Dagblaðið - 21.05.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 21. MAÍ1979.
Útgefandi: Dagbtaðið hf. J
Framkvœmdastjórí: Sveinn R. ÉyjóKsson. Ritstjóri: Jónas Krístjánsson.
Ritstjómorfulltfúi: Hagkur Helgason. Skrifstofustjón ritstjómar Jóhannes Reykdal. Fróttastjórí: Ómar
Valdimarsson.
íþróttir Hallur Slmonarson. Menning: Aðalsteinn IngóHsson. Aðstoðarfréttastjórí: Jónas Haraldsson.
Handrít Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgoir Tómasson, Adi Steinarsson, Bragi Sigurflsson, Dóra Stefónsdótt-
ir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Helgi Pétursson, ÓlafunGeirsson, Sigurflur Sverrísson.
Hönnun: Gufljón H. Pélsson.
Ljósmyndir: Ámi Péll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörður Vilhjólmsson, Ragnar Th. Sigurfls-
son, Sveinn Þormóflsson. • *
Skrifstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkorí: Þróinn Þoríeifsson. Sölustjórí: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjórí: Mór E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siflumúta 12. Afgreiflsla, óskríftadeikf, auglýsingar og skrífstofur Þvorholti 11.
Aðalsimi blaflsins er 27022 (10 línur). Áskríft 3000 kr. ó mónufli innanlands. í lausasölu 150 kr. ointakifl.
Setning og umbrot Dagblaflifl hf., Síflumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf. Síflumúla 12. Prentun:
Arvakur hf. Skeifunni 10.
Vogun vinnur, vogun tapar
Bíleigendur leggja ekki hart að sér,
þótt þeir fari út í bíla sína klukkan hálf-
átta í kvöld til að þeyta flautur þeirra í
tvær mínútur. Það er einföld og auð-
veld aðgerð, enda verður þátttakan
vafalaust mikil.
Félag íslenzkra bifreiðaeigenda tekur
litla áhættu í þessum flautuleik. En hann einn sýnir
heldur ekki stjórnyöldum, að bíleigendur séu harðir í
horn að taka. Landsfeður munu bara yppta öxlum og
halda áfram að hækka bensínið.
Þess vegna hefur Félag íslenzkra bifreiðaeigenda
hætt sér út á hálari ís. Það hefur skorað á bíleigendur
að leggja hart að sér á morgun með því að skilja bílana
eftir heima allan daginn. Þar er til mikils mælzt.
Félagið tekur mikla áhættu með þessari ósk. Ekkert
er enn vitað um samstöðu bileigenda. Þeir kunna að
mikla fyrir sér gönguferð í vinnu eða troðfulla strætis-
vagna á eftir áætlun. Ef til vill finnst þeim nóg að
flauta.
En menn ná heldur ekki árangri nema taka áhættu.
Og einhvern tíma varð að koma að því, að Félag
íslenzkra bifreiðaeigenda tæki á sig rögg og gerði
alvöru liðskönnun á þrýstihóp sínum til að prófa styrk
sinn.
Léleg þátttaka bíleigenda í aðgerð morgundagsins
sýnir landsfeðrum, að bíleigendur séu pappírstígrisdýr.
Þeir kvarti og kveini, en beri ekki hönd fyrir höfuð sér.
Þeir séu einfaldlega ekki marktækur þrýstihópur.
Hingað til hafa stjórnvöld vafalítið hugleitt fyrir
hækkanir, hvort þær muni ofbjóða bíleigendum. Eftir
lélega þátttöku á morgun munu landsfeður sannfærast.
um, að bíleigendum verði ekki ofboðið. Bensínhækk-
anirverðameiriogörarienáður. .
Góð þátttaka bileigenda í aðgerð morgundagsins
sýnir yflrvöldum, að bíleigendur séu afl, sem taka
verði tillit til. Þeir séu marktækur þrýstihópur, sem
geti valdið landsfeðrum vandræðum, þegar bensínokur
gengur út í öfgar.
Einstakir þingmenn, sem eru næmari fyrir al-
menningsáliti en hinir, munu verða hræddir. Þeir
munu reyna að halda aftur af okurgleði ráðherra
sinna. Þeir vilja ekki, að bensínhækkanir leiði til missis
ástkærra þingsæta.
Landsfeður munu í fyrsta sinn líta á bileigendur sem
þrýstihóp, er sé til alls vís. Þeir munu hugsa málið
betur en nokkru sinni fyrr, næst þegar hvarflar að
þeim, að ríkið þurfi fleiri krónur af hverjum bensín-
lítra.
Hitt skiptir þó enn meira máli, að bíleigendur verða
búnir að fínna mátt sinn og megin í samstöðunni. Þeir
munu verða óragir til frekari og harðari aðgerða. Þeir
munu ekki hætta fyrr en þeir eru búnir að taka lands-
feður á taugum,
Engir sigrar vinnast án fyrirhafnar. Bíleigendur
verða að vera þess albúnir að leggja hart að sér til að
sýna stjórnvöldum, að þeim sé full alvara, þeir séu ekki
bara marklausir vælukjóar. Á morgun sýna þeir, hvað
þeir eru.
