Dagblaðið - 15.10.1979, Blaðsíða 16

cMatar-
02 m
ímikluúrvali
i

Strandgötu 28 sími: 50224
I
Smurbrauðstofan
BJORNINN
NjMtgötu 49 - Simi 15105
1949
30 ARA ÞJÓNUSTA
1979
nýr konsert á breiótjaldi
BARTSKERINN
Laugavegi 128 v/Hlemm
Sími 23930
Vandlátir koma
afturogaftur
SÉRPANTANIR í
PERMANENT.
HALLBERG GUÐMUNDSSON
ÞORSTEINN ÞORSTEINSSON
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 15. OKTÓBER 1979.
ELO
í OÐALI
ELECTRIC LIGHT
ORCESTRA
SENDIBÍLASTÖÐIN H.F.
BORGARTÚNI21
BLASIÐA
ÞJÓÐARHAG
Nýlega varð allmikill hvellur
vegna fyrirhugaðra kaupa Málm-
blendiverksmiðjunnar á Grundartanga
á töfluskápum. Mál þetta var rakið í
útvarpi en þargerði Helgi H. Jónsson
því góð skil með viðtölum við hlutað-
eigandi og aðra sem máli skiptu.
Aðalatriði málsins eru þau að innlend
og erlend fyrirtæki buðu í verkefni
þetta og innlendu fyrirtækin voru
með hærri tilboð en eitt erlenda
fyrirtækið, eða Strömberg í
'Finnlandi.
íslensku fyrirtækin Samvirki og
Rafafl voru um 15 dl 17% hærri en
Strömberg og deildu raunar um hvort
fyrirtækið væri lægra. í umræðum
manna í milli fór þó ekki á milli mála
að sjálfsagt yrði íslensku tilboði tek-
ið, rökin voru m.a. eftirfarandi:
I fyrsta lagi: fregnir frá Dan-
mörku herma að þar séu innlend
tilboð tekin fram yfir erlend þótt
muni allt að 30% sem þau innlendu
séu hærri.
í öðru lagi: Bjarni Einarsson hjá
Framkvæmdastofnun rikisins hefur
gert könnun á þvi 'hver sé þjóðhags-
lega réttlætanlegur munur á
innlendum og erlendum tilboðum.
Bjarni komst að sömu niðurstöðu
og Danir, að þeirri að innlend tilboð
megi vera allt að 30% hærri en
erlend.
í þriðja lagi: Innkaupastofnun
Reykjavíkurborgar gerði á sínum
tíma, undir hcrleiðingu heildsalanna,
það að reglu að innlendum tilboðum
skyldi tekið þótt þau væru 15%
hærri en erlend. Sjálfstæðismenn í
Reykjavík mönnuðu sig með öðrum
orðum upp í að taka af skarið um að
innlend tilboð mættu gjarnan vera
nokkru hærri en erlend og heildsalinn
Albert Guðmundsson hefur staðið
dyggan vörð um að þessari reglu sé
fylgt í Innkaupastofnuninni og jafn-
vel gengið lengra en 15% reglan segir
fyrir um. Þannig hníga öll rök að
sömu niðurstöðu um Grundartanga-
tilboðið, innlendu tilboðunum, öðru
hvoru, átti að taka. Þá er spurningin
hví erlenda tilboðinu var tekið.
Byggingarnefnd Málmblendiverk-
smiðjunnar mun annars vegar hafa
haft í huga reglur Norræna fjárfest-
ingarbankans sem kveða á um það
að ekki skuli gera upp á milli nor-
rænna fyrirtækja og svo einhverjar
verkfræðilegar athugasemdir sem
mæltu með Str.ömberg.
Reglur Norræna fjárfestingar-
bankans væru vitanlega ekki annað
en marklaust píp ef íslenskir
ráðamenn, ríkisstjórn eða Alþingi
hefðu dug, þor eða rögg til þess að
setja þá sjálfsögðu reglu að ríkisfyrir-
tækjum bæri að taka innlendum til-
boðum þótt þau væru allt að 30%
hærri en erlend, þá var Norræni fjár-
festingarbankinn mát. Hinar verk-
fræðilegu athugasemdir eru svo létt-
vægar þegar það er haft í huga að
IStrömberg hefur áður selt hingað til
jlands rafbúnað sem meira og minna
þurfti að breyta til þess að hann félli
að reglum Rafmagnseftirlits rikisins.
Vonandi kemur ekki til þess að 17%
hagnaðurinn étist upp við breytingar
á töflubúnaðinum í ofnhús tvö.
Hrauneyjafoss
Við Hrauneyjafoss standanúyfir
miklar framkvæmdir og minnugir
erlendra verktaka við Sigöldu hafa
Kjallarinn
Kristinn Snæland
Hjorleifur
kreddulausi
Vegna blaðaskrifa um þessi sömu
mál í upphafi ársins ritaði Hjörleifur
Guttormsson iðnaðarráðherra
nokkur orð um þetta efni í Tímann
þann 2. mars. Hjörleifur upplýsir í
grein þeirri að honum sé kunnugt um
að sums staðar erlendis tíðkist allt að
30% verðmunur á innlendum og er-
lendum tilboðum. Hann segir líka: ,,í
tíð fyrrverandi iðnaðarráðherra var
skipuð nefnd til að gera tillögur í
málinu og er von á endanlegu áliti
hennar á næstu dögum.”
