Dagblaðið - 05.02.1981, Blaðsíða 12

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 5. FEBRÚAR 1981.
MMBIABIÐ
Útgefandi: Dagblaðifl hf.
Framkvœmdasljórt: Svéinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjónsaon.
Aflstoflarritstjóri: Haukur Helgason. Fréttastjöri: ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjóri ritstjómar Jóhannes Reykdal.
íþróttin Hallur Símonarson. Menning: Aflalsteinn IngóHsson. Aflstoflarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít: Ásgrimur Pólsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaflamenn: Anna Bjarríason. Atli Rúnar Halldórsson, Adi Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urflsson, Dóra Stefónsdóttir, EHn Albertsdóttir, Gisli Svan Einarsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga
Hukl Hákonardóttir, Krjstján Már Unparsson, Sigurflur Sverrisson.
Ljósmyndir. Bjarnleifur Rjamleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurflsson, Sigurflur Þorri Sigurflsson
og Sveinn Þormóflsson.
Skrifstofustjórí: Ólafur Eyjótfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þorieifsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Halldórs-
son. Drorfingarstjóri: Valgerflur H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Síðumúla 12. Afgreiflsla, áskriftadeild'.tfugiýsingar og skrrfstofur Þverholti 11.
AflalsimiblaflsinsW 27022 (ÍÓIfnur). _________________
Grænlandshjálp erbrýn
Þessa dagana er að koma betur í
ljós, að Dagblaðið spáði rétt í leiðara 3.
nóvember í fyrra, þegar það sagði
Grænlendinga mundu ganga úr Efna-
hagsbandalagi Evrópu vegna búsifja
þeirra, sem bandalagið hefði valdið
þeim og mundi valda.
Jonathan Motzfeld, formaður grænlenzku heima-
stjórnarinnar, hefur boðað tillögu um þjóðaratkvæða-
greiðslu um bandalagsaðild, þegar landsþingið kemur
saman 6. marz á þessu ári. Tillagan verður vafalaust
samþykkt með miklum meirihluta.
í tillögunni verður gert ráð fyrir ákveðnum
kosningadegi. Reiknað er með, að hann verði árið
1982. Verða þá Grænlendingar komnir úr Efnahags-
bandalaginu árið 1983, ef þjóðarviljinn verður áfram
hinn sami og nú.
Efnahagsbandalagið gerði ljóta framkomu enn
verri í síðustu viku, þegar það heimilaði Vestur-
Þjóðverjum 3000 tonna rányrkju á þorski við Austur-
Grænland fram til 10. febrúar. Þessi síðasta misbeiting
valds hefur valdið reiði í Grænlandi.
Danir beittu ekki neitunarvaldi gegn þessari heim-
ild, bæði vegna hræðslu fulltrúa þeirra við froðufell-
andi ofsann í vestur-þýzka fiskimálaráðherranum og
vegna hagsmuna danskra sjómanna í samskiptum
bandalagsins og Noregs.
Grænlendingar hafa nú endanlega séð, að Danir eru
ekki færir um að gæta hagsmuna þeirra á vettvangi
Efnahagsbandalagsins, er þeir selja þá fyrir sína eigin.
Úrsögn úr bandalaginu er því óhjákvæmileg niður-
staða framvindunnar.
Brottför Grænlendinga mun valda þeim miklum
erfiðleikum vegna styrkjanna, sem þeir fá um Dan-
mörku úr sjóðum bandalagsins. Þessir styrkir eru nú
mikilvægur þáttur grænlenzks efnahagslífs, alveg eins
og dönsku styrkirnir.
Af kaldri raunhyggju mætti segja, að samanlagt
vegist þessir styrkir á við upptöku grænlenzkra
auðlinda í hafi og vonina í upptöku þeirra, sem á landi
eru, þar á meðal olíu og málma. Styrkirnir eru því ekki
hrein gjöf.
Grænlendingar þurfa tíma til að koma fiskistofnum
sínum í lag og ná tökum á hámarksnýtingu þeirra. Þeir
þurfa líka tíma til að ná tökum á vinnslu olíu og málma
úr jörðu. Þar er verkefni fyrir íslenzka þróunar-
aðstoð.
Matthías Bjarnason og fleiri hafa lagt fyrir alþingi
frumvarp um Grænlandssjóð með 750 þúsund króna
stofnfé. Gera þeir ráð fyrir, að fé þetta verði notað til
samskipta íslendinga og Grænlendinga á sviði mennta-
mála.
Mjög er brýnt að alþingi samþykki þetta frumvarp,
því að Danir hafa mjög látið undir höfuð leggjast að
sjá til þess, að Grænlendingar fengju næga menntun.
Háskólamenntaðir Grænlendingar eru til dæmis sára-
fáir.
Þessi sjóður er aðeins upphafið að því, sem við
eigum að gera. Ráðstöfunarfé hans þarf að margfalda
frá því, sem gert er ráð fyrir í frumvarpinu. Ennfremur
þurfum við að gera ráð fyrir að veita tækniaðstoð í
fiskveiðum.
