Dagblaðið - 05.02.1981, Blaðsíða 20

20
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 5. FEBRÚAR 1981.
d
Menníng
Menning
Menning
Menning
D
DAGUR ÞRÆLANNA í SPORIU
TóntoHcar Slnfóniuhljómsvaitar Islands og
Tónakéldafélags Islands í HAskólabiói 31.
lanúar.
Stjómandur: Péi Pampichlar Pálsson og Jaarv
Plarra JacquiUat
Efnisskrá: Sigursvainn D. Kristlnsson: Svfta f
g-moN; Magnús Blöndal Jóhannsson: Adagio;
Askell Másson: Klarinattu konsert; Jónas
Tómasson: Orgia; PorfcaN Sfgurbjómsson:
Mistur; SkúN HaNdórsson: Qos f Haknaay.
En einn dag á ári áttu þeir fri. Var
þá sett fram vináma mikil i húsa-
garðinn og þeim leyft aö drekka að
vild. Sagt er að drengir i Spörtu hafi
verið látnir horfa á aðfarir þrœlanna
og hafi athöfnin reynzt öllum
varnaðarorðum áhrifameiri í
bindindisboðun þeirra Spartverja. —
Eitthvað á þessa leið hljóða frásagnir
flestra sögubóka um þennan þátt
lífsins í Spörtu. Hvi skyldi manni
verða hugsað til harðneskju iífsins i
Einar Jóhannesson klarinettuleikari
— „leikur hans var brilliant”, segir
Eyjólfur Melsted.
Spörtu í tilefni tónleika i Háskóla-
bíói. Jú, reyndar, — Tónskálda-
félagið fær aðgang að Sinfóníu--
hljómsveitinni eitt laugardagssiðdegi
í janúar, rétt eins og þraelar Spart-
verja, sem skammtaður var einn
frídagur og drukkur á ári.
Þjóðhátíðarlag
Hvorki meira né minna en fjögur
tónverk voru frumflutt á tónleikum
þessum. Þjóðhátíðarsvítu Sigursveins
D. Kristinssonar heföi betur verið
sýndur sá sómi að flytja hana á Þing-
velli ’74 en að láta hana liggja í salti í
nærri sjö ár. Svitan er ljómandi
tækifærisverk, fallega fléttuð upp úr
tveimur ættjarðarlögum. Annað
þeirra, fslendingur mundu það, hygg
ég að sé einna bezt þekkt af plötu
Heimavarnarliösins. Það vekur at-
hygli hversu vel svítan virðist instrú-
menteruð þannig að hver rödd verk-
ar hljóðfærinu fullkomlega eðlislæg.
Að lítið geri það til
Adagio, Magnúsar Blöndals
Jóhannssonar ber þess tæpast merki
að vera upphaflega samið á
synthetizer. Það er melódískara en
mörg fyrri verka hans, heilsteypt, en
ber með sér sömu þrá eftir hljóðsins
síbreytileik og fyrr. Af árangri
Magnúsar mætti ráða, að lítið geri
það tónskáldi til þótt það dýrki aðra
guði en Apollo i áratug, eða svo.
Ekki fer á milli mála hversu mjög
Áskell Másson dáir Einar Jóhannes-
son klarinettuleikara. Konsertinn er
annað verkið sem hann semur fyrir
hann. Áskell hefur næmt eyra fyrir
möguleikum klarínettunnar og er
ófeiminn við að láta einleikarann
beita yfirblásturstækni, sem Einar er
reyndar manna fremstur í. Að auki
var konsertinn sniðinn fullkomlega
fyrir tón Einars. Leikur Einars var
Skúli Halldórsson — „einföld stef”.
Drillíant. — Hljómsveitarþátturinn
var mun viðameiri en ég hafði vænzt
frá hendi Áskels. Hingað til hef ég
talið hann mann hinnar einföldu
línu, en hann er greinilega að vax upp
úr því.
Fyrirátta árum
Orgía Jónasar Tómassonar er
frumflutt nærri átta árum of seint.
Hún vitnar um gott handbragð
höfundar síns og skýrir í frum-
flutningi sínum nú þróun Jónasar
sem tónskálds. Orgíu finnst mér að
eins mætti kalla Bæn heiðingjans og
um hennar frumflutning — „Betra
seinten aldreil’
Síðustu tvö verkin, Mistur Þorkels
Sigurbjörnssonar og Gos í Heimaey
eftir Skúla Halldórsson, voru einu
verkin, sem ekki hlutu frumflutning á
þessum tónleikum. Ég varð ákaflega
heillaður af einlægri einfeldni
Misturs við fyrstu áheyrn og hygg ég
að það eigi tæpast eftir að breytast
hversu oft sem ég heyri það.
Stef Skúla eru líka einföld, en það
er vandi hans að klæða þau í skraut-
búning, þegar hann semur fyrir
hljómsveit. Við að hlýða á Gos í
Heimaey nú fannst mér sem það
gæti átt auðvelt með að lifa af
tilefnið.
