Dagblaðið - 21.05.1979, Blaðsíða 13

13
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR21. MAÍ 1979.
Hver á að fá að lifa?
Loikfólag Reykjavíkur:
ER ÞETTA EKKI MITT LÍF?
Sjónleikur eftir Brian Clark
Þýðandi: Silja Aðalstoinsdóttir
Leikstjóri: Maria Kristjánsdóttir
Leikmynd: Jón Þórisson
Leikbúningar: Messlana Tómasdóttir
Leiktónar: Gunnar Reynir Sveinsson
Lýsing: Daníel Williamsson
Er þetta ekki mitt líf, nýja sýning
Leikfélags Reykjavíkur, er fjarska
vel samið leikhúsverk um áhugavert
viðfangsefni sem auk þess er í tísk-
unni um þessar mundir: rétt manns
til lífs, og þar með til að afsala sér lífi
sínu, sjálfsmorð, líknardráp sem svo
má nefna, frjálsar fóstureyðingar.
Það drepur á og veitir umhugsunar-
efni um öll þessi /nál. Hitt er aftur
allt annað hvort það leiðir eina eða
neina umræðu til lykta, um nein slík
málefni, eða leggur einu sinni neitt
umtalsvert til umræðu um sitt gefna
efni: rétt ósjálfbjarga sjúklings til að
ráða sjálfan sig af dögum. Umfram
allt er það velvirkt og áhrifamikið
leikhúsverk út af vandamáli sem af
einhverjum ástæðum hefur á undan-
förnum árum verið í heilmikilli um-
ræðu lækna, félagsfræðinga, sál-
fræðinga, heimspekinga og auðvitað
áhugasamra leikmanna um heil-
brigðismál og almenna félagsfræði.
1 þessu tilfelli er samt meir um það
vert að sýning Leikfélagsins i gær-
kvöld var, að mér finnst, fjarska vel
tamin, öguð og yfirveguð; ein af
þeim leiksýningum sem tekst að nýta
til hlítar getu og krafta leikhópsins
við yrkisefni sem i rauninni hentar
honum og þar með þeirri raunsæis-
legu leikhúshefð sem hér er sífellt í
gildi. Það var gaman að sú stefna
Leikfélagsins að velja sér æ ofan í æ
að viðfangsefni gönguleiki af West
End og Broadway skyldi loksins bera
ávöxt. Er þetta ekki mitt líf? ber eins og
gull af eiri af sambærilegum sýning-
um í Iðnó og Austurbæjarbíó í vetur,
Deathtrap og A Bedroom Farce sem
sjálfsagt hafa verið valin til sýninga
af sömu undarlegu ástæðum. Sum-
part hentar að vísu nýja leikritið leik-
hópnum betur en þau — hvort sem
„leikhúsráð” Leikfélags Reykjavíkur
hefur gert sér neina grein fyrir því.
En umfram allt kemur hér til mark-
sækin, vísvituð leikstjórn. Þetta góða
kvöld, að loknum löngum og leiðum
vetri mistaka og vanstjórnar í Iðnó,
er áreiðanlega umfram allt að þakka
Maríu Kristjánsdóttur leikstjóra —
sem i daglega lífinu mun vera læknis-
frú fyrir austan eða norðan, eða
hver veit hvar hún býr. Það er
einkennileg sjálfspynding sem leik-
húsin iðka, að nota sér ekki þá leik-
forustu sem í rauninni er til taks.
María hefur ekki fyrr sett á svið
leiksýningu á aðalsviði í Reykjavík.
Annar sérmenntaður leikstjóri sem til
er á landinu rekur, að ég held, kúabú
í Flóa.
En hvað um það: nú um sýninguna
í gærkvöldi. Nærtækt er að bera
hana saman við aðra ágæta sýningu
Leikfélagsins á þáverandi tískuleik
fyrir fáum árum aðeins: Equus eftir
Peter Shaffer með sömu leikara,
Hjalta Rögnvaldsson og Jón Sigur-
björnsson, í aðalhlutverkunum.
Hana báru þeir tveir einir uppi. 1
þetta sinn var allt annað jafnræði
með fólki i leiknum, áhöfnin alveg
eftirtakanlega jafnvíg. Það held ég að
sé að þakka vísvitaðri leikforustu —
sem auðvitað ætti ekki að vera svo
sjaldgæf sem raun ber vitni í leik-
húsunum i Reykjavík.