Spennandi verður að sjá, hvað bíleigendur gera í
fyrramálið. Verða þeir værukærir og láta kúga sig hér
eftir sem hingað til? Eða hrista þeir af sér hlekkina og
gera landsfeður hrædda um mjúka valdastóla?
Dagblaðið skorar á alþjóð að nota þetta þungbæra
tækifæri og sýna ráðamönnum þjóðarinnar, að þeir
hafa farið yfir mörk velsæmis í bensínokri. Dagblaðið
skorar á alþjóð að gera morgundaginn að fyrstu
kennslustund í fjölbreyttri röð, sem ekki ljúki fyrr en
landsfeður hafa lært lexíuna.
r
Kosningar á Italíu
ítalir eiga létt með að mikla hlutina
fyrir sér og fyrir síðustu kosningar
árið 1976 tókst þeim að sannfæra
sjálfa sig um að ítalski kommúnista-
flokkurinn myndi ráða lögum' og
lofum í ríkisstjóminni. í þetta sinn
hafa fæstir trú á því. Hvernig sem allt
veltur í kosningunum, sem fram fara
3. og 4. júní nk. er talið næsta ólík-
legt, að kommúnistar muni eiga sæti í
næstu ríkisstjórn Ítalíu.
Það er flestum hulin ráðgáta hvers
vegna ítalir sem annars eru ákaflega
nýjungagjörn þjóð, skuli búa við
stjórnmálakerfi, sem tekur svona
litlum breytingum. í hverju frjálsu
ríki Evrópu hefur verið skipt um
ríkisstjórnir á milli stjómmálaflokka
a.m.k. einu sinni á síðustu þrjátíu
árum og venjulega oftar. ítalir hafa
hins vegar nú kvatt 41. stjóm kristi-
legra demókrata. Eftir kosningarnar
munu þeir á ný heilsa 42. stjórn
þeirra.
Ein afleiðing þess að sami flokkur-
inn hafi haldið um stjórnartaumana
svona lengi er sú að spilling hefur
grafið um sig í embættismannakerf-
inu og almenningur er fullur hefni-
girni og gremju.
Gaetano Salvemini, sem nú er lát-
inn, lýsti báðum fyrirbærunum á
þessa leið: ,,Ef ég yrði sakaður um að
hafa misboðið Maddonnu Milano
(stytta sem skreytir dómkirkjuna í
MUanó) kynferðislega myndi ég flýja
land ástundinni.”
Þessi skoðun er ákaflega skUjanleg
nú því að í apríl sl. vom sextán leið-
andi hugmyndafræðingar vinstri
Enrico Berlinguer, formaður italska kommúnistaflokksins, stendur í ströngu
þessa dagana. Spurningin er, kemst hann I ríkisstjórn?
manna, skáld, stjórnmálafræði-
prófessorar og slíkir, handteknir og
gefið að sök að „æsa til almennra
■lögbrota” í sambandi við morð
Rauðu herdeUdanna á Aldo Moro,
leiðtoga kristilegra demokrata, í
fyrra. Sumir, eins og t.d. Antonio
Negri, prófessor við háskólann í
Padua, hafa verið sakaðir um beina
aðild að morðinu.
Ásakanir þessar eru augljóslega og
áberandi upplognar. Þessir hug-
myndafræðingar „Baráttuhreyfingar
verkamanna” kunna að vera
sammála ihlaupahryðjuverkamönn-
um í röðum lengst til vinstri, en þeir
eiga ekkert sameiginlegt með
herskáum manndrápurum Rauðu
herdeildanna. Enda hefur ekki verið
sýnt fram á það á nokkum hátt.
Þessi skrípaleikur heldur hins
vegar á lofti þeirri hugmynd fólks að
flokkur kristUegra demókrata geti
haldið lögum og reglu í landinu.
Kommúnistar taka með þegjanda-
hætti sínum þátt í þessari herferð
gegn vinstri öflunum í landinu, þar
eð þeir vilja reyna að koma því inn
hjá óákveðnari kjósendum að það
séu „vitlausu vinstri öflin” en ekki
þeir, mun virðulegri kommúnistar,
sem eigi sök á því hvernig ástandið nú
er á Ítalíu.
Aðalkosningamálin eru, eins og
venjulega, hermdarverkastarfsemi og
efnahagsmál. Þar eð starfsemi
hermdarverkamanna er sérlega blóm-
leg þessa stundina (og kommúnistar
eru, óréttlátlega, sakaðir um að
standa fyrir henni af almenningi) en
efnahagurinn hefur rétt við nánast
fyrir kraftaverk, miðað við ástandið
árið 1976, er búizt við að kristilegir
demókratar muni bæta við sig
atkvæðum, lítUs háttar þó, eða frá
38.8% í um 40%.
Kommúnistar geta hins vegar fallið
niður i 30% frá þeim 34.4%, sem þeir
höfðu við síðustu kosningar. En
flókið kosningafyrirkomulag veldur
því að næsta ríkisstjórn verður annað
hvort samsteypustjórn eða minni-
hlutastjórn, með stuðningi „utan
frá”. Það þýðir að stjórnmála-
mennnirnir eru þegar með hugann
við samningaviðræður eftir
kosningar.
