þannig hefur lika
Kristmundur Bjarnason litið á og í
meðförum hans kviknar til lífs horfin
kynslóð Svarfdæla. Einkenni bókar
hans er viðtækur mannlífsáhugi og
frásagnargleði höfundar. Saga hans er
læsileg og alþýðleg í bezta skilningi.
Alþýðleiki
Nú kunna menn að spyrja hvað átt
sé við með alþýðlegri sagnaritun. Þvi
er þá til að svara að alþýðleiki Krist-
mundar Bjarnasonar birtist helzt í þvi
að henda á lofti alls konar sögusagnir
og krydda með þeim frásögn sína. Per-
sónufróðleikurinn er víðtækur, en það
er sú tegund söguritunar sem mestum
vinsældum á jafnan að fagna. Yfirlit
um atvinnuhætti, í þessu tilfelli saga
útgerðar, myndi alls ekki reynast eins
áhugavekjandi þótt þarft væri. Hins
vegar er hætt við að sá rammi sem
Dalvíkursögu er markaður yrði miður
heppilegur til slíkra nota.
Efnisskipan þessa bindis er þannig
að fyrst er lýst staðháttum, dregið upp
sögusviðið. Annar hluti fjallar um
sveitarhætti á 18. öld með upphafi í
manntalinu 1703. Síðan er nokkuð
rakin saga Svarfdæla á 19. óld, há-
karlaveiðar Eyfirðinga, upphaf þil-
skipaútgerðar og greint frá félagslegu
framtaki Svarfdæla á seinni hluta
aldarinnar. 1 siðasta hluta er svo lýst
sjósókn frá Böggvisstaðasandi og rak-
in landnámssaga Dalvíkur. Sleppir frá-
sögn þessa bindis þegar fyrsti tugur
tuttugustu aldar er hálfnaður og vél-
bátaöld að hefjast. 1 seinna bindi
verður sagan rakin fram undir miðja
öldina, að líkindum miðað við þann
endapunkt er Svarfaðardalshreppi var
skipt 1946 og Dalvíkurhreppur stofn-
settur.
Stílíburður
og yfirsýn
■Kristmundur Bjarnason skrifar
nokkuð íborinn stil, er hneigður til sér-
vizku i orðafari og sums staðar
nokkurt kjams i frásögninni (sbr. kafla
um Sigurð Jónsson á Böggvisstöðum
og kvennamál hans). Kaflinn um
tengdason hans, Baldvin Þorvaldsson
á Böggvisstöðum, er hins vegar einn
hinn skemmtilegasti í bókinni og nýtur
sín þar vel frásagnargáfa höfundar.
Annars er það mest um vert hve
Kristmundur Bjarnason hefur getað
hamið þetta efni vel, svo margir sem
hér eru nefndir til sögu og viða komið
við. Ég hygg að þeir sem á annað borð
hafa gaman af ritum af þessu tagi geti
lesið Sögu Dalvikur sér til ánægju þótt
þeir þekki lítt til staðhátta. Það kemur
til af þvi hve höfundur hefur góða yfir-
sýn um efni sitt og skipar þvi vel niður
og læsilega.
Heimildaskrá mikil er í ritinu og
ekkert að meðferð heimilda að finna
sem stundum vill brenna við i slíkum
ritum. Ekki er minnst vert um mynda-
safnið í bókinni sem er með ólikindum
stórt, hefur verið grafið upp kynstur af
gömlum Ijósmyndum. Sannast að
segja mega myndirnar ekki fleiri vera
án þess að þær ríði textanum á slig.
Frágangur texta er góður og prent-
villur hef ég ekki rekizt á. Er þá ekki
annað eftir en þakka höfundir verkið
og útgefanda myndarskap í heiman-
búnaði. Vonandi eignast fleiri
byggðarlög jafnvandaða sögu og
þessa. Mestu skiptir að slík verk séu
svo vandlega grundvölluð að ekki
þurfi um að bæta því að heimildir fara
forgörðum óðfluga. Er þvi mest um
vert að bjarga þeim undan sjó. En hitt
er ekki síður ánægjulegt að um þær sé
fjallað af sagnaritara sem kann jafn
vel til iþróttar sinnar og höfundur Dal
víkursögu.
v Bók
menntir
GUNNAR V
STEFÁNSSO