Eins og Equus er leikrit Brian
Harrison ort um tískuefni og torvelt
að sjá í fljótu bragði hvað unnt sé að
taka efni þess alvarlega. Það er alveg
bráðeinkennilegt að lesa grafalvarleg-
ar ritgjörðir lækna og lögfræðinga í
leikskránni um leikinn sem enginn
þeirra fjallar um raunsæislega undir-
stöðu eða forsendur hans: það spurs-
mál hvort mögulegt sé, eða einu sinni
líklegt, að maður sem hlotið hefur
aðra eins áverka eins og Kenneth
Harrison í leikritinu hafi aðra eins
sjálfstjórn, kímnigáfu og kynþokka
til að bera eins og Kenneth: Hjalti
Rögnvaldsson hefur í leiknum.
Er tilfellið Kenneth Harrison trú-
legt, gæti það í alvörunni skeð? Það
held ég ekki. Og þess vegna er örðugt
að taka mark á umræðu leiksins um
sitt alvarlega efni, rétt manns til að
deyja þegar hann kýs. Hvað um allt
það fólk sem tekur sömu ákvörðun á
hæpnari forsendum en Kenneth gerir
í leiknum? Hefur ekki meðalmaður-
inn, hálfvitinn eða geðsjúklingurinn
Leiklist
ÖLAFUR
JÖNSSON
sama rétt til að deyja eins og ungi
sæti sjarmerandi myndhöggvarinn
sem alveg er lamaður og getur ekki
sinu sinni skrifað minningar sínar
með tánum á sérhannaða ritvél?
Gagnvart því fólki yrði hins vegar
málstaður Emersons yfirlæknis: Jóns
Sigurbjömssonar miklu áhrifameiri
en hann er í þessum leik þar sem
spilin eru gefin fyrirfram. Lífið er
ekk-i eins einfalt og leikritahöfundar
halda — þeir sem ekki eru skáld.
Brian Clark held ég að sé ekki leik-
ritaskáld. En hann er flinkur leikhús-
maður.
Og hann hefur skrifað mjög virkan
leiktexta sem umfram allt snýst
um eitt stórt hlutverk, Kenneth
Harrison sem kýs og endanlega fær
og á líka rétt til að deyja fyrir eigin
hendi. Það kemur svo sem ekkert við
læknis- og félagsfræðilegu viðfangs-
efni sjálfsmorða og líknardrápa. En
það er stjörnuhlutverk. Við leiðsögn
Maríu Krístjánsdóttur byggði Hjalti
Rögnvaldsson hægt og hægt upp
þetta hlutverk og málstað sem hrósar
sigri í lokaatriði leiksins: það er eitt-
hvað hið áhrifamesta sem ég man
eftir á íslensku leiksviði. Það þarf að
hugsa sig ögn um í norðansvalri gol-
unni þegar út er komið til að átta sig
á því að yrkisefnið er meira en leikrit-
ið: það snýst um rétt manns, okkar
allra, til að lifa og deyja eins og við
kjósum. En Brian Clark réð ekki, eða
reyndi ek ki, við það efni.
Það er ekki þakkarvert að Ieikárar
leiki „vel” sem kallað er. Það er eins
og sjálfsagður hlutur. í þetta sinn
gerðu allir betur en hversdags. Ég
nefni bara Jón Sigurbjörnsson sem
mér fannst vinna aðdáanlegan sigur á
sínu vanþakkláta hlutverki, Ásdísi
Skúladóttur: félagsráðgjafann sem
auðvitað ræður ekkert við þetta
máttlausa greindarskrímsl sem Hjalti
er, og Pál geðlækni: Kjartan Ragn-
arsson sem gáir að því hvort heilbrigt
sé að vilja deyja. Eftir á að hyggja
var það alveg einkennilega falleg sena
hjá þeim Hjalta Rögnvaldssyni.
Sjaldan man ég aðra eins þögn í
Iðnó eins og undir síðasta atriði leiks-
ins. Óg leikendum var eins og vonlegt
er tekið með dunandi lófaklappi.
Gatnan var að fá að sjá og klappa
fyrir höfundinum sjálfum sem til að
sjá sýnist vera næs náungi. Hitt var
verra að koma hans varð til að dreifa
athygli leikhúsgesta frá þeim sem
mestan heiður átti í gærkvöldi, leik-
stjóranum, Maríu Kristjánsdóttur. Sé
hún velkomin til starfa, hún lifi!
Þór Vigfússon tilbúinn i hjólreiðarnar og reiðskjótinn i garðinum.
DB-mynd Ragnar Th.
Hjólreiðamenn
fjölmenna
—í hópferð á reiðhjólum
„Það er engin tilviljun, að samtök
áhugamanna um hjólreiðar fjölmenna
á morgun til þess að vekja áhuga á gildi
reiðhjóla sem samgöngutækja”, sagði
Bjarni Kjartansson, þegar hann kom á
ritstjórn DB með tilkynningj um þetta
efni.
I fyrramálið gefst eigendum
reiðhjóla tækifæri til þess að láta meira
á sér bera en venjulega, ef Reykvík-
ingar gera alvöru úr mótmælum sínum
við bensínverðið á íslandi.
