Dagblaðið - 26.02.1981, Blaðsíða 14

14
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 26. FEBRUAR 1981
Meimingarverðlaun Dagblaðsins af hent í hádegisverðarhóf i í gær:
„Lögðu mest af mörkum til
íslenzkrar menningar 1980”
—sagði Aðalsteinn Ingólfsson menningarritstjóri DB um verðlaunahafana
Menningarverðlaunum Dagblaðs-
ins var úthlutað i þriðja sinn í gær
yfir hádegisveröi í Þingholti. Voru
sex listamenn sæmdir viðurkenningu,
en gestir voru alls um fjörutíu. Helm-
ingur þeirra voru dómnefndir. Var
mjög vandað val þeirra og fengnir
gagnrýnendur og blaðamenn af ólik-
ustu skoðunum. Auk þess voru
boðnir formenn ýmissa listamanna-
samtaka og loks hinir heiðruðu lista-
menn. Eins og fram kom í blaðinu í
gær voru það þessir: Sigurjón Ólafs-
son á sviði myndlistar, Þorsteinn frá
Hamri á sviði bókmennta, Oddur
Björnsson á sviði leiklistar, Jón Ás-
geirsson á sviði tónlistar. Gunnar
Guðnason og Hákon Hertervig á
sviði byggingarlistar. Verðlaun voru
einnig veitt fyrir bezta frammistöðu á
sviði kvikmynda og var það fyrsta
sinn. Hlaut þau Sigurður Sverrir
Pálsson fyrir töku á Landi og sonum,
en þar sem hann er nú staddur við
frumsýningu þeirrar myndar í Kaup-
mannahöfn tók dóttir hans, Sigur-
björg 15 ára, við verðlaununum fyrir
hans hönd.
í ræðu sem Aðalsteinn Ingólfsson
menningarritstjóri DB hélt yfir
borðum benti hann á að menningar-
verðlaun Dagblaðsins vekja æ meiri
athygli. Það grundvallast á því að
sérlega vel hefur tekizt til með val
listamanna. Á hverju af hinum sex
listasviðum er þriggja manna dóm-
nefnd og jafnan valið í þær hið fær-
asta fólk.
„Það mætti byrja á að útiloka alla
sem fengið hafa jákvæðar umsagnir i
Morgunblaðinu, síðan alla sem gætu
verið í tygjum við Alþýðubandalagið
og loks útiloka alla sem sézt hefðu á
tali við Njörð Njarðvík,” sagði Aðal-
steinn og rökstuddi siöan hvernig
hvorki pólitlsk tengsl, persónuleg
auglýsingastarfsemi, né nokkuð af
því tagi hefðu komið til greina við
valið. Því hefði verið haldið til streitu
að miða eingöngu við það „hverjir
hefðu með framlagi sínu á árinu 1980
lagt mest af mörkum til íslenzkrar
menningar.”
Verðlaunin voru risastórir
„riddarakrossar” úr leir með hvítri
postulinsáferð og álplötu með nöfn-
um viðtakenda. Voru þeir hugsaðir
sem veggskreyting og gerðir af Kol-
brúnu Björgólfsdóttur leirkerasmið.
Áður en setzt var að borðum var
gestum borið Tio Pépé sherrý,
spánskt að uppruna. Matseðillinn var
annars á þá lund, að i forrétt var
snædd svínalifur (Strassburger Paté),
en í aðalrélt var karfi steiktur í smjöri
og konjaki. Með þessu var borið
Edelfraulein, eitt göfugast hvítvína.
Og loks var kaffi og púrtvín, Quinto
do Noval.
Sólin skein inn um litlar blýrúðurn-
ar i þessum vistlega veitingasal og að
loknum hádegisverðinum ávarpaði
Haukur Helgason aðstoðarritstjóri
DB gesti stuttlega og síðan kvöddust
menn ánægðir yfir því að listamenn-
irnir sem viðurkenningu hlutu áttu
hana innilega skilið, því allir eru þeir
strangheiðarlegir í sinni list.
