Dagblaðið - 21.05.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 21. MAÍ 1979.
Tveir forvigismenn Rauðu herdeildanna við réttarhöld yfir þeim í Róm.
ERLEND
MÁLEFNI
Gwynne Dyeer
Kjallarinn
Kristinn Sigtryggsson
gefið alranga mynd af afkomu fyrir-
tækjanna. Þessi reikningsskil eru svo
notuð til að ákveða skattskyldar
tekjur og geta því leitt af sér mjög svo
óraunhæfa skattlagningu. Erfitt er
að skýra hér í stuttu máli hvað við er
átt, en við skulum skoða eitt einfalt
dæmi.
Fyrirtækið x h.f. keypti vöru til
endursölu. Álagning var háð verð-
lagsákvæðum og var 20%. í kostnað,
laun o.fl., fóru að jafnaði 10% af
innkaupsverði vöru hjá x h.f. Nú var
slæmur sölutimi og varan seldist ekki
fyrr en eftir 3 mánuði en á þeim tíma
hafði verðlag i landinu stigið um 10%
og þar með innkaupsverð umræddrar
vöru. Ekkert var því eftir i hagnað
þegar keypt hafði verið inn ný vara til
þess að birgðir yrðu jafnar og áður.
Engu að síður sýna hefðbundin
reikningsskil hér 10% i hagnað, þar
sem þau taka ekki tillit til þess taþs
sem verðbólgan veldur. Skatturinn af
þessum falska hagnaði verður því
hreint tap í þessu dæmi okkar.
Fyrirtæki sem að verulegu leyti eru
fjármögnuð með lánsfé hafa á und-
anförnum árum getað mætt töpum
hefur verið: „Mun kommúnistum
takast að fá sæti í umfangsmikilli
samsteypustjórn eða mun kristilegum
demókrötum takast einu sinni enn að
mynda stjóm án þeirra? Allt bendir
til að kommúnistar verði fyrir von-
brigðum einu sinni enn.
Vonlaus staða kommúnista undan-
farin þrjú ár eftir að þeir veittu kristi-
legum demókrötum atkvæði sitt án
þess að hljóta sæti í ríkisstjórn að
launum, er ástæðan fyrir því að ítalir
ganga nú til kosninga, tveimur árum
fyrr en ætlað var. Skuld núverandi
ríkisstjórnar hefur hins vegar verið
skellt miskunnarlaust á kommúnista
án þess að þeir hafi hlotið það
sæmdarheiti að vera stjórnarflokkur.
Þar kom að jafnvel dyggir flokks-
menn voru nánast tilbúnir að hefja
byltingu, og ekki bætti úr skák að
mikið fylgishrun varð í bæjar- og
s veitarstjórnarkosningum.
í febrúarmánuði lýsti Enrico
Berlinguer fiokksformaður því yfir
sem þessum að einhverju leyti með
verðbólguhagnaði af lánsfé, sem
myndast hefur á sama hátt og hjá
Jóni frænda i dæminu okkar hér að
framan. En fyrirtæki sem að miklu
leyti hafa verið fjármögnuð með
eigin fé hafa ef til vill orðið fyrir
mestum töpum af þessum vötdum.
Niðurstaða
Þegar við höfum virt fyrir okkur
þessi dæmi vaknar sú spurning,
hvernig getum við vænst þess að hinn
almenni skattborgari beri virðingu
fyrir löggjöf, sem ekki tekur mið af
svo veigamiklum staðreyndum sem
hér um ræðir og ef fólk ber ekki
virðingu fyrir löggjöfinni, hvað þá?
Við skulum ekki gera því skóna að
nokkrum skattamálasérfræðingi eða
stjórnmálasnillingi takist nokkurn
tíma að semja lög sem eru yfir alla
gagnrýni hafin og allir virða í smáu
sem stóru. Síst af öllu um skattamál.
En þegar um það er að ræða að skil-
greina undirstöðuhugtök eins og
þetta, „hvað eru tekjur”, þá verður
að vanda til verka.
Umbætur
Það virðist ekki vera verulegum
vandkvæðum bundið að lagfæra þau
atriði sem snúa að einstaklingum í
þessu efni, ef beitt er svipuðum að-
ferðum og minnst var á hér að
framan um skattlagningu sölu-
hagnaðar af eignum. Hitt vanda-
málið er erfiðara, hvernig leiðrétta
má skattlagningu atvinnurekstursins.