Hópferð áhugamanna um hjólreiðar
hefst annars rétt fyrir klukkan 5
síðdegis á morgun þriðjudaginn 22.
maí. Safnast verður saman við Skáta-
búðina við Snorrabraut kl. 16.45.
Hjólað verður suður Snorrabraut,
austur Miklubraut, norður Lönguhlíð
og niður Laugaveg að Lækjartorgi.
DB er kunnugt um nokkra þekkta
hjólreiðamenn, sem þátt taka í þessu
skemmtilega tiltæki. Meðal þeirra má
nefna Helga Skúla Kjartansson, sagn-
fræðing, Ágúst Jónsson, lækni, og Þór
Vigfússon, kt .nara og börgarfulltrúa.
Þeir eru forgóngumenn í áðurnefndum
samtökum.
-BS.
Vélstjórar kallist
nú vélf ræðingar
Á nýlegum aukaaðalfundi í Vél-
stjórafélagi íslands, sem haldinn var að
beiðni um 80 félagsmanna, var m.a.
fjallað um réttarstöðu fullmenntaðra
vélstjóra. Á fundinum var samþykkt
tillaga þess efnis, að þeir félagsmenn,
sem lokið hafa fyllstu menntun frá Vél-
skóla íslands á hverjum tíma og auk
þess sveinsprófi í vélvirkjun, eigi rétt á
að taka upp starfsheitið „vélfræð-
ingur”. Þeim, sem gerðu námssamning
áður en lög um vélstjóranám voru sett
1966, nægi þó sveinspróf i einhverri
annarri grein málmiðnaðar.
Á fundinum var skipuð þriggja
manna nefnd til undirbúnings öflunar
lögbundinna og samningsbundinna
réttinda til handa vélfræðingum og auk
þess lögverndunar starfsheitisins „vél-
fræðingur”. -ÓV.
ÞEIR SEM HAFA PANTAÐ OG EKKI GREITT INNBORGUN ERU BEÐN-
IR AP GREIÐA, ANNARS VERÐA SÆTIN SELD OÐRUM. MÖGULEIKI A
2JAVIKNA FERÐUM, 25. JÚNÍ, 2. JÚLI, 16. JÚLI, 23. JÚLÍ EF BÖKAÐ ER
STRAX
ÓDÝRAR ORLOFSFERÐIR, MEÐ GISTINGU, HALFU FÆÐI ÖLL
HERBERGI MEÐ BAÐI/STURTU, WC, SVÖLUM, ISSKAP SJÓNVARPI
VERÐ FRÁ KR. 180.000.- BÖKIÐ STRAX
HÆGT AÐ VELJA UM
SKOÐUNARFERÐIR TIL: ISTANBUL — AÞENU —
MOSKVU — LENINGRAD
OG GREIÐA EINA ÞEIRRA I ISLENSKUM PENINGUM HÉR HEIMA.
BROTTFÖR: Nova School
3. JÚNÍ UPPSELT
24. JÚNí 2 SÆTI LAUS
15. JÚLÍ 1 SÆTI LAUST
5. ÁGÚST UPPSELT, BIÐLISTI
26. ÁGÚST UPPSELT, BIÐLISTI
17. SEPT GÓÐIR MöGULEIKAR
LÆRIÐ ENSKU í
ENGLANDI
12 SKÓLAR
Síðustu forvöð að tryggja sér
for I sumor - Brottför alla mánudaga
21. MAí UPPSELT
11. JÚNÍ 10 SÆTI LAUS
18. JÚNI 11 SÆTI LAUS
25. JÚNI GOÐIR MöGULEIKAR
2. JÚLÍ 17 SÆTI LAUS
9. JÚLÍ GÖÐIR MöGULEIKAR
16. JÚLÍ GÖÐIR MÖGULEIKAR
23. JÚLI 20 SÆTI LAUS
30. JÚLI BIOLISTI
6. ÁGÚST BIÐLISTI
13. ÁGÚST UPPSELT EKKI TEKINN
BIÐLISTI
20. ÁGÚST BIÐLISTI
27. ÁGÚST BIÐLISTI *
3. SEPT GÓÐIR MÖGULEIKAR
17. SEPT GÖDIR MÖGULEIKAR
24. SEPT GÓÐIR MöGULEIKAR
Mánarferð 1000 ára afmœlisferð 18. júní
15 DAGAR MÖN — 1 VIKA LÖNDON
HÁLFT FÆÐI MÖN — MORGUNMATUR
LONDON
VERÐ — UM 250 ÞÚS. KR.
ÖRFÁ SÆTI LAUS
- t
Ferðaskrifstofa
Kjartans Helgasonar hf.
Gnoðarvogi 44-46,104 Reykjavík.
Símar 29211 og 86255.