- IHH
Sigurður Sverrir Pálsson var tjarverandi i gær — staddur i Kaupmannahöfn til að
vera við frumsýningu á kvikmyndinni, sem hann hlaut verðlaun sin fyrir, Landi og
sonum. Dóttir hans, Sigurbjörg, vcitti verðlaununum viðtöku úr hendi Arnar
Þórissonar.
Sigurður Sverrir Pálsson hlaut verðlaunin fyrir
kvikmyndalist:
„Fagmennska sem
stenzt allan er-
lendan samanburð”
Oddur Bjömsson fékk verðlaunin fyrir leiklist:
„Auðmýkt gagnvart listinni
hefur Oddur í ríkum mæli”
— sagði Bryndís Schram er hún færði honum verðlaunin
„Aðall hvers listamanns er
auðmýktin gagnvart listinni. Og það
hefur þú í ríkum mæli,” sagði
Bryndís Schram við Odd Björnsson
leikritaskáld og leikstjóra er hann tók
við Menningarverðlaunum DB fyrir
uppfærsluna á Beðið eftir Godot hjá
Leikfélagi Akureyrar.
Bryndís hafði orð fyrir nefndinni
er valdi merkasta leiklistarviðburð
ársins 1980. Bryndís sagði nefndina
hafa haldið tvo stutta en
skemmtilega fundi og hefði enginn á-
greiningur orðið um niðurstöðuna.
„Við vorum öll sammála um að fátt
hefði verið um fína drætti í leikhús-
lifi liðins árs,” sagði hún. „Þetta ár
hefði verið heldur litlaust og fá-
breytilegt og fátt um eftirminnilegar
leiksýningar. Samt hafa á liðnu ári
komið frani í sviðsljósið nýir
einstaklingar, ungt fólk, sent hefur
sýnt verulega hæfileika og gaman
verður að fylgjast með í fram-
tíðinni.”
Bryndis vék næst orðum sínum að
vali á leikritum, sem gagnrýnin hefur
beinzt að i vaxandi mæli. „Manni
virðist oft eins og tilviljun ein ráði
þar um,” sagði hún, ,,og að leikhúsin
hafi svikizt um að ntarka sér heildar-
stefnu. Vonbrigðin hafa því einkum
beinzt að efnislegu hliðinni. Og það
er einlæg ósk okkar að ráðamenn
leikhúsanna sjái að sér og að við
getum aftur farið að sækja leikhúsin
full eftirvæntingar og snúið þaðan
aftur full með nýjar hugmyndir og
ánægð. Því að ég fullvissa ykkur um
að við sem skrifum um leikhús gerum
það af virðingu og ást á viðfangs-
efninu.
Ég sagði áðan að fátt hefði ver'ð
um eftirminnilegar sýningar á árjpu
sem leið. En þó voru nokkrar sem
skáru sig úr. Og þar á meðal eru tvær
sem verða manni ógleymanlegar. Hin
fyrri var Beðið eftir Godot undir
stjórn Odds Björnssonar og hin
síðari Blindisleikur við tónlist Jóns
Ásgeirssonar. Þessar tvær sýningar
eiga það sameiginlegt að hafa komið
mönnum verulega á óvart. Báðar eru
sprottnar úr mjög letjandi umhverfi,
ef svo má til orða taka — Leikfélag
Akureyrar í andarslitrunum og
Islenzki dansflokkurinn enn í burðar-
liðnum, og varla tímabært að vænta
neins enn af þessum aðilum. En ein-
mitt þessar sýningar björguðu heiðri
islenzku leikhúsanna árið 1980.”
-ÓV.
— sagði Órn Þórisson formaður dómnefndar
„Mikilvægi kvikmyndatökunnar í
kvikmyndagerð verður seint undir-
strikáð nægilega og svo gleðilega vill
til að nefndarmönnum sýnist kvik-
myndaárið 1980 einmitt staðfesta að
hér á landi sé að finna fagmennsku á
þessu sviði, sem veldur fullkomlega
verkefni sínu og við teljum standast
allan samanburð við það sem bezt er
gert erlendis,” sagði örn Þórisson,
kvikmyndagagnrýnandi Dagblaðsins,
sem hafði orð fyrir dómnefndinni við
verðlaunaafhendinguna í gær.