Víst er áhugi
Ekki get ég skilið svo við að greina
frá tónleikum þessum, að ekki
minnist ég á kynningu þeirra. Þeir
voru hvergi auglýstir og vart á þá
minnzt á kynningarvettvangi
fjölmiðla fyrr en á síðustu stundu.
Skýtur þar skökku við frábæra
kynningu Myrkra músíkdaga í fyrra
og hygg ég að aðstandendur hafi
þurft að gjalda fyrir nú með lítilli
aðsókn. Það sannaðist nefnilega á
Myrkum músikdögum að raunveru-
legur áhugi á nýjum verkum íslenzkra
tónskálda er fyrir hendi og því algjör
óþarfi að afhenda tónskáldum
spartverskan þrælafrídag eins og nú
var gert.
-EM.
HEIMUR
WOODY
ALLENS
Manhattan
Leikstjóri: Woody Allen.
Aðalhlutverk: Woody Allen, Diane Keaton,
Meryl Streep, Muriel Hemingway
Sýningarstaöur: Tónabió.
Enn á ný er Woody Allen á ferð-
inni með mannlífsstúdíu með hina
rugluðu borg New York sem baksvið.
Því er ekki að neita að farið er að slá í
sumar persónur Allens og þó enga
.eins mikið eins og karakter Diane
Keaton. Woody Allen er orðinn
einhver persónulegasti og sérstæðasti
leikstjóri Ameríku. „Manhattan”
sannar það áþreifanlega.
Allen hefur á tíu árum risið frá
því að vera vinsæll grínisti til að vera
virtur leikstjóri. Síðustu myndir hans
hafa þróazt upp í að vera persónuleg-
ar pælingar með unaðslegum húmor.
Hinn ruglaði en oft fyndni Allen frá
t.d. „The Sleeper” er horfinn, í
staðinn er kominn einhvers konar
menntamanna-Allen.
Með „Manhattan” nær Allen sin-
um hápunkti sem leikari, leikstjóri og
handritahöfundur. „Manhattan”
stígur skrefið sem „Annie Hall” átti
að stíga. Háðið er vissulega ekki
eins mikið í „Manhattan” og i
„Annie Hall”, en sá galli er unninn
upp með markvissara handriti, sem
kemur meiru til skila en „Annie
Hall.”
Sami grautur í...
Meginefni „Manhattan” er sama
og í síðustu mynd Allens, mannleg.
samskipti — sérstaklega samskipti
Allens við veikara kynið. Hér er ekki
um að ræða miklar breytingar á efni,
en þó er auðvelt að benda á þróun og
þroskun persónu Allens. Hann er
ekki lengur klaufabárðurinn sem átti
sífellt í vandræðum með kvenfólk,
heldur hefur sjálfstraust og áræðni
hans vaxið mikið og getur hann ráðið
betur við þá andlegu bindingu sem
ástasamband er.
Diane Keaton leikur eina vinkonu
Allens og er óhætt að segja að per-
sóna hennar hefur sézt oft áður í
myndum Allens. Þessi yfirgengilega
menntamannatýpa sem Keaton leikur
er fyrir mitt leyti heldur þreytandi.
Enþetta er minni háttargalli.
Gamlar hugmyndir Allens koma
fyrir i, „Manhattan”, t.d. kynlífs-
vandamál. Sterk nostalgiu tilfinning
er i myndinni, t.d. er Gerswhin
tónlist notuð út í gegn. og er það vel
við hæfi, því ef „Rapsody in Blue” á
við einhvern stað fremur, þá er það
New York.
Woody Allen (Isaac) og Diane Keaton (Mary) á listasafni.
Bezta mynd Allens
Ekki er hægt að komast hjá því að
minnast á svart-hvíta kvikmyndatöku
Gordon Willis, hún er frábær og
eykur gífurlega á nostalgíu mynd-
arinnar. Þess má geta, að Allen
virðist hafa yfirgefið litmyndir
algjörlega, því nýjasta mynd hans
„Stardust Memories” er einnig í
svart-hvítu.
Hvað sem sagt verður um Allen þá
er „Manhattan” bezta kvikmynd
Kvik
myndir
hans hingað til. Við upphaf síðasta
áratugar var Woody Allen skemmti-
legur grínisti sem enginn vænti mikils
af. Tíu árum seinna er Allen einn
merkilegasti leikstjóri Banda-
ríkjanna. Vissulega er hægt að gagn-
rýna gildi mynda hans — eins og
mynda læriföður hans, Bergmans —
en þær hafa þó þá mannlegu hlýju og
húmor sem eru alltof sjaldgæfir
kostir bandarískra kvikmynda. Líkt
og Bergman hefur Allen skapað sinn
eigin heim í undanförnum myndum,
„Manhattan” er hápunktur vinnu
Woody Allens.