Lokaorð Hjörleifs í nefndri grein
eru svo þessi, um það hvort setja
skuli prósentureglu um innkaup:
„Vonandi tekst að þræða þar rétta
leið til kreddubundinnar viðmiðunar
í prósentum.”
Hvers vegna var erlenda tilboðinu tekið?
Landsvirkjunarmenn farið afar var-
lega í að ráða erlend fyrirtæki til
starfa þar. Þó munu tvö erlend fyrir-
tæki vera með verkefni við
Hrauneyjafoss en ekki er mér
kunnugt um hvort innlend fyrirtæki
buðu í þá verkhluta né heldur, hafi
svo verið, hvort mikill munur hefur
verið á tilboðum. Það vekur hins veg-
ar athygli að á vegum þessara erlendu
fyrirtækja eru einungis fjórir menn
erlendir.
Virðist vel að málum staðið i því
efni að tryggja vinnuna sem mest
islensku vinnuafii og munu bæði
Landsvirkjun og viðkomandi verka-
lýðsfélög hafa fullan hug á að tala
erlenda starfsmanna verði ávallt I
algeru lágmarki. Þarna er stefnan sú
að treysta innlendu vinnuafli og
mættu Grundartangamenn taka það
sér til fyrirmyndar.
Straumsvík
I Straumsvík standa yfir verulegar
framkvæmdir vegna stækkunar
Álversins. Um þetta fyrirtæki gegnir
öðru máli en Grundartanga og
Hrauneyjafoss því Álverksmiðjan er
ekki ríkisfyrirtæki né eign landsmanna
með öðrum hætti. Álverksmiðjan
yrði því ekki sett undir innkaupa-
reglur ríkisfyrirtækja þó ráðamenn
vorir hefðu borið gæfu til að setja
slíkar reglur. Varðandi Álverk-
smiðjuna hefðu þá þurft að koma til
samningar um slík viðskiptamál.
Sú reynsla sem komin er á
viðskipti Álverksmiðjunnar við t.d.
verkalýðsfélög, launagreiðslur og
launauppbætur, svo eitthvað sé
nefnt, bendir eindregið til þess að
ráðamönnum Álversins sé full alvara
með að hafa samskipti Álversins og
íslensks verkalýðs í góðu lagi.
Líklegt má þvi telja að unnt hefði
verið að semja við Álverið um að
taka ávallt innlendum tilboðum í
verk og búnað þó svo þau væru
eitthvað hærri en erlend.
Ráðamenn vorir hafa ekki borið
gæfu til þess að ná slíkum
samningum við Álverið, enda ekki
reynt, og því er fyrirtækið óbundið í
þessum efnum.
Með þessu hefur núverandi
iðnaðarráðherra, kommúnistinn og
verkalýðsfulltrúinn úr Alþýðubanda-
laginu, raunverulega lagst gegn því
að sköpuð verði föst regla um þessi
mál. Þar með fer að skiljast hví álit
nefridarinnar er Gunnar Thoroddsen
skipaði hefur farið svo hljótt, eða
ætli rétt séað nefndin hafi komist að
þeirri niðurstöðu að munurinn mætti .
vera allt að 30%? Kredduleysi
ráðherrans virðist þannig þýða að
ekkert skuli gert, engin opinber
viðmiðun skuli vera til.
Með þessu dugleysi sínu er Hjör-
leifur nú að flytja inn atvinnuleysi frá
öðrum löndum. Alþjóðakomminn
lætur ekki að sér hæða.
Það er vissulega ömurlegt fyrir
íslenska vinstri menn að þurfa að
vonast eftir fulltrúa „heildsalanna” i
Sjálfstæðisflokknum i ráðherrastól
til að tryggja atvinnumál íslensks
verkalýðs.
Gunnari Thoroddsen og Albert
Guðmundssyni væri vissulega
trúandi til þess að rassskella
kommúnistaráðherrann í þessu máli,
með stuðningi vinstri aflanna i Sjálf-
stæðisflokknum.
Verkalýðsfélögin
Þau hafa sýnt það að ríkisstjórnir
lifa eða deyja nokkuð svo eftir því
hvernig kaupin gerast á eyrinni. í
þessum prósentumálum gætu þau
einnig gert þá hluti sem ráðherrana
skortir kjark til.
Sjómenn gætu neitað að sigla
skipum með vörur sem seldar væru
hingað til lands í samkeppni við
innlendar.
Verkamenn gæru neitað að skipa
upp vörum þessum. Bílstjórar gætu
lagt bílum sínum svo þær yrðu ekki
fluttar á áfangastað og verkamenn
og iðnaðarmenn gætu látið vera að
koma upp slíkum vörum eða
tækjum.
Áð sjálfsögðu þyrftu verkalýðs-
félögin þá að koma sér upp kreddu-
bundinni viðmiðun í prósentum.
Til þess að tryggja atvinnumál í
landinu eru kreddur sjálfsagðar og
jafnvel ýmis brögð leyfileg.
Kristinn Snæland.