„Dómnefndin var einhuga um að
telja kvikmyndatöku Sigurðar Sverris
Pálssonar í Landi og sonum merkasta
framlagið til íslenzkrar kvikmynda-
gerðar árið 1980,” sagði örn enn-
fremur.
Hann gat þess í upphafi máls síns
að dónmefndin hefði strax orðið
sammála um að gera ekki upp á milli
einstakra kvikmynda frá síðasta ári.
Hefði þar skipt mestu að framleiðsl-
an hefði verið fremur lítil að umfangi
og myndirnar um margt ólíkar að
eðli og innihaldi. Því hefðu nefndar-
menn tekið þann kostinn að líta á
kvikmyndaframleiðslu ársins í heild,
brjóta hana upp í „frumeindir sínar
og leita eftir merkasta framlaginu til
kvikmyndalistarinnar árið 1980 með
því að skoða hvern þátt kvikmynda-
gerðarinnar fyrir sig.”
Að lokum sagði Örn: „Kvikmynda-
taka Sigurðar Sverris Páíssonar í
Landi og sonum ber með sér ótvíræð
listræn tök á viðfangsefninu, þar sem
saman fer góð verkkunnátta, per-
sónulegur still og fjölhæfni. Kvik-
myndatakan fór fram við mjög mis-
munandi aðstæður, sem gefur henni
mikla fjölbreytni, en engu að síður
hefur hún sterkt heildaryfirbragð og
kemur vel til skila anda verksins.”
-ÓV.
»
Oddur Björnsson tekur við
verðlaunum sínum úr hendi
Brvndisar Schram, sem
hafði orð fyrir leiklistarnefndinni.
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1981

ión Ásgeirsson fékk verðlaunin fyrir tónlistina
íBlindisleik:
„Listin getur
líka verið stór
á íslandi”
sagði Eyjólfur Melsted er hann af henti Jóni
verðlaunin
„Síðasta ár var eitthvert hið
viðburðaríkasta sem um getur á sviði
islenzkrar tónlistar — en einn atburð
bar svo hátt í tónlistarlifi liðins árs
að yfir gnæfði alla aðra,” sagði
Eyjólfur Melsted, tónlistargagn-
rýnandi DB, þegar hann tilkynnti um
verðlaunaveitinguila til Jóns Ásgeirs-
sonar tónskálds fyrir ballettinn
Blindisleik.
Eyjólfur sagði að það væri tvennt
sem einkenndi listamanninn Jón Ás-
geirsson öðru fremur. Það væri
„djúp og einlæg virðing fyrir
islenzkri menningararfleifð og þor til
að leggja til atlögu við verkefni sem
enginn íslendingur hefur unnið áður.
Hið fyrrnefnda,” sagði Eyjólfur
Melsted og beindi orðum sínum til
Jóns, „endurspeglast í verkum
þínum og hið síðarnefnda, sem þú
hefur sjálfur raunar kallað eðlislæga
þrjózku, hefur orðið til þess að við
eignuðumst bæði óperu og ballett.”
Eyjólfur sagði að lokum að með
Blindisleik hefðu menn verið minntir
á „að listin getur líka verið stór á
íslandi. Tæplega þarftu skjaldarins
við, Jón Ásgeirsson, til að skýla þér
fyrir skeytum úrtölumanna — þau
hafa aldrei á þér bitið. Hann er
einungis þakklætisvottur og tákn
aðdáunar á framlagi þínu lil tónlist-
arinnar. Njóttu heill.” -ÓV.