í fljótu bragði virðist mér að einfald-
asta og raunhæfasta leiðin sé sú, að
fella niður tekjuskatt af atvinnu-
rekstri og byggi þá skoðun á eftirfar-
andi:
(1) Tekjuskattur af atvinnu-
rekstri er óverulegur þáttur í
tekjuöfiun ríkissjóðs og ætti því
ekki að vera verulegt vandamál
að finna nýjan tekjustofn til þess
að mæta tapinu af niðurfelling-
unni.
að stuðningi flokksins við stjórnina
væri lokið og spáði þeim kosningum,
sem nú verða. Á flokksþingi í apríl
hét Berlinguer því að láta af slagorði
flokksins” annað hvort í stjórn eða í
stjórnarandstöðu” — hér eftir enga
hálfvelgju.
Hvernig sem allt veltur er ekki lík-
legt, að neinar breytingar verði, jafn-
vel þótt „Evrópukommúnistar” nái
sæti í næstu ríkisstjórn.
Kommúnistaflokkur Ítalíu hefur
fyrir löngu orðið mun meira
samdauna kerfinu en nokkur annar
slíkur flokkur í Evrópu. Eins og
Enrico Berlinguer sagði í ræðu í apríl
þá fyrirfinnast þeir staðir þar sem
kristilegir demókratar eiga meira
fylgi meðal verkamanna og kommún-
istar hafa orðið að „næst stærsta
kaþólska flokknum” á Ítalíu. Það er
i raun ákafiega lítill hugsjónamunur í
flokkum í þessum kosningum að
dómi flestra.
þ-hp.
(2) Til þess að fá nokkurn veg-
inn óbrenglaða mynd af rekstar-
afkomu atvinnureksturs í verð-
bólguþjóðfélagi þarf að breyta
bókhaldi fyrirtækja allmikið og
er slíkt bókhald talið nokkuð
víðamikið, sérstaklega fyrir hin
smærri atvinnufyrirtæki, sem hér
eru mörg. Einnig greinir menn
nokkuð á um heppilegustu og
réttustu leiðir til þessa.
(3) Ætla má að þessi ráðstöfun
yrði til þess að gera reikningsskil
fyrirtækja mun betri en áður, þar
sem ýmsar skattalegar tilfærslur
sem nú eru almennt í reiknings-
skilunum féllu út og þau yrðu
gerð með nokkuð breyttu hugar-
fari. Með þessu fengjum við ef til
vill betri upplýsingar um afkomu
einstakra atvinnugreina og annað
sem máli skiptir við opinbera
skýrslugerð.
(4) Þessi ráðstöfun ætti að geta
orðið til þess að einfalda og bæta
eftirlit með skattalegri fram-
kvæmd.
Að sjálfsögðu er reiknað með að
allar úttektir eigenda úr rekstrinum, í
hvaðaformi sem þær eru. verði skatt-
lagðar hjá þeim, þar með talin úttekt
umfram uppreiknað stofnframlag við
slit félags eða lok reksturs. Ekki er
gert upp á milli rekstrarforma, þ.e.
einkarekstur yrði skattlagður með
sama hætti og félög.
Lokaorð
Ég hef hér að framan lýst í örstuttu
máli villandi áhrifum verðbólgunnar
á útreikning tekjuskatts. Aðeins hafa
verið tekin hér út úr örfá atriði, sem
dæmi um þessi áhrif og ber því ekki
að líta á það sem hér er skrifað sem
neitt tæmandi yfirlit í þessu efni. Ef
það gæti hins vegar orðið til þess að
koma af stað umræðu um efnið, þá
er vel, því að núverandi ástand
þessara mála virðist óviðunandi.
Kristinn Sigtryggsson
endurskoðandi.
Parkinson
hjá Pósti
ogsíma
Nú þegar hinn þekkti prófessor
Parkinson hefur heiðrað okkur
íslendinga með heimsókn sinni væri
fróðlegt að fylgjast með hvort okkar
rekstrarhrjáða ríkisbákn sýnir
nokkur merki um að hafa tekið eftir
boðskapnum.
Byggingamenn báknsins hafa
vissulega haft ærnar ástæður til að
lesa ekki rit prófessorsins en þeir hafa
vart komist hjá því að taka eftir
inntaki kenninga prófessors
Parkinsons núna þegar fjölmiðlar
okkar hafa gert honum glögg skil í
sambandi við heimsóknina.
Ein kenning Parkinson er sú að
stofnun búi sér ætíð til verkefni til að
fylla út allan þann tíma sem hún
hefur til umráða.
Hvað er hæft í þessari kenningu á
íslandi? Gerum við jafnvel betur og
fyllum út ákveðinn yfirvinnutíma til
viðbótar?