Vettvangur fyrir slíka aðstoð er að mótast í
samstarfsnefnd Færeyinga, Grænlendinga og
íslendinga, sem senn kemst á fót. Þessir þrír aðilar
hafa gífurlegra svæðishagsmuna að gæta í fiskveiðum
og á öðrum sviðum.
Það fer saman við hagsmuni íslendinga, að í
Grænlandi mótist efnahagslega og menningarlega
traust þjóðfélag. Aðstoð okkar við þriðja heiminn ætti
einkum að beinast að því að hjálpa Grænlendingum að
standa á eigin fótum.
r

HEIMSKA
EDA
HROD-
VIRKNI?
í umræðum um bráðabirgðalög
rikisstjórnarinnar um viðnám gegn
verðbólgu, sem út voru gefin eftir að
ríkisstjórnin hafði ráðið ráðum
sínum í röska tíu mánuði, hefur verið
bent á, að i þessari snubbóttu lög-
gjöf, sem aðeins felur í sér átta laga-
greinar og rúmast á tveimur vél-
rituðum síðum, eru aðeins fjórir
efnisþættir.
1. Sett eru bráðabirgðalög um
verðstöðvun ofan á gildandi lög um
verðstöðvun, sem í rauninni breyta
engu um stjórn verðlagsmála frá því
sem verið hefur.
2. Tvær af lagagreinunum átta
fjalla um vaxtamál og stangast þær
gersamlega á. Önnur lagagreinin
fjallar um frestun á verðtryggingu
inn- og útlána. Hin lagagreinin fjallar
um aukningu á verðtryggingu spari-
fjár í bönkum, sem að sjálfsögðu
mun leiða til þess að bankarnir auka
að sama skapi verðtryggingu útlána
sinna.
3. í 7. grein laganna er ríkis-
stjórninni veitt ótiltekin heimild til
frestunar ótiltekinna opinberra fram-
kvæmda.
4. Þrjár lagagreinanna fjalla svo
um visitölumál. Meginefni þeirra er,
að með lögum er ákveðið, að
kaupgjald í landinu verði lækkað um
7% þann fyrsta mars nk.
Fjórða og síðasta atriðið,
kauplækkun með lögum, er megin-
efni efnahagsaðgerða rikisstjórn-
arinnar, raunar einasta aðgerðin.
Prentfrelsi
ertakmarkað
á íslandi
í orði kveðnu ríkir prentfrelsi á ís-
landi. Dagblöð eru mörg, bæjar-
fréttablöð enn fleiri, tímarit hátt í
þrjú hundruð, og starfandi eru út-
varps- og sjónvarpsstöð. Almenn-
ingur á greiðan aðgang að þessum
fjölmiðlum, og varla er til sú skoðun
í þjóðfélaginu sem ekki kemst á
framfæri í gegn um þá.
En þegar grannt er skoðað kemur í
ljós að prentfrelsi er ekki algjört á
íslandi. Ýmis fjárhagsleg mismunun
stjórnvalda á fjölmiðlum kemur í veg
fyrir algjört prentfrelsi hér. Þessi
fjárhagslega mismunun er svo mikil,
að hún veldur ákveðnum fjölmiðlum
miklum erfiðleikum, og þá virðist
fremur lítið verða úr 72. grein
stjórnarskrárinnar, sem segir „rit-
skoðun og aðrar tálmanir fyrir prent-
frelsi má aldrci í lög leiða.”
Mismunun í
söluskatti
Mismunun í söluskattsundanþág-
-
Kjallarinn
r
_0lafurHauksson
um er grófasta og mikilvirkasta leið
stjórnvalda til að kæfa fjölmiðla.
Greiða verður söluskatt af bókum og
kvikmyndasýningum, en blöð og
flest tímarit eru undanþegin sölu-
skatti.
Innan fjölmiðlaflokksins blöð og
tímarit tíðkast þar að auki þessi mis-
munun, þ.e. sum blöð greiða sölu-
skatt og önnur ekki. Söluskattur er
ekki greiddur af dagblöðum og
landsmálablöðum, og ekki af meiri-
hluta tímarita. En nokkur tímarit
þurfa að greiða söluskatt, eftir
nánari ákvöðrun fjármálaráðuneytis-
ins. Þar með er fjármálaráðuneytið
orðið hinn opinberi ritskoðari. Þessi
mismunun í söluskattsundanþágum
er nefnilega ekkert annað en ritskoð-
un, þegar þess er gætt að söluskattur
nemur 20% af útsöluverði blaða og
þegar tekjurnar loks skila sér, hefur
verðbólgan étið svo mikið af þeim að
söluskatturinn nemur þriðjungi.
Blöð sem fá þá gjöf frá fjármála-
ráðuneytinu að fá að halda eftir þess-
um þriðjungi af tekjunum, í stað þess
að skila honum til ríkissjóðs, standa
margfalt betur að vígi en blöð sem