Verðlaunahafarnir sjö samankomnir. I efri röð frá vinstri eru: Oddur Björnsson (leiklist), Gunnar Guðnason og Hák
Hertervig (byggingarlist) og Jðn Ásgeirsson (tónlist). t neðri röð eru Þorsteinn frá Hamri (bókmenntir), Sigurbji
Sigurðardóttir (f.h. Sig. Sverris Pálssonar, kvikmyndir) og Sigurjón Ólafsson (m.vndlist).
— að hún tjáir með útlitinu hvað fer fram innandyra,” sagði Páll Bjarnason
við verðlaunaveitinguna
Eyjólfur Melsted tónlistargagnrýnandi DB, afhendir Jóni Ásgeirssyni tónskáldi
verdlaunin.
Þorsteinn frá Hamri fékk verðlaun fyrir skáldsögu
sína „Haust í Skírisskógi”
— og lesandim finnur að orðin eiga rætur í hans
eigin vitund,” sagði Ólaf ur Jónsson, formaður
dómnef ndar un bókmenntir
„Dómnefnd byggingarlistar hefur
leitað vítt og breitt um landið að
verðugri byggingu til að hljóta menn-
ingarverðlaun Dagblaðsins fyrir
byggingarlist og lagt á það sérstaka
áherzlu að leita út fyrir höfuðborgar-
svæðið,” sagði Páll V. Bjarnason
arkitekt, formaður þeirrar dóm-
nefndar við hádegisverðinn í gær.
Páll sagði þá leit nefndarinnar hafa
borið þann árangur að eftir hafi stað-
ið tvær byggingar. Önnur var ný
álma við Barnaskólann á Þingeyri
eftir Úlrik Arthúrsson arkitekt. Þótti
hún vera stílhrein, efnismeðferð vera
góð og byggingin falla vel inn í um-
hverfi sitt.
„En sú bygging sem dómnefnd
„Ég ætla ekki að hafa mörg orð
um niðurstöðu nefndarinnar,” sagði
Ólafur Jónsson gagnrýnandi þegar
hann tilkynnti að Þorsteinn skáld frá
Hamri yrði verðlaunaður fyrir skáld-
sögu sína „Haust í Skírisskógi”.
„Eiginlega liður mér í þessum
sporum dálítið eins og hreinsunar-
deildinni i sögu Þorsteins.
„Hurð,” sagði deildin, „taka
hurö.”
„Stromp,” sagði deildin, „taka
stromp.”
Fundu þeir þá fiðlu sem heilsaði
þeim með glöðu stefi. Um þá fiðlu
fjallar sagan.
„Þessi saga,” sagði Olafur enn-
fremur, „fjallar um orð, orð sem eru
hús, hús sem eru leyndarmál, lif sem
málið geymir og er leyndarmál þess.
Málið sjálft er ódáinsakur sögunnar
inni á miðri Hellisheiði, þar sem sofa
12 lóur með strá í munni, en Óðinn
bóndi ekur í bæinn á nýjum Volvó,
þangað sem leikið er með orð í
skytningi. Þessi saga á öll heima i
Sjálfri sér, í sínu túni. En fyrr en
varir finnur lesandi, að hann á einnig
heima í þessu túni, að orðin eiga
rætur í hans eigin vitund, að mál-
heimur sögunnar, með sínum gálausu
ímyndunum, furðum og kenjum, er
einnig hans heimur.
Fyrir þennan heim, hugarsmíð úr
veruleika orðanna og tungunnar,
þennan griðastað í málinu, langar
okkur að þakka Þorsteini frá
Hamri,” sagði Ólafur Jónsson að
lokum.
- IHH
Þorsteinn skáld frá Hamri þakkar
Ólafi Jónssyni bókmenntagagnrýn-
anda DB fyrir verðlaunaveitinguna.
Sigurjón Ólaf sson—myndlistarmaður
ársins 1980:
„Ár hinna eldri og
reyndari listamanna”
—sagði Aðalsteinn Ingólfsson f ormað-
ur myndlistarnef ndar
kom sér saman um að hlyti Me
ingarverðlaun Dagblaðsins fyrir l1
er nýbygging Osta- og smjörsölun;
að Bitruhálsi 2 i Reykjavík,” sa6„.