Skírteini út
á bflskúrsopnara
Eitt dæmið um að kenningin passi
hjá okkur er að Póst- og símamála-
stjórnin hefur fundið upp á því að
gefa út sérstök skirteini sem heimila
mönnum að nota sjálfvirka bílskúrs-
opnara. Skírteini þetta er stimplað og
f 111,1 *
. . er því ærinn
starfi hjá tollvörð-
um að hindra, að
menn falli í þá
freistni að smygla
inn talstöðvum
99
• • •
pakkað inn í plast eins og blóð-
fiokkakort og ökuskírteini og fylgir
með bréf frá embættinu með
tegundar- og framleiðslunúmerum
og aðsetur framleiðslu „græjanna”,
svipað og gert er þegar menn sækja
um leyfi fyrir ákveðnu skotvopni.
Auðvitað sjá allir sem skilja eitt-
hvað í lögmálum Parkinsons að þetta
er æpandi brjálæði að fara svona
með tíma og peninga skattborgar-
anna i þetta skriffinnskuæði, en
sömu mönnum er líka ljóst að
Alþingi íslendinga er líka stofnum
sem þarf að fylla út í ákveðinn tíma
með því að setja ný og ný lög og
reglugerðir. Því má búast við því að
næsta skref hjá Póst- og símamála-
stjórninni við þessari bráðmerku bíl-
skúrshurðaopnaratækni verði að
skylda alla þá sem hyggjast taka
tæknina í sína þjónustu að ganga á
námskeið með tilsvarandi hæfnis-
prófi svo allt sé í formi og þessi nýja
tækni fái fastan sess í kerfinu.
Sýndarmennska
Samspil Alþingis og Pósts og síma
á sér einnig fleiri góðar hliðar, sem
horfa til heilla. Sem dæmi um það er
að á Vesturlöndum, og sérstaklega í
Bandaríkjunum, hefur rutt sér til
Kjallarinn
EHas Kristjánsson
rúms tegund af smámenningu, eða
CB menning. Þ.e.a.s að menn kaupa
sér litlar stuttbylgjutalstöðvar í bíl-
ana sína til að geta talað við
konurnar sínar heima í eldhúsi, sem
þá hafa einnig sams konar talstöðvar,
og einnig við vini og kunningja
þegar verið er að rúnta á kvöldin og
um helgar. Tæknin hefur að líkum
fyllt upp í kröfur markaðarins á
þessum sviðum sem öðrum og er nú
mest keypt erlendis af stöðvum sem
hafa marga tugi talrása og gjarnan
frá 5 og upp í 40 vatta sendiorku.
Hin háttupplýsta stjórn Pósts og
sima fann sér að sjálfsögðu farveg í
þessari nýju menningu undir kjör-
orðinu úrelt er ódýrt og leyfir ekki
sölu á nema 6 talrása stöðvum og í
viðþót tekur allra vinsamlegast að sér
að breyta styrkleika stöðvanna úr 5
vöttum niður í 0,5 vött, bara si svona
í þakklætisskyni fyrir að fá vinnu við
þetta.
Kostir þessara athafna eru þó ekki
allir taldir. Auðvitað léttir þetta líka
undir hjá tollstjóraembættinu að
finna vinnu við hæfi fyrir sína menn.
Þekkt er að almenningur er bæði
lævís og lipur að finna sér leiðir
framhjá sýndarmennskulögum og
reglugerðum og einhverjir gætu
hugsanlega fundið upp á þvi að
smygla nýtísku stöð til landsins til að
hafa í bílnum sínum, en láta konunni
eftir að hafa úreltu stöðina sem skráð
er hjá Pósti og síma heima á eldhús-
eða náttborði. Er því ærinn starfi hjá
töllvörðum að hindra að menn falli í
þá freistni að smygla inn talstöðvum
og starfsmönnum Pósts og síma að
hlusta eftir því hvort menn séu að
tala ólöglega út í ljósvakann.
Einnig verða ungir þingmenn, sem
eru gegn spillingu, að fást við þann
vanda að ekki skapist neitt neðan-
jarðarhagkerfi í kringum þetta fyrir-
brigði, þ.e.a.s að laghentir menn fari
að taka að sér í hjáverkum að breyta
styrkleika stöðvanna á þann veg að
þær verði sambærilegar við það sem
þær voru upphafiega smíðaðar fyrir
eða ,,tuna” þær upp úr 0,5 vöttum i
5,0vött.
Alþingismenn horfa með aðdáum
á þessa efnahagshringrás kerfisins og
segja að eitt erum við þó sammála
um, en það er að bægja atvinnu-
leysisvofunni frá og cf einhverjir
ræfiar verða undir í baráttunni og
heyra ekki á milli húsa vegna ofsa-
trúnaðar á embættismannavaldið, þá
geta þeir bara átt sig.
Elías Kristjánsson
eftirlitsmaður