Hin réttu hitamál þessara kosninga
eru hins vegar hin sömu og alltaf
Tengsl verðbólgu
og skattsvika
Löngum hefur verið litið á skatt-
svik sem eins konar þjóðaríþrótt
meðal íslendinga. Sennilega höfum
við ekki i neinni annarri íþrótt átt
frambærilegra lið en í þessari.
Það úrræði sem hingað til hefur
helst þótt koma til greina í baráttunni
gegn skattsvikum er aukið eftirlit og
var í því sambandi m.a. gripið til þess
ráðs að stofna sérstaka rannsóknar-
deild innan ríkisskattstjóraembættis-
ins. Deild þessi hefur vissulega gert
, sitt gagn þó að seinvirkt og illa starf-
hæft dómstólakerfi hafi verulega
dregið úr mætti hennar.
En víkjum nú að öðrum þætti
þessara mála, orsökunum. Hvers
vegna stela menn undan skatti?
Orsakirnar eru vafalaust margar og
ólíkar en ef til vill gæti þekking okkar
á þeim orðið skæðasta vopnið til þess
að uppræta skattsvik. Eitt af þvi
mikilvægasta sem til athugunar
kemur í þessu sambandi er löggjöfin
sem unnið er eftir við skattlagning-
una, hvort hún er réttlát og mis-
munar ekki aðilum eða atvinnu-
greinum. Ég ætla hér á eftir að fara
nokkrum orðum um lögin um tekju-
skatt og eignarskatt i þessu sambandi
og þá skekkju sem verðbólgan veldur
við útreikning tekna til skatts.
V
Söluhagnaður
eigna
Hver kannast ekki við manninn
sem seldi bilinn sinn? Samið var um
verð og greiðslukjör og síðan var
sagt: Hvaða verð eigum við svo að
setja í afsalið? Það var m.ö.o gengið
út frá því að vegna ranglátra laga
yrði að greina rangt frá söluverðinu
til þess að losa seljandann undan því
að greiða skatt af tekjum sem lögin
töldu vera söluhagnað en var það í
■ raun alls ekki. Seljandinn hafði keypt
bílinn nýjan fyrir tæpum tveimur
árum fyrir kr. 1.000.000. Verðlag í
landinu hafði stigið um 100% síðan
þá og kostuðu því sambærilegir bílar
nýir kr. 2.000.000 á söludegi. Eftir
tveggja ára not seldust þeir hins vegar
á kr. 1.600.000 eða því sem næst.
Okkar maður hafði hins vegar selt
sinn bil fyrir kr. 1.400.000 vegna
slæms útlits og því í raun tapað kr-.
•200.000. En samkvæmt lögunum
hafði hann hagnast um kr. 400.000
og bar þvi að skila tekjuskatti af
þeirri upphæð, kr. 200.000. Úr þessu
vandamáli, varðandi skattlagningu á
óraunhæfum söluhagnaði eigna,
hefur nú verið bætt að hluta með
nýrri löggjöf, sem væntanlega mun
gilda við álagningu skatta 1980, en
þar er gert ráð fyrir að tekið sé tillit
til verðlagsbreytinga við ákvörðun
söluhagnaðar. Ákvæði þessi geta þó
reynst ófullnægjandi í ákveðnum til-
vikum, þar sem vísitala er aðeins
reiknuðeinu sinni á ári.
Vextir og
lántökukostnaður
En víðar kemur verðbólgan við.
Gerum nú ráð fyrir að okkur hafi
tekist með löngum og ströngum
vinnudegi að aura saman einni
milljón króna. Og að hann Jón litli
frændi eigi í erfiðleikum svo að við
bjóðum honum milljónina til láns í
eitt ár með hóflegum vöxtum, 20%.
Eftir árið endurgreiðir Jón lánið skil-
víslega ásamt vöxtum með kr.
1.200.000. Á lánstímanum hefur
verðlag i landinu hins vegar stigið um
50% og hefði Jón því þurft að endur-
greiða lánið með kr. 1.500.000 til
þess að skila sömu verðmætum og
hann fékk lánuð. Við höfum því
tapað kr. 300.000 á góðseminni, auk
þess sem lögin líta nú svo á, að við
höfum hagnast um kr. 200.000 og
beri þvi aðgreiða kr. 100.000 i skatt.
Tekjur af
atvinnurekstri
Þau atriði sem við höfum skoðað
hér að framan geta varðað bæði ein-
staklinga og atvinnurekstur. En lítum
nú á atvinnureksturinn sérstaklega.
Þar eru vandamál af þessu tagi mörg
og úrlausn þeirra flókin. Þegar óða-
verðbólga geysar á borð við það sem
hér hefur verið undanfarin ár eru hin
hefðbundnu reikningsskil fyrirtækja
ekki lengur fullnægjandi og geta
f '
„í fljótu bragði
virðist mér, að ein-
faldasta og raun-
hæfasta leiðin sé
sú að fella niður
tekjuskatt af at-
vinnurekstri.”
-