Páll Bjarnason. „Höfundar hennar
eru arkitektarnir Gunnar Guðnason
og Hákon Hertervig, og er hún unnin
á Teiknistofu SÍS.
Forsendurnar fyrir þessu vali eru í
fyrsta lagi að þarna er um mjög stíl-
hreina byggingu að ræða, sem fellur
vel að umhverfi sínu. í henni eru
mjög einföld og hrein form og litir. í
öðru lagi er efnismeðferð athyglis-
verð, svo og byggingaraðferð. Húsið
er byggt upp á forsteyptum eining-
um, þar sem yzta lagið er úr hvitum
marmaramulningi. Er það því við-
haldslaust og hentar vel íslenzkri
náttúru. í gluggum er glerið sett beint
í steininn, án þess að notaðir séu hinir
hefðbundnu gluggakarmar og eykur
það á stílfágun og einfaldleika húss-
ins. í þriðja lagi er nýstárlegt að sjá
byggingu sem tekur hlutverk sitt svo
alvarlega, að hún tjáir á útliti sínu
það sem fram fer innandyra. í fjórða
lagi er það til fyrirmyndar, ekki sízt á
ári fatlaðra, að þeim er ekki úthýst,
því við blasir skábraut framan við
anddyri hússins. Allur frágangur
utandyra er eigendum til mikils
sóma.”
-ÓV.
armanna á siðasta ári yrði það vart í
minnum haft fyrir nýsköpun eða stór
afrek yngri listamanna, eins og var
uppi á teningnum fyrir um tíu árum
og á fyrstu árum Suðurgötu 7. „Þetta
var miklu frekar ár hinna eldri og
reyndari listamanna,” sagði
Aðalsteinn. „Áratuga löng reynsla
þeirra bar ávöxt á hinum ágætustu
sýningum. Hér á ég við myndlistar-
menn á borð við Kristján Davíðsson,
Tryggva Ólafsson, Svavar Guðna-
son, Braga Ásgeirsson og Sigurjón
Ólafsson.”
Aðalsteinn Ingólfsson sagði enn-
fremur að það hafi ekki tekið
nefndina ýkja langan tíma að ákveða
að framlag Sigurjóns Ólafssonar
væri merkasti myndlistarviðburður
ársins 1980. Nefndi Aðalsteinn þrjú
dæmi; er listamaðurinn, sem kominn
er á áttræðisaldur, fyllti FÍM salinn
af nýjum skúlptúrum á Listahátið,
tók þátt í sýningu Septem-manna
með enn öðrum og nýrri verkum og
loks er risavaxin eftirmynd Kríunnar
var reist á Eyrarbakka til heiðurs
Ragnari í Smára. Að lokum bað hann
Sigurjón að taka við skildinum, sem
Kolbrún nágranni hans á Laugarnes-
tanganum hannaði, — og heiðurs-
titlinum myndlistarmaður ársins.
„Það var talsvert um að vera í
íslenzkri myndlist á því herrans ári
1980. Aldrei hafa sýningar verið fleiri
og lætur nærri að opnuð hafi verið
listsýning á landinu annan hvern dag
að jafnaði,” sagði Aðalsteinn
Ingólfsson, er hann tilkynnti að
Sigurjón Ólafsson myndhöggvari
hefði hlotið titilinn myndlistarmaður
ársins.
Aðalsteinn bætti því við að þrátt
fyrir hið gróskumikla starf myndlist-
Sigurjón Ölafsson myndlistarmaður
tekur viö verðlaunum slnum úr hendi
Aðalsteins Ingólfssonar.
Arkitektamir Gunnar Guðnason og Hákon Hertervig fengu verðlaunin fyrir
nýbyggingu Osta- og smjörsölunnar:
„BYGGING SEM TEKUR HLUT-
VERK Sin SV0 ALVARLEGA”
„Málið sjálft er ódáins-
akursögunnar